Đảo một vòng quanh chợ, chị Chu T.H (Quận 12, TP.HCM) cầm lên đặt xuống đủ thứ loại thực phẩm mà vẫn chưa chọn được gì: “Hôm qua tôi mới đọc trên mạng xã hội, các chị em chia sẻ nhiều "bí kíp" để phân biệt thực phẩm sạch nhưng hầu hết cũng chỉ là kinh nghiệm truyền miệng thôi, chưa biết mức độ đáng tin cậy tới đâu. Cứ lâu lâu lại thấy thông tin phát hiện thực phẩm nhiễm độc, làm mình hoang mang quá”.
Giống như chị Chu T.H, không ít người tiêu dùng cũng đang trong tình trạng e dè khi mua sắm hàng thực phẩm bởi quá nhiều thông tin về thực phẩm bẩn được tiếp nhận trong thời gian qua.
Tuy nhiên, không hẳn là không có cách để phân biệt thực phẩm bẩn với thực phẩm có mức độ an toàn cao đối với người tiêu dùng, bởi giữa hai loại thực phẩm này luôn có sự khác biệt khá rõ rệt từ nguồn nguyên liệu, mức độ đầu tư về trang thiết bị, quy trình sản xuất… cho đến những khâu cuối cùng như đóng gói bao bì và bảo quản. Điển hình như với mặt hàng nước mắm - một trong những nguyên liệu không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của bất cứ gia đình người Việt nào.
Làm cách nào để nhận biết nước mắm sạch ?
“Nước mắm Phú Quốc truyền thống muốn đạt được độ thơm ngon và bổ dưỡng nhất thì phải bắt đầu từ nguyên liệu. Cá sử dụng làm nước mắm phải là dòng cá cơm đặc biệt, chỉ có ở khu vực biển Phú Quốc- Kiên giang, không lẫn cá tạp, và được ướp ngay ngoài khơi bằng muối Bà Rịa- Vũng tàu, và ủ trong những thùng gỗ chuyên dụng. Thời gian để có được nước mắm thành phẩm trung bình là 12 tháng, thậm chí có thể là 15 tháng. Nước mắm Phú Quốc thường đạt độ đạm là 30 độ và có thể đạt mức cao nhất lên đến 43 độ.
Nhưng điều đáng chú ý là nước mắm tốt nhất, ngon nhất phải là nước mắm cốt 1, tức là dòng nước rút ra từ lần đầu tiên sau khi chượp cá chín. Loại nước cốt này ít, nên hiếm, nhưng bổ dưỡng, tinh khiết và thơm ngon nhất. Những loại nước mắm có độ đạm cao, nhưng lại có sự can thiệp của công nghệ thì không được cho là nước mắm cốt truyền thống” - đại diện thương hiệu Nước mắm Ông Kỳ - một trong những nhà sản xuất nước mắm truyền thống nổi tiếng tại Phú Quốc cho biết.
Nước mắm Phú Quốc truyền thống phải sử dụng cá được đánh bắt từ vùng biển Phú Quốc
Trong khi đó, loại nước mắm kém chất lượng thường sử dụng công nghệ ủ chượp bằng men nhân tạo để thúc đẩy nhanh quá trình thủy phân cá, nên thời gian làm nước mắm chỉ bằng một nửa, hoặc một phần ba so với nước mắm truyền thống. Cũng chính vì cách làm này, nước mắm thành phẩm thường có mùi nồng của chượp cá bị chín ép.
Một số loại nước mắm khác được làm bằng phương pháp pha chế từ một phần nhỏ nguyên liệu nước mắm kết hợp với chất định vị, chất tạo màu và chất bảo quản… để cho ra thành phẩm có vẻ ngoài giống nước mắm truyền thống nhưng thực chất khi sử dụng sẽ dễ dàng nhận thấy hương vị không tinh khiết, và không có được hậu vị ngọt mặn mà như nước mắm truyền thống.
Nước mắm Phú Quốc truyền thống luôn yêu cầu cao về quy trình sản xuất và nguồn nguyên liệu
Ngoài ra, trong quá trình chế biến nước mắm truyền thống đòi hỏi rất nhiều yếu tố khác như loại thùng gỗ sử dụng để ướp chượp cá, trình độ chuyên môn, và kinh nghiệm của người thợ tham gia trực tiếp quá trình sản xuất, thời gian rút, lọc nước mắm; bảo quản trong chai thủy tinh cao cấp và sử dụng nút nhựa nguyên sinh…
Diều đặc biêt là, để đạt được tiêu chuẩn “ Chỉ dẫn địa lý nước mắm Phú Quốc”, mỗi thùng nước mắm đều phải đăng ký để luôn được giám sát, kiểm soát kỹ càng từng công đoạn từ phía nhà sản xuất cũng như ban kiểm soát của hiệp hội Nước mắm Phú Quốc. Logo của “chỉ dẫn địa lý” trên nhãn chai nước mắm là cách nhận biết những chai nước mắm đạt tiêu chuẩn của “Chỉ dẫn địa lý” và được các nước Liên minh châu Âu bảo hộ.
Chính vì những điểm khác biệt này mà yêu cầu về một mặt hàng sản xuất theo đúng quy trình, vừa có được hương vị thơm, vừa chất lượng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm lại có giá thành thấp giống như hàng hóa kém chất lượng sẽ là điều rất khó.
Với người tiêu dùng nói chung và các bà nội trợ nói riêng, để đảm bảo an toàn khi mua sắm hàng thực phẩm giữa guồng quay của rất nhiều loại thông tin hiện nay, việc truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, tìm hiểu về nguồn nguyên liệu và quy trình sản xuất, đóng gói sản phẩm là những yếu tố không thể thiếu để chọn mua được những mặt hàng chất lượng, đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng.
