búp bê matryoshka hay còn gọi là Búp bê lồng nhau, Búp bê làm tổ là một loại búp bê truyền thống của Nga, chỉ một tập hợp nhiều con búp bê gỗ rỗng ruột, có kích thước từ nhỏ đến lớn. Hình tượng búp bê Matryoshka truyền thống thường là các cô gái đeo khăn trùm đầu. Mỗi búp bê Matryoshka được vẽ rất chi tiết, cầu kỳ và thường được làm theo nhiều chủ đề khác nhau.
 |
| Một bộ Búp bê Matryoshka, còn được gọi là Búp bê lồng nhau hay Búp bê làm tổ, gồm 5 - 7 hoặc có thể lên đến vài chục con. Ảnh: russia-crafts |
Lịch sử
Bộ búp bê Matryshka đầu tiên được làm nên bởi Vasily Zvyozdochkin vào năm 1890 từ thiết kế của Sergey Malyutin - một họa sĩ Abramtsevo chuyên vẽ đồ thủ công dân gian sinh sống tại điền trang của S. I. Mamontov.
Bộ búp bê này do chính Malyutin vẽ gồm 8 con búp bê. Búp bê ngoài cùng là hình một cô gái trong bộ trang phục truyền thống đang cầm một con gà trống. Những con búp bê nhỏ hơn ở bên trong là hình các cô gái và chỉ có một búp bê hình bé trai duy nhất. Búp bê nhỏ nhất là hình một em bé sơ sinh.
Zvyozdochkin và Malyutin đã lấy cảm hứng từ bộ búp bê gỗ Thất phúc thần (Shichi-fuku-jin) - 7 vị thần may mắn trong thần thoại Nhật Bản.
Năm 1900, vợ của S. I. Mamontov đã đưa những con búp bê tới trưng bày tại triển lãm Universelle ở Paris và giành được huy chương đồng tại đây. Ngay sau đó, những con búp bê Matryoshka đã bắt đầu được sản xuất ở nhiều nơi trên khắp nước nga và giao hàng trên toàn thế giới.
 |
| Bộ búp bê Matryoshka đầu tiên của Zvyozdochkin và Malyutin. Ảnh: wikipedia |
Thiết kế
Một bộ búp bê Matryoshka bao gồm những con búp bê làm bằng gỗ có kích thước từ nhỏ đến lớn. Con búp bê nhỏ được đặt trong con búp bê lớn, con búp bê lớn hơn lại được đặt trong con búp bê lớn hơn nữa và cứ tiếp tục như thế, con búp bê lớn nhất sẽ chứa tất cả các con búp bê còn lại trong bộ.
Một bộ búp bê Matryoshka thường có ít nhất là 5 con, và có thể lên đến vài chục con. Ngày nay, một bộ búp bê hiện đại thường được làm theo số lẻ nhưng đây cũng không phải là quy tắc tuyệt đối, vì bộ búp bê ban đầu do Zvyozdochkin tạo ra có tất cả 8 con búp bê.
Theo truyền thống, con búp bê nhỏ nhất ở lớp trong cùng thường là hình một cô bé con, các con búp bê lớn hơn bao bên ngoài vẽ hình mô phỏng cô bé trưởng thành dần theo thời gian và búp bê lớn nhất ở lớp ngoài cùng là hình tượng một người phụ nữ.
 |
| Búp bê Matryoshka thường được thiết kế theo một chủ đề cụ thể. Trong ảnh là bộ búp bê lấy hình tượng các nhà lãnh đạo Liên Xô. Ảnh: wikipedia |
Chủ đề
Búp bê Matryoshka thường được thiết kế theo một chủ đề cụ thể, thường là các cô gái trong trang phục truyền thống. Các nghệ sĩ hiện đại đã sáng tạo ra nhiều phong cách mới cho búp bê Matryoshka truyền thống. Những chủ đề phổ biến bao gồm hoa, Giáng sinh, lễ Phục sinh, tôn giáo, động vật, chân dung biếm họa của các chính trị gia nổi tiếng, nhạc sĩ, vận động viên, phi hành gia, và ngôi sao điện ảnh nổi tiếng.
Búp bê Matryoshka vẽ chân dung các nhà lãnh đạo Liên Xô đặc biệt trở nên phổ biến trong nhân dân Nga vào những năm 1990, kể từ sau sự sụp đổ của Liên Xô. Bộ búp bê Matryoshka về chủ đều này được sắp xếp theo thứ tự nhỏ dần từ hiện tại tới quá khứ. Búp bê lớn nhất là Mikhail Gorbachev, sau đó là Leonid, Nikita Khrushchev, Josef Stalin và cuối cùng nhỏ nhất là Vladimir Lenin. Phiên bản mới hơn bắt đầu với Dmitry Medvedev và sau đó tới Vladimir Putin, Boris Yeltsin, Mikhail Gorbachev, Joseph Stalin và Vladimir Lenin.
Trương Thu Cúc (tổng hợp)
