Từ "Timbuktu" (hay Timbuctoo, Tombouctou) được sử dụng để chỉ một nơi huyền bí nào đó ở rất xa. Thế nhưng, đây là tên chỉ một thành phố có thật thuộc Mali, châu Phi. Nằm rìa sa mạc sahara và bên bờ sông Niger, thành phố này từng là trung tâm sầm uất của những tuyến đường giao thương quan trọng.
 |
| Thành phố timbuktu từng là nút giao thương quan trọng của cư dân vùng sa mạc sahara . Ảnh: All World Towns. |
Thành phố được xây dựng bởi những người du mục từ thế kỷ 12. Với sự phát triển nhanh chóng, đến thế kỷ 14, câu chuyện về sự giàu có của Timbuktu được lan truyền khắp nơi. Tất cả bắt đầu từ năm 1324, khi hoàng đế của Mali đi ngang qua Cairo, Ai Cập để hành hương đến Mecca. Khi được các thương nhân Cairo hỏi về số lượng vàng lớn mà hoàng đế mang theo, ông trả lời rằng nó được lấy từ Timbuktu.
Đến năm 1354, nhà thám hiểm người Hồi giáo Ibn Batuta đã viết về Timbuktu như một thành phố giàu có với rất nhiều vàng. Từ đấy, Timbuktu được biết đến như một thành phố vàng huyền thoại - El Dorado của Phi châu. Đến thế kỉ 15, nơi đây cũng trở thành trung tâm nghiên cứu Hồi giáo với số lượng dân cư trong khoảng 50.000 đến 100.000 người, chủ yếu là học sinh, sinh viên.
 |
| Nơi đây chứa nhiều sách quý thời Trung Cổ - minh chứng cho một kho tàng kiến thức khổng lồ nằm trong lòng "thành phố vàng". Ảnh: Brent Stirton. |
Nhưng với người phương Tây thời bấy giờ, Timbuktu vẫn ẩn chứa nhiều bí mật. Những người không theo Hồi giáo, kể cả các nhà thám hiểm, đều bị cấm không được đặt chân tới đây. Cùng với sự biến mất bí ẩn của các đoàn thám hiểm châu Âu, nhiều người xem nơi đây là một thành phố huyền bí.
Sự bí ẩn khởi đầu vào năm 1618, khi một công ty London cử 2 đoàn đến Timbuktu nhằm thiết lập giao dịch thương mại. Đoàn đầu tiên bị thảm sát không còn một người, còn đoàn thứ hai đi thuyền lên sông Gambia và cũng không thể đến được thành phố vàng. Đến giữa những năm 1700 và 1800, nhiều đoàn thám hiểu lên đường đến với Timbuktu nhưng không một ai trở về.
Năm 1805, bác sĩ Mungo Park, người Scotland quyết định lên đường đến Timbuktu cùng một đoàn gồm cả người châu Âu và bản địa. Tuy nhiên, đoàn không thể đến với thành phố khi các thành viên đều thiệt mạng hoặc bỏ cuộc trên đường đi. Mungo Park tiếp tục cuộc hành trình một mình trên dòng sông Niger, ngày một điên loạn. Không ai biết Mungo đi đến đâu, và xác của ông vẫn luôn là một bí ẩn.
Thế nhưng, từ năm 1825, nơi đây đón nhận nhiều chuyến viếng thăm của các nhà thám hiểm châu Âu. Đến cuối thế kỷ 19, Timbuktu còn trở thành căn cứ chiếm đóng của quân đội Pháp.
 |
| Giờ đây Timbuktu trở thành một thành phố hoang vắng. Ảnh: All World Towns. |
Từ thế kỷ thứ 16, khi tuyến giao thương chuyển sang đường biển ở Đại Tây Dương, nơi đây dần mất đi sự hào nhoáng mà chỉ để lại những câu chuyện mất tích bí ẩn. Timbuktu trở thành một thành phố hoang vắng và bị cô lập giữa những cồn cát khổng lồ.
Tuy nhiên, vẻ đẹp hoang sơ của thành phố cổ bí ẩn này cùng kho tàng kiến thức thời trung cổ được cất giữ trong trường đại học và thư viện vẫn thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm. Một sân bay cũng được xây dựng tại Timbuktu để phục vụ cho ngành du lịch .
