Ở miền Bắc và miền Trung, cây xoan lá màu xanh, hoa màu tím, đặc biệt lá độc không ăn được. Còn cây sầu đâu mọc ở miền Tây có hoa màu trắng, lá màu xanh, vị đắng nhưng chứa nhiều vị thuốc như giúp thông tiểu, thanh nhiệt, ngủ ngon, đau nhức khớp, cao huyết áp, kể cả bệnh da liễu. Món này ăn thử lần đầu sẽ có vị đắng , qua lần thứ hai là ghiền luôn. Hai loại lá nhìn giống nhau, nhưng có màu hoa khác.
 |
| Cây sầu đâu còn được gọi cây xoan nhưng khác với cây xoan ngoài Bắc. |
Cây sầu đâu được trồng nhiều ở tri tôn , Châu Giang. Theo người sành ăn, lá sầu đâu của vùng châu giang có hương vị đắng ngọt đậm đà hơn lá sầu đâu hơn hẳn các vùng khác. Lá sầu đâu sau khi lặt lấy những lá non, rửa sạch thì chần với nước sôi cho bớt vị đắng, ngon hơn nếu chần với nước cơm sôi. Nếu thích vị đắng của sầu đâu thì không cần trụng qua nước sôi mà chỉ ướp nước đá cho lá sầu đâu tươi giòn.
Sau đó trộn lá với các nguyên liệu: thịt ba chỉ luộc chín thái nhỏ, tôm đất luộc chín bóc vỏ, khô cá sặt hoặc khô cá dứa nướng chín xé nhỏ, xoài xanh thái sợi nhỏ, dưa leo thái mỏng và cuối cùng không thể thiếu một ít rau thơm, đậu phộng.
 |
| Lá sầu đâu bán trong chợ. |
Một thành phần quan trọng làm nên cái ngon của món này là nước mắm me chua ngọt. Không dùng chanh hoặc giấm vì vị sẽ làm hỏng món ăn này. Cho ít nước vào hỗn hợp tỏi ớt giã nhuyễn và đun đến khi vừa ấm thì cho mắm me vào dầm cho đến khi me tan đều, bỏ hạt, nêm thêm đường và nước mắm sao cho hài hòa các vị chua, cay, mặn, ngọt. Tiếp tục khuấy đều tay và đun sôi hỗn hợp cho đến khi nước chấm kẹo lại là được.
gỏi sầu đâu hoặc lá sầu đâu có thể dùng kèm với cơm nóng hoặc ăn kèm với bún cá lóc, mắm thái, cá linh. Gắp một miếng gỏi sầu đâu, ta sẽ nếm trải đầy đủ hương vị trên đời, vị béo của thịt ba rọi, ngọt mát của tôm tươi, vị mặn của cá rô, vị chua của xoài, vị đắng của sầu đâu. Khi ăn mới đầu có cảm giác đăng đắng ở đầu lưỡi nhưng khi nuốt vào thì lại có cảm giác ngọt thanh trong cuống họng, càng ăn càng nghiện.
 |
| Món gỏi dễ làm, dễ ăn. |
Càng thú vị hơn nữa nếu có thêm một ly rượu cay bên cạnh đĩa gỏi sầu đâu, để món ăn đủ hương vị “cay, đắng”.
Bài và ảnh: Duyên Mới
