Tháng 5, khi tiếng ve bắt đầu ngân vang, những cơn mưa nặng hạt mùa hạ giăng khắp xóm làng, là lúc người Chăm ở ninh thuận thu hoạch ếch òn, loài động vật lưỡng cư cùng loại với ếch, cóc, nhái... Người Chăm xem đây là đặc sản hiếm có, bởi một năm một lần người ta mới được thưởng thức hương vị đặc trưng của nó.
Khi những cơn mưa tầm tã thấm vào đất, ếch òn mới bắt đầu ra khỏi hang, ngoi lên mặt đất để tìm thức ăn, đẻ trứng và giao phối trong những vũng nước đọng. Đặc biệt chúng chỉ sống trong đồi cát hay dưới chân núi, nơi có những miếng đất cát tơi xốp. Mưa càng to, lâu thì chúng sẽ xuất hiện càng nhiều. Thức ăn yêu thích của những chú ếch òn này là mối và những loài côn trùng bay tầm thấp.
Khi tạnh mưa, ếch òn bắt đầu những tiếng kêu gọi bạn tình rền vang, đây cũng là tín hiệu để người săn ếch òn định hướng để tìm bắt. Tuy nhiên chỉ những cơn mưa tháng 5, tháng 6 ếch òn mới nhiều và cũng là mùa săn bắt duy nhất.
 |
| Những con ếch òn trông hơi đáng sợ nhưng lại là món ăn giàu dinh dưỡng. |
Những chú ếch òn ngộ nghĩnh này có thịt ngọt, thơm và xương rất mềm nên được nhiều người ưa chuộng. Ngoài ra ếch òn còn là món ăn giàu chất đạm và bổ dưỡng, được chế biến thành nhiều món khác nhau như luộc, nướng, canh chua hay làm gỏi. Mỗi cách thức chế biến sẽ luôn có hương vị đặc trưng khác biệt và làm say đắm những ai đã một lần thưởng thức.
Ếch òn luộc
Với những người lần đầu thưởng thức sẽ có đôi chút dè dặt khi thấy những con ếch òn luộc chín với hình thù lạ lẫm. Nhưng thử nén cảm xúc và thưởng thức qua, bạn sẽ ngạc nhiên khi cảm nhận hương vị ngọt lịm của miếng thịt trắng phau đến vị mềm giòn rụm từ xương. Chấm với một ít muối ớt hay mắm cay sẽ làm hương vị đậm đà hơn.
 |
| Ếch òn, món ăn đặc sản của người Chăm vào những ngày đầu mùa mưa. |
Ếch òn nướng
Hương thơm thoảng nhẹ đặc trưng bên lửa than nghi ngút khói thơm sẽ làm vừa lòng cho những ai thưởng thức ếch òn nướng. Ếch òn rửa bằng nước ấm để sạch lớp nhầy trên cơ thể, sau đó phơi qua một ngày nắng để khi nướng ta cảm nhận được mùi thơm của thịt, vị dẻo dai và giòn rụm tan theo trong miệng hòa với vị cay cay của hương thơm từ lá cà ri rừng ăn kèm.
Nấu canh chua lá me
Sau khi sơ chế sạch sẽ, ếch òn được cắt thành những miếng nhỏ và xào tái qua dầu. Gạo tấm dùng khoảng một nắm tay rang cho vàng đều rồi cho vào nồi nước sôi để chín nhừ. Cà dĩa, lá me non sắt nhỏ cho chung vào nồi, để mọi thứ chín đều ta nêm nếm gia vị cho vừa miệng là có thể thưởng thức. Canh có vị chua chua của lá me non, vị thơm của gạo rang, vị bùi tê nơi đầu lưỡi của những trái cà dĩa, vị ngọt đậm đà của những miếng thịt ếch òn. Sau những buổi choáng ngợp men rượu với ếch òn luộc hay nướng thì chén canh chua chua, ngọt ngọt là món lý tưởng để giải rượu.
 |
| Canh chua ếch òn rất tốt khi dùng để giải rượu. |
Làm gỏi
Có lẽ sự khan hiếm của ếch òn đã làm cho người dân Chăm sáng tạo thêm món gỏi với sự pha trộn của nhiều loại rau rừng, nhằm đảm bảo giữ được hương vị thơm ngon mà không cần nhiều ếch òn. Ếch òn luộc chín và bằm nhỏ trộn đều với các loại rau rừng đặc trưng của vùng nắng gió Ninh Thuận như cóc rừng, cà ri rừng…thêm gia vị thường ngày cho vừa miệng. Thưởng thức gỏi ếch òn và nhâm nhi vài ly rượu trong cái mát lạnh của cơn mưa đầu mùa thì không còn gì thú vị bằng.
Với những ai thích khám phá thiên nhiên hoang dã, có thể ghé đến làng Chăm, cùng du ngoạn với vài nông dân đến những triền cát hoang sơ hay mon men theo chân núi để tìm thú vui săn ếch òn lạ lẫm này. Tiếng kêu gọi bạn tình của những chú ếch òn vào buổi trời chiều chập chờn tối trong rừng tĩnh sẽ làm du khách như bước vào thế giới hoang dã, pha lẫn cảm giác hiếu kỳ, hồi hộp len lỏi theo nhịp đập của tim.
Văn Trãi
