Vượt qua Yên Minh, Hà Giang, những chiếc xe mới thực sự tiến sâu vào mảnh đất của vùng Cao nguyên đá. Núi tiếp núi, những con đường tưởng chừng dài vô tận, xa tít tắp bất ngờ ngoặt rẽ, sủng là hiện ra sau khúc cua tay áo với những thung lũng xanh đẹp tựa tranh.
Từ trên cao, bạn có thể nhìn thấy những hàng sa mộc lực lưỡng, vươn mình lên trời cao. Những mái nhà tường trình nằm im lìm trong nắng, những hàng rào bằng đá thâm thấp, cây hồng trong vườn đã lúc lỉu quả và củi đã chất đầy nơi góc bếp, sẵn sàng cho mùa đông giá lạnh sắp tới.
Trên gác mái, màu của ngô lẫn trong đám màu đỗ tương được phơi khô. Cô gái dân tộc H’Mông ngồi dệt vải bên khung cửi, dù tiếng Kinh không nói được nhiều nhưng vẫn sẵn lòng mời bạn bát nước mát cho đỡ cơn khát ban trưa. Lũ trẻ đứa lớn trông đứa bé, đùa chơi nơi bậc thềm, đôi mắt đen lay láy nhìn theo những người khách lạ.
Chị em người Lô Lô, H’Mông và Dao ở Sủng Là quàng trên mình những tấm khăn sặc sỡ, những chiếc váy đủ màu duyên dáng. Bóng áo xanh áo hồng của họ nổi bật trên những vực đá tai mèo xám. Bước chân thoăn thoắt trên khắp vùng rẻo cao.
 |
| Sủng Là lộng lẫy hiện ra sau một khúc cua tay áo. |
Người H’Mông ở Sủng Là trồng tam giác mạch và hoa cải trên đồi đất cao, trồng ngô và lúa ở vùng đất bằng nơi đáy thung lũng. Chen lẫn trong màu xanh non của ngô của lúa là màu tím hoa cà của hoa tam giác mạch, màu vàng của nắng, và màu xanh đậm của hàng sa mộc sừng sững giữa trời. Cuối thu, những cây ngô mọc chen trên đá tai mèo đã được thu hoạch về nhà. Cây ngô là nguồn lương thực chính của những người dân trên mảnh đất này. Ngô dùng để làm rượu, ngô dùng để làm bánh, làm mèn mén (hay còn gọi là bột ngô hấp). Lõi ngô và thân ngô được phơi khô, dùng để đun bếp.
Vùng đất đá tai mèo không trồng được nhiều loại hoa màu. Để trồng được ngô, người H’Mông hàng ngày phải gùi những gùi đất từ rất xa mang về nhét vào từng hốc đá, dùng đá chèn lại để giữ cho nước mưa không trôi mất đất, rồi bỏ hạt ngô giống vào. Những thân cây ngô xanh mọc lên vươn mình trong những lớp đá xám như cuộc sống vẫn trỗi dậy nơi mảnh đất cằn này mỗi ngày.
 |
| Tam giác mạch rực rỡ trên những ngả đường. |
Ngoài ngô, đá tai mèo cũng được tận dụng trong đời sống sinh hoạt của đồng bào dân tộc. Đá tai mèo được dùng làm sàn sân, dùng làm hàng rào, dùng làm tường nhà. Những hàng rào bao quanh các ngôi nhà đều không quá đầu người, những hàng rào đá óng ánh dưới ánh nắng mặt trời.
Cuối thu, con đường vào Sủng Là bồng bềnh bởi những thảm hoa tam giác mạch. Những cánh hoa phơn phớt tím hồng làm nao lòng bao lữ khách ghé qua. Tam giác mạch mỏng manh nở rộ sau mỗi mùa lúa tháng chín hàng năm. Trước kia hạt của hoa được dùng để làm bánh, nay phần nhiều dùng làm thức ăn nuôi gia súc.
Lá tam giác mạch non được dùng như một loại rau xanh, khi luộc lên ăn ngọt và mát, chỉ có hoa là không dùng làm gì, nhưng lại làm náo nức bao kẻ qua đường, và trở thành loài hoa của mùa thu trên Cao nguyên đá. Khi những vạt nắng xiên vẫn còn rải mật trên khắp thung lũng và trời đã bắt đầu chuyển lạnh, là lúc bạn nên về với Sủng Là, để ngồi lại bên những hàng rào đá và say mình trong khung cảnh thần tiên.
 |
| 'Nhà của Pao' ở Sủng Là là điểm đến không thể bỏ qua khi đến với thung lũng này. |
Chợ phiên Sủng Là sáng chủ nhật là điểm đón những vị khách từ phương xa dừng chân khám phá. Sau “Chuyện của Pao”, cái tên Sủng Là được nhắc nhiều mỗi khi có người có ý ghé thăm mảnh đất hà giang . Ngôi nhà dùng để quay phim đón nhiều vị khách. Ai cũng muốn ghé qua một lần, để được tận mắt ngắm những hàng rào nở hoa và để được nghe đâu đây tiếng đàn môi sau bờ rào đá.
Bài và ảnh: Lam Linh
