Ca dao có câu: "Chợ Bưởi một tháng sáu phiên. Ngày tư, ngày chín cho duyên đèo bòng." Câu ca dao này nhắc đến chợ Bưởi, một trong những chợ phiên lâu đời nhất Hà Nội, nơi vẫn duy trì hình thức họp chợ truyền thống.
Xưa kia, vùng Kẻ Bưởi thuộc ven Hà Nội, bao gồm các làng như Yên Thái, Hồ Khẩu, Đông Xã, Trích Sài, Võng Thị, Bái Ân, Trung Nha... Giống như nhiều chợ cổ Hà Nội, chợ Bưởi được đặt bên hợp lưu sông Thiên Phù và sông Tô Lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương trên bến dưới thuyền.
Theo lời kể của các bậc tiền nhân, ngày xưa, bưởi từ vùng thượng nguồn theo dòng nước trôi về rất nhiều, người dân vớt lên bán, dần dần, khu vực này được gọi là vùng Bưởi và ngôi chợ trong khu vực đó cũng mang tên chợ Bưởi.
Chợ Bưởi có từ bao giờ, không ai có thể xác định chính xác, ngay cả những bậc cao niên trong vùng cũng chỉ biết rằng từ khi sinh ra, chợ đã tồn tại. Một số tài liệu cho rằng chợ được hình thành từ thời nhà Lý, trong khi một số nghiên cứu khác lại nhận định rằng chợ chỉ xuất hiện vào giữa thế kỷ 19. Tuy nhiên, điều không thể phủ nhận là chợ Bưởi mang trong mình giá trị lịch sử và văn hóa quan trọng bậc nhất ở mảnh đất Thăng Long - Hà Nội.
Phiên chợ Bưởi họp vào các ngày 4, 9, 14, 19, 24, 29 âm lịch. Cùng với chợ Mơ, chợ Bưởi là một trong số ít chợ nội thành Hà Nội vẫn còn giữ nếp họp chợ phiên. Vào những ngày này, người dân từ các khu vực lân cận lại đổ về đây để mua bán cây giống, con giống, vật dụng nông nghiệp và nhiều sản vật làng nghề truyền thống.
Ngày trước, chợ Bưởi chỉ là những dãy lán đơn sơ dựng bằng phên nứa, với 1-2 dãy nhà gỗ được gọi là cầu chợ. Trước những năm 1930, người Pháp đã cho xây dựng hai cầu chợ kiên cố bằng bê tông để che mưa nắng. Mang đặc trưng của chợ vùng ven, chợ Bưởi là nơi giao thương, trao đổi sản phẩm của các làng nghề nổi tiếng như lĩnh Yên Thái, Bái Ân, giấy Yên Thái, Hồ Khẩu, Đông Xã, hay các công cụ sản xuất nông nghiệp của vùng Xuân La, Xuân Đỉnh.
Khu vực quanh chợ Bưởi từng là nơi tập trung nhiều hoạt động sản xuất thủ công phát triển mạnh, nhờ đó mà chợ cũng trở nên sôi động vào những ngày họp phiên. Người bán, người mua tấp nập, từ những bó rau thơm, mớ cải giống đến các loại vật nuôi như chó, mèo, lợn, gà, thỏ, chim... Dân các vùng Tây Tựu, Cổ Nhuế, Xuân La, Xuân Đỉnh mang rau giống, hạt giống, công cụ nông nghiệp đến bán, trong khi dân Nhật Tân, Quảng An, Quảng Bá lại chuyên cung cấp cây cảnh, hoa cảnh. Những người Hà Nội xưa muốn tìm mua những thứ dân dã đều có thể ghé chợ Bưởi để tìm thấy.
Vì thế, chợ Bưởi cũng trở thành điểm đến yêu thích của những người rảnh rỗi, thích thú chơi cây cảnh, chim cảnh trong khắp Hà Nội. Đặc biệt, vào ngày 29 Tết, chợ còn có tập tục mổ trâu bò. Dân các làng vùng Bưởi góp tiền mua trâu bò rồi giết mổ ngay tại chợ, cùng nhau chia thịt ăn Tết.
Ngày nay, chợ Bưởi đã được xây dựng khang trang, hiện đại, nằm dưới sự quản lý của Tổng công ty Thương mại Hà Nội. Tuy nhiên, để giữ gìn nét đặc trưng của chợ phiên, một khu vực riêng vẫn được quy hoạch để người dân có thể mua bán cây giống, con giống. Dù không còn phong phú như trước, nhưng vẫn có thể tìm thấy hạt giống, cây giống, chó, mèo, thỏ, chim tại đây. Tuy nhiên, mặt hàng không còn đa dạng do nhu cầu thay đổi theo thời gian.
Hiện tại, chợ Bưởi chỉ còn một hàng bán công cụ nông nghiệp duy nhất, nhưng có lẽ người chủ cũng sẽ khó duy trì lâu dài. Những người buôn bán con giống lâu năm giờ chỉ còn khoảng 6-7 người, còn những người bán cây giống cũng chỉ khoảng gần 10 người. Ngoài ra, vào các phiên chợ, một số người dân có thể mang chó, mèo nhà đẻ ra chợ bán.
Mặc dù chợ phiên Bưởi ngày nay đã thu nhỏ so với trước, nhưng chắc chắn vẫn sẽ tồn tại, bởi nhiều người vẫn yêu thích việc trồng cây, nuôi thú dù không gian sống ngày càng thu hẹp. Có lẽ, chính nhờ điều này mà dù Hà Nội ngày càng hiện đại, đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, nhưng chợ Bưởi vẫn duy trì như một nét văn hóa riêng của mảnh đất Thăng Long - Hà Nội.
