Chắc chắn đây không phải là lần đầu bạn được nghe về sự nghiệp vừa ăn vừa hốt bạc của những bạn trẻ Hàn Quốc. Một người (thường là phụ nữ) sẽ ngồi trước máy quay và cùng ăn ngon lành dưới sự chứng kiến của hàng nghìn người. Sau đó họ sẽ được trả tiền, thậm chí có thể lên đến 10.000 USD mỗi tháng (hơn 227 triệu đồng).
"Người Hàn Quốc thật kỳ dị!", hẳn là bạn sẽ nghĩ như vậy khi xem những đoạn clip ăn uống này, không hiểu vì sao họ lại làm như thế. Tuy nhiên, tin hay không thì việc này đã bắt đầu từ năm 2013 và đến nay, nó vẫn tiếp tục phát triển và ngày càng được yêu thích hơn.
Từ một trào lưu, vừa ăn vừa quay phim đã biến mình thành một văn hóa, thể hiện những thực trạng cả về tiêu cực lẫn tích cực mà người Hàn đang đối mặt.
Người dân xứ sở kim chi gọi văn hóa này là "Mukbang". Từ này được kết hợp bởi "muok-da" nghĩa là ăn, với "bang song" trong tiếng Hàn tức là truyền hình. Như đã nhắc đến bên trên, mukbang đã bắt đầu rộ lên trong giới trẻ Hàn Quốc từ năm 2013, thế nhưng đến đầu năm 2016, trào lưu này mới thực sự gây bão.
Những người ngồi ăn trước ống kính máy quay này tự gọi mình là BJ (Broadcasting Jockey). Các bj này cũng rất đa dạng về tuổi tác, giới tính và ngoại hình. Tuy nhiên, hầu hết họ đều phải có một nhan sắc tương đối và tất nhiên là khả năng ăn khỏe.
Mukbang thường sẽ diễn ra vào những thời điểm ăn trưa hoặc ăn tối thông qua kênh truyền hình AfreecaTV. Tiền mà các BJ này nhận được không phải dựa trên lượt xem, quảng cáo hay lương cố định. AfreecaTV cho phép người xem gửi tặng cho các BJ yêu thích bong bóng sao, một loại đơn vị tiền ảo của kênh truyền hình này.
Khi tích góp đến một số lượng nhất định, những chàng trai, cô gái này sẽ được phép đổi nó ra thành tiền thật, với chi phí hoa hồng cho AfreecaTV khoảng 30-40%. Đây rõ ràng là một loại hình kinh doanh tạo cơ hội cho không ít bạn trẻ Hàn Quốc tìm ra được con đường tương lai của mình.
Với lượng người xem chưa bao giờ giảm đi, có không ít BJ sở hữu nguồn thu nhập khổng lồ nhờ việc ăn trước mặt toàn dân thiên hạ thế này. Thậm chí, có người còn có cả quản lý riêng cho mình, không khác gì những ngôi sao K-pop. Cũng đúng thôi, trong cộng đồng Mukbang, họ chính là vua, chỉ việc ăn để người khác ngắm là được.
Mặc dù vậy, Mukbang vẫn chỉ có thể lan rộng ở Hàn Quốc chứ không thể nào vươn tới được các nước Âu-Mỹ. Bởi nhiều lý do khác nhau, từ điều kiện mạng internet cho đến văn hóa đã khiến teen phương Tây không hề cảm thấy những đoạn clip này thú vị.
Rõ ràng, Mukbang được xin ra là dành cho người Hàn!
Một trong những lý do Mukbang vô cùng phổ biến ở Hàn mà các nước khác lại không mấy quan tâm đó chính là điều kiện mạng Internet. Hàn Quốc luôn là nước sở hữu mạng lưới Internet nhanh nhất nhì thế giới. New York Times còn cho biết, đến năm 2020, người dân ở đây có thể tải cả một bộ phim chỉ trong vài giây.
Bất kỳ xe taxi nào ở Hàn cũng sẵn sàng bộ phát Wi-Fi tốc độ cao, cho phép bạn xem phim HD ngon lành như đang ở nhà. Euny Hong, một cây viết chuyên về ẩm thực từng chia sẻ trên Quartz rằng khi ở London, cô chẳng thể nào vào được AfreecaTV để xem những đoạn clip chất lượng cao, toàn chỉ có thể xem trên YouTube.
Với hệ thống mạng như vậy, không quá lạ khi Internet "nhúng tay" vào hầu hết các khía cạnh cuộc sống của người dân Hàn Quốc. Không chỉ có AfreecaTV, nhiều kênh khác tại Hàn cũng cho phép người dùng truyền hình trực tiếp với nhiều cơ chế hấp dẫn. Chính vì vậy mà gần như tất cả mọi hoạt động của người Hàn đều có thể được đưa lên sóng.
Đây mới là "sống ảo" đúng nghĩa. Cuộc sống của họ bị Internet chi phối khá nhiều, nhiều đến mức phi lý. Tuy nhiên, tích cực hay tiêu cực thì còn tùy.
"Các fan cho biết họ rất thích nhìn tôi ăn, khi đó trông các món ăn trước mặt họ trở nên ngon miệng hơn hẳn", Park Seo-Yeon, một BJ có tiếng chia sẻ.
Seo-Teon cho biết việc Mukbang gây tiếng vang lớn trong giới trẻ Hàn Quốc chính là một phần tất yếu khi công nghệ xâm nhập vào đời sống người dân quá sâu. Tuy nhiên trong trường hợp này, Internet đã thắng.
Một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất của Seo-Teon chính là khi nhận được lá thư của một người hâm mộ giấu tên cho biết anh ấy đã vượt qua chứng biếng ăn nhờ theo dõi những đoạn clip của BJ họ Park này.
Có một cô gái còn bình luận dưới đoạn clip của Seo-Teon rằng cô ta đang trong bệnh viện và chỉ được ăn những món chán ngắt dành cho bệnh nhân. Xem những đoạn clip của Seo-Teon đã giúp cô gái này cảm thấy vui vẻ, lạc quan hơn về thế giới tươi đẹp đầy rẫy đồ ăn ngon ngoài kia.
Trong ảo có thật, Mukbang bắt đầu can thiệp vào lối sống người Hàn như thế đấy!
Có một lý do khác khiến Mukband không được ưa chuộng tại các nước phương Tây. Trong các đoạn clip, "điểm ăn tiền" của các BJ chính là cái cách họ khiến cho việc ăn của mình trông thật ngon lành. Thậm chí, chỉ nghe thôi người xem cũng có thể cảm nhận được sự ngon miệng.
Chính vì thế, âm thanh của miệng được các BJ tập trung khai thác tối đa. Hầu hết những đoạn clip Mukbang đều sẽ rất ồn ào với những âm thanh nhai, nuốt vô cùng vồn vã. Với người Hàn Quốc, ăn thế mới gọi là ăn. Với người phương Tây, họ sẽ bĩu môi ngao ngán ngay lập tức khi trông thấy điều này.
Đây chính là sự khác biệt cơ bản khi hầu hết người phương Tây đều được dạy từ nhỏ về cách ăn vô cùng nhã nhặn, từ tốn và đặc biệt là không phát ra tiếng động. Không được đặt tay lên bàn, không nói chuyện nhiều trong bữa ăn, đặc biệt chỉ nói về những điều nhẹ nhàng, khi nhai cũng phải khéo léo tránh ồn ào. Nếu có miêu tả bữa ăn phương Tây như một vở kịch câm thì cũng không sai. Tuy nhiên, họ tự hào về điều đó.
Còn nhớ khi mới xuất hiện vào năm 2013, Mukbang nổi lên nhờ những BJ có khả năng ăn lượng thức ăn nhiều bằng khẩu phần của 4-5 người khiến cư dân mạng vô cùng trầm trồ và khâm phục. Lúc này Mukbang chỉ đơn giản là một điều gì đó khiến người ta tò mò, một thử thách lạ lẫm.
Và tất nhiên nếu chỉ có vậy thì nó cũng sẽ giống như những trào lưu bình thường sớm nở tối tàn. Các BJ đã nắm bắt được nhu cầu của người xem, tự bản thân thay đổi liên tục để phát triển Mukbang vượt qua tầm vóc của một trào lưu.
Từ "ăn nhiều", các BJ bắt đầu tìm cách truyền đạt cảm giác "ăn ngon" cho người xem. Họ biến sự hiếu kỳ nhất thời thành một cảm giác muốn trải nghiệm. Một số BJ đầu tư vào những món ăn độc lạ hơn, một số quay cả cảnh tự mình đi chợ, xuống bếp. Có người còn nổi tiếng nhờ lối trò chuyện vô cùng độc đáo. Những BJ, họ đã dùng thức ăn làm công cụ để tạo nên một đế chế ẩm thực của riêng mình.
Đó chính là cách người Hàn kiểm soát sự xâm nhập của Internet vào cuộc sống của chính mình.
Người Hàn luôn biết cách biến điều tốt nhất thành điều tốt hơn. Họ không dừng lại vì họ biết, trải nghiệm ăn ngon rồi cũng sẽ đến lúc kết thúc. Mỹ thực có hoàn hảo đến thế nào cũng không thể vượt qua giới hạn sự buồn chán của loài người. Và rồi các BJ đưa Mukbang lên một đẳng cấp mới, đó chính là văn hóa.
Nếu bạn không biết thì trong thời điểm những năm trở lại đây, Hàn Quốc đang phải đối mặt với một vấn đề khá nghiêm trọng, đó chính là vấn nạn "một người một căn hộ". Đây là hiện tượng khi những căn hộ 1 người sống tại Hàn Quốc ngày một tăng lên. Hay nói đơn giản hơn có thể gói gọn trong 2 chữ "cô đơn".
Có những chàng trai, cô gái với khả năng tự lập cao được rèn luyện từ nhỏ đã tạm biệt bố mẹ ngay khi kết thúc đại học, hoặc thậm chí là vừa hết cấp 3. Có những người quá bận rộn với công việc khiến họ không còn tha thiết đến hôn nhân, kết hôn trễ hoặc độc thân suốt đời. Sau hàng loạt những lý do đó, số lượng người Hàn sống một mình tăng lên theo cấp số nhân, không hề có dấu hiệu dừng lại.
Theo một nghiên cứu của trang Straights Times vào năm 2015, số lượng "nhà một người" này đã đạt con số 5,06 triệu, so với năm 1985 chỉ là 661.000. Điều này đi ngược lại với truyền thông về các bữa ăn gia đình của người Hàn.
Giống như nhiều nước phương Đông khác, người Hàn rất chú trọng vào bữa ăn tụ họp đầy đủ các thành viên trong gia đình. Việc phải sống một mình này không giúp họ làm quen với cách ăn mới mà chỉ khiến sự cô đơn, nhớ nhà trong những người này thêm lớn hơn.
Và các BJ không bỏ qua điều này. Từ trải nghiệm ăn ngon, họ biến Mukbang thành những bữa ăn đầy thân quen. Họ bắt đầu chia sẻ, tâm sự, trò chuyện với khán giả nhiều hơn, thay vì chỉ tập trung vào việc ăn như trước đây.
Những bữa ăn Mukbang ngày càng sống động. Cứ đến khung giờ cố định, khán giả lại mở AfreecaTV, vào kênh của BJ yêu thích, đem đồ ăn ra ăn cùng và trò chuyện với thần tượng của mình. Nhờ đó mà cảm giác cô đơn cũng dần vơi bớt đi.
Mukbang dần dần luồn lách vào cuộc sống người dân Hàn Quốc, trở thành một phần không thể thiếu với những bữa ăn một mình. Có thể nói Mukbang chính là phương thuốc hữu hiệu nhất cho căn bệnh nan y của những "người lớn cô đơn" xứ Hàn. Sau văn hóa, liệu người Hàn sẽ biến Mukbang thành gì nữa?
