Trong cuộc sống hàng ngày, tình huống con bị giằng đồ chơi thường xuyên xảy ra. Câu chuyện tưởng như đơn giản này nhưng nếu cách hành xử không đúng của bố mẹ có thể tạo ra những hậu quả không tốt tới tính cách của trẻ sau này.
Thông thường, trong trường hợp con bị cướp đồ chơi, bố mẹ hay có kiểu xử lý như sau:
Bắt con phải hào phóng, nhường đồ cho bạn
Hầu hết những “thủ phạm” cướp đồ chơi của con chính là hàng xóm hoặc các bé có họ hàng. Nhiều bậc cha mẹ sẽ yêu cầu con phải chia sẻ đồ chơi bởi vì họ sợ mất lòng chính bố mẹ của những đứa trẻ đang muốn giành đồ chơi kia.
Vì thế, ngay cả khi con phản kháng, không đồng ý, bố mẹ cũng vẫn kiên quyết bắt con phải nhường bạn với lý do “như thế mới ngoan”, như thế mới tốt. Cuối cùng, thường là đứa trẻ sẽ khóc khi bị ép phải nhường đồ còn bố mẹ thì thậm chí thấy xấu hổ khi con mình không hào phòng với bạn bè. Ngay cả khi con đang khóc bố mẹ cũng vẫn tiếp tục khiển trách.
Một hoặc hai lần, nó có thể không ảnh hưởng nhiều đến trẻ, nhưng nếu bạn yêu cầu trẻ khiêm tốn và bắt con phải “hy sinh” mọi lúc, theo thời gian, nó sẽ khiến trẻ luôn cảm thấy bất an, thấy mình thấp kém vì không được tôn trọng. Đặc biệt là với những đứa trẻ vốn dĩ rụt rè thì mức độ tổn thương càng lớn.
Nhà tâm lý học trẻ em nổi tiếng người Thụy Sĩ Jean Piaget từng nói:
"Sự vị tha, chia sẻ ở trẻ em thực chất chính là việc bắt trẻ phải hy sinh nhu cầu của bản thân. Trẻ em dễ dàng nghĩ rằng nhu cầu tâm lý của chúng không quan trọng, dẫn đến nhận thức về giá trị bản thân thấp. Trẻ sẽ cho rằng chỉ có sự vâng lời và nịnh hót mới khiến người khác thích mình".
Những đứa trẻ bị bắt phải nhường lợi ích của mình cho người khác liên tục khi lớn lên, chúng sẽ không biết cách từ chối, hoặc thậm chí nín nhịn để làm hài lòng người khác và không dám đấu tranh cho quyền lợi và lợi ích hợp pháp của mình.
Bạn có muốn con bạn trở thành một người như vậy trong tương lai?
Những đứa trẻ bị bắt phải nhường lợi ích của mình cho người khác liên tục khi lớn lên, chúng sẽ không biết cách từ chối, hoặc thậm chí nín nhịn để làm hài lòng người khác (Ảnh minh họa)
Đứng về phía con và hướng dẫn con cách chia sẻ hợp lý
Một số cha mẹ có lý trí hơn trong cách giải quyết tình huống. Họ sẽ không bắt con mình phải nhường đồ chơi cho bạn mà sẽ hướng dẫn con cách chia sẻ đồ chơi hợp lý hơn.
Ví dụ cụ thể, khi một người thân đưa con họ đến nhà chơi, đứa trẻ ấy giành đồ chơi của con, người mẹ đã không ép con phải nhường. Thay vào đó, người mẹ này nói với con rằng: “Hai con cùng chơi với nhau đi, có 2 người chơi sẽ vui hơn đấy”. Khi thấy con có chút do dự, người mẹ này đã ngồi xuống và chơi cùng con, kéo theo cả người bạn kia nữa. Nhờ thế mọi chuyện được giải quyết.
Những đứa trẻ miễn cưỡng không muốn chia sẻ đồ chơi của chúng với người khác là tâm lý hết sức bình thường. Nó cho thấy sự phát triển ý thức một cách đúng đắn về quyền sở hữu của chúng. Cha mẹ không nên ép buộc con phải nhường mà hãy hướng dẫn, dạy cho trẻ hiểu ý nghĩa của việc chia sẻ.
Một đứa trẻ cần được tôn trọng quyền sở hữu. Khi trẻ tự nhận thức được và muốn chia sẻ thì trẻ sẽ không cảm thấy việc nhường đồ chơi là một điều gì buồn bã, đau khổ nữa mà sẽ thấy vui vẻ hơn. Trẻ em có ý thức bảo đảm quyền sở hữu đương nhiên sẽ có ý thức về lòng tự trọng và điều này có ích khi trẻ lớn lên. Chúng sẽ hiểu cách trân trọng đồ đạc, duy trì quyền lực và sẵn sàng chia sẻ với người khác.
Tất nhiên, để làm được điều này phải nói chuyện với trẻ. Chúng ta không chỉ phải hiểu và chú ý đến cảm xúc của trẻ em, mà còn dạy chúng cách đối phó trong tình huống này. Sự khác biệt trong giáo dục gia đình và môi trường sẽ tạo ra những đứa trẻ có tính cách khác nhau.
Các tính cách khác nhau sẽ phản ứng khác nhau đối với đồ chơi bị cướp.
Thứ nhất: Chỉ biết khóc
Sau khi bị cướp, một số bé không biết phải làm gì ngoài việc khóc tại chỗ hoặc tìm mẹ để khóc. Những đứa trẻ như vậy thường yếu đuối về tính cách, vì vậy chúng không dám lấy lại và ít can đảm hơn. Nếu đứa trẻ chưa học được cách giải quyết mâu thuẫn và xung đột, nó sẽ dễ dàng ở trong tư thế thụ động khi lớn lên. Điều đó dẫn đến việc trẻ sẽ trở thành đối tượng dễ bị tổn thương nhất.
Sau khi bị cướp, một số bé không biết phải làm gì ngoài việc khóc tại chỗ hoặc tìm mẹ để khóc. Những đứa trẻ như vậy thường yếu đuối về tính cách (Ảnh minh họa)
Thứ 2: Không khóc, không đòi lại, chuyển qua chơi cái khác
Có một số trẻ em khi bị cướp đồ chơi thì không hề khóc, cũng không đòi lại mà tìm một món đồ chơi khác và tiếp tục chơi một mình. Những đứa trẻ thờ ơ như vậy thực sự không nhiều và có thể xếp vào danh sách những đứa trẻ có tính cách hào phóng khá lớn. Tuy nhiên nếu trẻ có tính cách như vậy thì sẽ rất dễ trở thành đối tượng bị bắt nạt và thường xuyên bị cướp đồ chơi.
Những trẻ em này về cơ bản thì sẽ tạo ra sự dễ chịu cho bố mẹ và mọi người. Nhưng trẻ cũng sẽ có điểm yếu. Trẻ sẽ không biết cách bảo vệ lợi ích của chính mình. Trong tương lai, trẻ có thể quá dễ dãi và liên tục chịu thiệt khi tiếp xúc với người khác.
Thứ 3: Trực tiếp chiến đấu đòi lại đồ
Có không ít những đứa trẻ sẽ giải quyết tình huống này theo cách mạnh mẽ. Khi bị lấy đi đồ chơi, thay vì yếu đuối, khóc lóc, chúng trực tiếp chiến đấu để giành lại thứ của mình. Một số có thể vừa khóc nhưng cũng cứng cỏi giành đồ về. Đây đa phần là những bạn nhỏ dũng cảm và dám bảo vệ quyền lợi của bản thân. Chúng chắc chắn sẽ luôn lên trong tâm thế không được để mình là người thua cuộc.
Tuy nhiên, cha mẹ cũng nên hướng dẫn hành vi của con mình và khiến chúng hiểu rằng không có gì sai khi tự bảo vệ mình, nhưng không nên dùng vũ lực để giải quyết vấn đề vì có thể gây ra những tổn thương cho cả bạn và mình.
Khi đồ chơi của một đứa trẻ bị cướp, chúng ta cũng có thể nhân cơ hội này để phát triển khả năng giải quyết vấn đề của trẻ, để ngay cả khi chúng ta không ở đó, đứa trẻ sẽ không bị thua lỗ.
Dưới đây là những điều mà bố mẹ nên hướng dẫn con trong tình huống con bị bạn bè tranh giành đồ chơi:
Khi đồ chơi của một đứa trẻ bị cướp, chúng ta cũng có thể nhân cơ hội này để phát triển khả năng giải quyết vấn đề của trẻ (Ảnh minh họa)
Dạy con bạn nói lời từ chối bằng một câu ngắn gọn nhưng mạnh mẽ, kiên quyết
Trẻ em có xu hướng lấn tới nếu thấy đối phương yếu thế nhưng sẽ ngay lập tức chùn lại sợ sệt khi đối phương quyết liệt. Vì thế, bố mẹ nên dạy con nói một số câu sau khi bị bạn đòi đồ chơi:
- Bạn không thể lấy nó, nó là của tôi.
- Tôi không đồng ý, hãy trả lại cho tôi.
- Tôi vẫn muốn chơi nó.
- Bạn chỉ có thể mượn nó từ tôi, không được tự ý lấy.
Những câu nói ngắn như thế này ngay cả đứa trẻ rụt rè cũng có thể nói được và nó tạo ra sự thay đổi rất lớn, khiến trẻ trở nên mạnh mẽ hơn và đứa trẻ đang giành đồ chơi kia cũng phải nể hãi.
Khi dạy trẻ, cha mẹ chúng ta có thể sử dụng các động tác cơ thể để minh họa cho sự quyết liệt trong thái độ ví dụ như chống tay, cầm chắc lấy đồ chơi của mình và những biểu hiện giận dữ hoặc nghiêm túc khi giao tiếp.
Tập cho con thông qua những màn kịch tình huống
Bố mẹ nên tạo ra vài tình huống giả định để trẻ có phản xạ xử lý tình huống. Nếu đứa trẻ đã quen với việc đối phó, và sau đó phải đối mặt với việc bị cướp đồ chơi, trẻ có thể dễ dàng ngăn chặn việc này.
Ở nhà, chúng ta có thể thực hiện các bài tập tình huống với trẻ em, nghĩa là chơi trò "cướp đồ chơi" để dạy trẻ cách phản ứng và bảo vệ sức mạnh của chúng.
Bước đầu tiên, nói với trẻ: "Khi mẹ hoặc ai đó lấy đồ chơi của con, con hãy nói thật to: “Đây là đồ chơi của tôi, bạn không thể lấy nó” hoặc những câu nói tương tự như thế mà trẻ đã được học.
Bước 2: Trong khi nói chuyện, hãy dạy trẻ cách bảo vệ đồ chơi của chúng, chẳng hạn như cầm đồ chơi đưa ra phía sau lưng, đưa cao lên đỉnh đầu để bên kia không thể lấy nó ngay lập tức.
Bước 3: Nói với trẻ rằng khi thấy bên kia cao hơn và béo hơn mình, mình không có khả năng chống lại ngay lúc đó vì có thể sẽ không lại thì hãy nói nghiêm túc, cứng rắn, nếu thấy đối phương có thái độ hung hăng lao vào giành, hãy xoay đi, để cho họ lấy. Sau đó, hãy lựa cách lấy lại sau, tránh không được để bản thân mình bị thương vì những ẩu đả.
Hãy lặp lại tình huống này nhiều lần để trẻ tập và linh hoạt hơn trong cách đối phó. Thông qua trải nghiệm trực quan này, trẻ em cũng có thể sử dụng nó rất khéo léo khi đối mặt với một cảnh như vậy.
Bố mẹ nên tạo ra vài tình huống giả định để trẻ có phản xạ xử lý tình huống. Nếu đứa trẻ đã quen với việc đối phó, và sau đó phải đối mặt với việc bị cướp đồ chơi, trẻ có thể dễ dàng ngăn chặn việc này. (Ảnh minh họa)
Động viên và khuyến khích con tự bảo vệ, lấy lại đồ chơi của mình
Nếu con khóc, buồn khi bị lấy đồ chơi, hãy xoa dịu cảm xúc cho con. Hơn lúc nào hết, đây là thời điểm trẻ cần được sự an ủi và hỗ trợ từ cha mẹ. Bố mẹ đặc biệt tránh không được đổ lỗi, trách mắng con là kẻ nhút nhát, yếu đuối, không tự tin.
Trong tình cảnh trẻ không biết làm cách nào để lấy lại đồ của mình, cha mẹ hãy đưa trẻ đến trước mặt người bạn kia, yêu cầu bạn ấy đưa lại đồ chơi cho con hoặc đưa ra lời đề nghị hai bên cùng chơi chung, hoặc đưa cho bạn kia một món đồ khác…
Tất nhiên, chúng ta không thể luôn luôn giải quyết vấn đề cho trẻ mà phải để trẻ phải tự học cách đối mặt với nó. Đây chỉ là giải pháp tình huống mà thôi. Cần phải cho trẻ thực hiện các bài tập mô phỏng phía trên. Chỉ bằng cách này, chúng ta có thể giúp con tự bảo vệ quyền sở hữu của mình một cách tốt hơn.
