Cai sữa là việc mẹ ngừng cho trẻ bú trực tiếp, có thể được coi là một bước ngoặt phát triển của bé. Mọi người mẹ sinh con và nuôi con bằng sữa mẹ đều phải trải qua giai đoạn này.
1. Nên cai sữa cho bé khi nào?
Trong sữa mẹ có đầy đủ các chất dinh dưỡng cũng như nhiều yếu tố sinh học như kháng thể, các men và bạch cầu. Vì thế, Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa kỳ và Tổ chức Y tế Thế giới luôn khuyến cáo nên cho trẻ bú bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục cho đến khi 2 tuổi.
Tuy nhiên, cũng không có một thời điểm cụ thể nào quy định về việc cai sữa cho trẻ. Tùy vào từng hoàn cảnh khác nhau mà người mẹ có thể quyết định cai sữa, có thể là do công việc, khó khăn với việc vắt sữa, căng thẳng, áp lực hoặc gặp vấn đề về sức khỏe….
Cha mẹ có thể cho trẻ cai sữa nếu bé bắt đầu có những dấu hiệu sau:
- Đã có thể tự ngồi thẳng, lăn trái bóng ra trước chứng tỏ hệ thần kinh và hệ vận động của bé phát triển tương đối tốt, cứng cáp, có khả năng tự đề kháng kể cả khi thiếu sữa mẹ.
- Ngoài những từ như bà, bố, mẹ thì trẻ có thể nói được thêm 2-3 từ hoặc một câu ngắn. Lúc này, có thể để trẻ cai sữa, kết hợp với việc cho bé ăn dặm và bổ sung sữa ngoài.
- Bé ăn được cháo, cơm nhão: trẻ có khả năng nhai, nuốt chửng khi được 18-24 tháng tuổi. Đây là thời gian lý tưởng để cai sữa mẹ cho bé vì trẻ đã có thể ngồi vào bàn ăn cùng gia đình.
- Có thể nhận biết và có ấn tượng với màu sắc.
- Trẻ đã biết leo lên, leo xuống cầu thang: ở thời điểm này, bé đã trên 24 tháng - độ tuổi các bác sĩ khuyên nên cai sữa mẹ.
- Khi mẹ mắc bệnh truyền nhiễm hoặc bệnh liên quan tới bầu vú thì cần cai sữa ngay.
Không có thời điểm cụ thể nào quy định về việc cai sữa cho trẻ
2. Cách cai sữa cho bé hiệu quả
Dùng thuốc mắc cỡ
Mẹ có thể nghiền thuốc với một chút nước thành hỗn hợp sền sệt. Sau đó dùng để xoa quanh bầu ngực. Điều này sẽ làm màu sắc núm vú hoặc mùi vị có sự thay đổi, trẻ sẽ không bú nữa. Lúc này, mẹ cần phải kiên trì và không cho bé bú. Nếu trẻ đói thì cho bé ăn đồ ăn dặm với uống sữa ngoài.
Hóa trang bầu ngực của mẹ
Nếu trẻ đã có khả năng nhận biết về màu sắc thì có thể áp dụng cách này. Cụ thể như sau: dùng son, màu của nghệ, củ dền hoặc dán băng dính vào đầu ti để hóa trang cho bầu ngực mẹ. Khi thấy ngực mẹ có sự thay đổi thì trẻ sẽ không còn đòi bú nữa.
Dùng thuốc đắng cloxit
Vì đây là loại thuốc rất an toàn nên mẹ hoàn toàn có thể yên tâm. Nghiền nát thuốc với nước rồi bôi lên ti mẹ. Khi ngậm vào thấy đắng thì trẻ sẽ nhả ra, không còn muốn ti mẹ nữa.
Làm mất sữa
Mẹ có thể dùng thuốc hoặc một số loại thực phẩm như: hoa lài, lá bạc hà, lá lốt, lá dâu... để làm mất sữa. Trẻ bú mẹ không còn thấy sữa nữa thì một thời gian sẽ không bú nữa. Tuy nhiên, áp dụng cách này thì mẹ sẽ có cảm giác đau rát đầu ti vì lúc mới đầu, trẻ sẽ cắn và cố kéo để bú sữa.
Tách xa bé vài ngày
Khi không thấy mẹ thì có thể trẻ sẽ khóc. Nhưng bé sẽ dần quen với việc thiếu hơi mẹ sau 2-3 ngày. Lúc này, bố sẽ là người cho con ăn dặm và ti bình để bé không đòi bú mẹ nữa. Để tránh tình trạng mẹ nhớ và không thể xa trẻ được, mẹ có thể đi làm từ sáng sớm và về nhà khi bé đã ngủ.
Tăng số bữa ăn trong ngày của trẻ
Cha mẹ có thể cho bé ăn thêm các bữa ăn phụ với những món ăn ngon, bổ dưỡng để trẻ không còn cảm giác đói, giảm bớt việc đòi bú mẹ. Tuy nhiên, cần chú ý lựa chọn những món ăn dễ tiêu, thanh đạm, tốt cho hệ tiêu hóa của bé.
Bôi dầu gió xung quanh ngực mẹ
Đây là cách tương đối đơn giản, thông dụng và cũng có hiệu quả. Khi bú mẹ, trẻ sẽ thấy vị hắc và cay của dầu gió nên không dám đòi ti nữa.
Sử dụng tỏi
Nếu mẹ ăn nhiều tỏi sẽ làm cho hơi thở của mẹ có mùi và sữa tiết ra cũng có mùi khó chịu đối với bé. Vì vậy, mẹ có thể áp dụng cách này để trẻ sợ mùi tỏi mà không muốn bú mẹ nữa.
Tập cho trẻ ngậm ti giả từ nhỏ
Mẹ có thể cho bé tập ngậm ti giả từ khi được 3 tháng tuổi. Điều này sẽ giúp bé có thể quen hơn với việc rời bầu vú mẹ, từ đó làm quen với việc bú bình và cai sữa mẹ. Nhược điểm của phương pháp này là có thể mẹ sẽ mất thời gian cai ti giả cho bé.
Cho trẻ ngậm ti giả từ nhỏ sẽ giúp bé quen với việc bú bình
Bình giả, sữa thật
Mẹ có thể vắt sữa vào bình, bảo quản trong tủ lạnh. Khi nào trẻ đói thì cho bé bú bình thay vì bú mẹ. Trẻ sẽ cảm nhận được vị thật của sữa mẹ và dần quen với việc bú bình.
Bỏ một cữ bú của bé
Khi bỏ một cữ bú, mẹ có thể dùng sữa mẹ vắt ra (hoặc sữa công thức, sữa bò) để cho trẻ bú. Lặp đi lặp lại trong vòng 1-2 tuần để bé có thể thích nghi. Điều này cũng sẽ tốt cho mẹ vì việc tiết sữa cũng sẽ được điều chỉnh giảm, tránh được nguy cơ căng cứng hay viêm tuyến vú.
Giảm thời gian cho trẻ bú
Nếu không muốn bỏ cữ bú của bé thì mẹ có thể rút ngắn thời gian mỗi cữ bú của bé. Nên bổ sung lượng sữa bị thiếu cho bé bằng các loại thực phẩm ăn dặm hay sữa công thức. Có thể trẻ sẽ không ngủ yên nếu cữ bú buổi tối không được bú đủ nên mẹ cần phải kiên nhẫn.
3. Những lưu ý khi cai sữa cho trẻ
- Khi trẻ đang trong tình trạng sức khỏe không tốt, bị ốm thì không nên cai sữa vì có thể làm cho bé biếng ăn dẫn đến còi xương. Không cai sữa nếu bé bị suy dinh dưỡng.
- Không nên để trẻ cai sữa trong thời tiết nắng nóng hoặc thời điểm giao mùa...
- Chú ý nhiều hơn để bổ sung các chất dinh dưỡng thiếu hụt cho bé trong giai đoạn cai sữa.
- Khi cai sữa cho bé thì mẹ cần phải kiên trì để đạt được kết quả nhanh chóng.
- Nên cho trẻ ngừng bú mẹ một cách từ từ để tránh việc bé cảm thấy sốc, lạ lẫm và trở nên biếng ăn.
4. Chăm sóc bé sau khi cai sữa
Thay thế bằng sữa công thức
Một việc quan trọng sau khi trẻ cai sữa là phải bổ sung sữa công thức phù hợp để cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho bé. Nếu bé trong giai đoạn ăn dặm (từ 6 tháng đến 2 tuổi) thì ngoài việc cho trẻ ăn đầy đủ dưỡng chất thì sữa vẫn là nguồn cung cấp quan trọng nhất để bổ sung năng lượng và dinh dưỡng.
Bổ sung dinh dưỡng trong khẩu phần ăn
- Hàng ngày, thực đơn của trẻ phải cân đối, đa dạng với nhiều loại thực phẩm dễ tiêu hóa, hấp thu, giàu chất xơ, tăng cường hệ miễn dịch như: sữa, sữa chua, thịt, cá, trứng, rau củ quả (khoai lang, cà rốt, súp lơ, bí xanh…), trái cây (táo, chuối…)
- Nên cho trẻ ăn dặm vào 6 tháng tuổi. Có thể ăn loãng dần dần đến đặc hơn, ăn từ ít đến nhiều hơn và đa dạng các loại thực phẩm.
Sau khi cai sữa, trẻ phải được bổ sung nguồn thực phẩm đa dạng
Theo dõi cân nặng của trẻ
Việc thường xuyên theo dõi cân nặng của con sẽ giúp mẹ có thể xem xét thêm về chế độ ăn uống và khả năng hấp thụ của bé nếu trẻ chậm tăng cân.
Không ép trẻ ăn
- Không nên bắt ép trẻ ăn nhiều, dễ tạo cho bé có tâm lý sợ ăn, khó chịu, nôn trớ.
- Nếu muốn giúp bé ăn ngon miệng hơn, có thể cho bé ăn nhiều bữa trong ngày thay đổi thực đơn thường xuyên và chế biến theo khẩu vị của trẻ.
Chú ý tới sự phát triển xương và răng
Khi chế biến thức ăn cho trẻ cần phải lưu ý nấu nhừ, chín kỹ hoặc xay nhuyễn. Vì chức năng tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện nên cách chế biến như vậy sẽ giúp bé không bị hóc, hấp thụ tốt và dễ tiêu hóa.
