Con trai tôi từng không chịu xin lỗi. Nhưng rồi một phân cảnh trong Sex Education đã giúp tôi 'gỡ rối'
Con trai tôi năm nay học lớp 7. Thông minh, nhanh nhẹn, lễ phép với người lớn – nhưng có một điều khiến tôi trăn trở mãi: Con không bao giờ chịu xin lỗi.
Dù rõ ràng làm sai, dù bị bạn buồn hay bị cô giáo nhắc nhở, con luôn lầm lì hoặc nói gọn lỏn: "Thì sao?" hoặc "Con đâu cố ý đâu mà xin lỗi!". Tôi từng nổi đóa, từng mắng con nặng lời. Nhưng càng ép, con càng co mình lại.
Cho đến một hôm, tôi xem lại Sex Education – có một phân cảnh khi nhân vật Ruby cố gắng nói lời xin lỗi nhưng không biết bắt đầu thế nào. Cô nói một câu khiến tôi giật mình: "Mình xin lỗi. Chỉ là... không quen phải nói ra điều đó."
Tôi hiểu rồi: Không phải con không biết xin lỗi. Mà là con không biết cách để bắt đầu.
Ruby cố gắng nói lời xin lỗi nhưng không biết bắt đầu thế nào. Một cảnh trong phim Sex Education.
Hôm sau, tôi không nói nhiều, chỉ kể cho con nghe đoạn phim đó. Tôi bảo: "Mẹ nghĩ con cũng giống vậy. Không phải không biết lỗi, mà là thấy... ngại, đúng không?"
Con nhìn tôi ngập ngừng, rồi gật đầu.
Từ đó, tôi không ép con phải nói ngay “xin lỗi” mỗi khi có chuyện. Tôi cho con thời gian. Tôi nói: "Con có thể viết, hoặc nhắn tin, hoặc chỉ cần nói 'mẹ ơi con thấy không ổn' là được. Từ từ rồi con sẽ quen."
Vài tuần sau, tôi thấy con viết một mẩu giấy nhắn để trên bàn: "Con xin lỗi vì hôm qua làm mẹ buồn. Con không muốn như vậy đâu."
Làm mẹ, tôi học được rằng: Một lời xin lỗi không cần phải tròn trịa, chỉ cần xuất phát từ sự an toàn và thấu hiểu. Và đôi khi, một bộ phim tưởng chừng không liên quan, lại dạy ta cách mở một cánh cửa rất quan trọng đến với con mình.
Cha mẹ nên làm gì để con học cách xin lỗi – một cách chân thành và tự nhiên?
1. Đừng ép con xin lỗi ngay lập tức
Hãy để con có thời gian hiểu chuyện gì vừa xảy ra. Có thể con đang tức giận, bối rối, hoặc thấy xấu hổ. Trong những lúc đó, việc ép buộc chỉ khiến con chống đối. Thay vào đó, hãy hỏi nhẹ nhàng: "Con có thể kể cho mẹ chuyện đã xảy ra không?"
Khi con kể lại, con đang luyện tập nhìn lại hành vi của mình.
2. Giúp con đặt mình vào vị trí người khác
Một câu hỏi gợi mở như: "Nếu con là bạn ấy, con sẽ cảm thấy sao?" có sức mạnh hơn rất nhiều lần câu: "Con làm bạn đau, xin lỗi đi!"
Khi trẻ bắt đầu thấy được cảm xúc của người khác, lời xin lỗi – nếu có – sẽ xuất phát từ sự thấu cảm, chứ không phải sợ hãi.
3. Làm gương bằng chính những lời xin lỗi của cha mẹ
Trẻ học từ những gì ta làm, không phải những gì ta nói.
Khi bạn lỡ quát con, hãy dũng cảm nói: "Mẹ xin lỗi vì đã nóng giận. Mẹ không nên nói to như vậy. Mẹ sẽ cố gắng kiềm chế hơn." Con sẽ hiểu rằng xin lỗi không khiến ai thấp đi – mà là hành động của người biết yêu thương và tôn trọng.
Sau nhiều lần không bắt ép, chỉ kiên nhẫn cùng con trò chuyện, quan sát cảm xúc và để con chọn cách bù đắp lỗi sai, một ngày, tôi thấy con ngồi cạnh bạn bị ngã – nhẹ nhàng nói: "Tớ xin lỗi vì đã làm bạn đau. Mình chơi lại từ đầu được không?"
Tôi đứng xa, không can thiệp, không nói gì. Nhưng tim tôi thì mềm ra như tan chảy.
