Bậc làm cha mẹ có con nhỏ luôn mong mỏi đến ngày con biết cất tiếng nói đầu tiên, quá trình chờ đợi có thể kéo dài, đôi khi làm cha mẹ sốt ruột và thất vọng - nếu trẻ quá chậm biết nói. Tuy nhiên, tin tốt là hầu hết các em bé đều mắc phải vấn đề này, vấn đề kia về ngôn ngữ cho đến tận lúc các bé được 2 tuổi. Cứ 4 em bé thì có 1 em bé có dấu hiệu chậm biết nói nhưng hầu hết sau này đều tự bắt kịp mức độ phát triển như các bạn khác và không cần đến sự trợ giúp đặc biệt.
Dưới đây là một số biểu hiện bé chậm biết nói và lời khuyên cho bố mẹ - khi nào thì nên lo lắng về việc chậm nói của bé:
Thường xuyên trò chuyện với con là cách tốt nhất để trẻ học nói. (Ảnh minh họa)
Biểu hiện bé chậm nói
1 tuổi: Không bập bẹ hoặc nói nhại lại lời người lớn. Có dấu hiệu của việc không hiểu hoặc không phản ứng lại với những gì người khác nói.
18 tháng: Không nói được dù chỉ một từ
2 tuổi: Chỉ nói rất ít từ và giao tiếp với mọi người thông qua tiếng lầm bầm trong miệng và chỉ trỏ, hoặc trẻ bị mất kĩ năng ngôn ngữ ( vốn từ bị ít đi hoặc ngừng lại không nói nữa)
2,5 tuổi: Vẫn chỉ nói từng tiếng một, không phát âm được những phụ âm và vốn từ vựng ít hơn 50 từ.
3 tuổi: Người lạ không thể hiểu được cách phát âm của trẻ hoặc trẻ chỉ có thể sử dụng những cụm từ gồm 2 tiếng rất đơn giản.
Những trẻ em dễ có nguy cơ bị chậm nói
- Bé trai thường biết nói chậm hơn bé gái
Bé trai thường phát triển khả năng ngôn ngữ chậm hơn bé gái khoảng 1-2 tháng. Ở tháng thứ 16, trung bình một bé trai sử dụng 30 từ vựng trong khi bé gái đã có thể sử dụng khoảng 50 từ
- Trẻ sinh non
Trẻ sinh non thường mất thời gian nhiều hơn các bạn đồng trang lứa để có thể đạt đến các mốc phát triển nhưng khi bé được 2 tuổi là đã có thể theo kịp bạn bè. Các bác sĩ nhi khoa thường nói rằng khi đánh giá sự phát triển của một em bé sinh non, cha mẹ nên tính bắt đầu từ ngày bé đủ tháng trong bụng mẹ chứ không phải từ ngày bé ra đời. Một em bé sinh sớm hơn 3 tháng có thể chậm nói hơn các bé khác nhưng bé vẫn có thể phát triển bình thường về sau này.
- Trẻ song sinh hoặc đa sinh
Người ta ước tính được có khoảng 50% trẻ đa sinh bị chậm phát triển về ngôn ngữ. Trẻ sinh non, sinh nhẹ cân và sinh phải nhờ đến sự can thiệp của các biện pháp y học thường xảy ra ở những trường hợp song thai hoặc đa thai – vì thế mà dẫn đến tình trạng chậm nói.
- Trẻ bị viêm tai mãn tính
Nếu trong tai trẻ có chất dịch bám dai dẳng qua năm tháng - đặc biệt là trong năm đầu đời của trẻ - điều này dễ dẫn đến suy giảm chức năng nghe và vì thế mà trẻ cũng chậm biết nói hơn.
- Trẻ tập trung vào những kĩ năng khác
Nếu một em bé bị chậm nói nhưng tình trạng phát triển chung của bé đều tiến triển bình thường thì có thể cơ thể bé đang tập trung cho một kĩ năng nào đó, chẳn hạn như chạy nhảy, đi lại, vì thế mà kĩ năng nói sẽ chậm lại một chút.
Cần làm gì khi thấy trẻ có biểu hiện chậm nói?
Thời điểm tốt nhất để nhờ đến sự trợ giúp của chuyên gia là khi bé được khoảng 2,5 tuổi - thời điểm những em bé chậm nói thường sẽ theo kịp các bạn khác. Các bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên và cách chữa trị kịp thời cho bé yêu nhà bạn.
Trước khi trẻ 2,5 tuổi, thường xuyên nói chuyện với con là cách tốt nhất để trẻ học cách nói. Vì thế, hãy đọc sách, kể chuyện, hát cho bé nghe hoặc thủ thỉ tâm sự với bé,...,cố gắng dành thời gian bên bé thật nhiều. Ngoài ra, bố mẹ cũng cần đưa ra những câu hỏi cho con trả lời và khuyến khích con chơi những trò chơi liên quan đến giao tiếp như nghe điện thoại, chơi bán hàng,...
Một số người nổi tiếng hồi nhỏ là người chậm biết nói:
Albert Einstein - thiên tài vật lí học xuất sắc của nhân loại
Gary Becker - người từng đạt giải Nobel kinh tế
Julia Robinson - chủ tịch nữ đầu tiên của Hiệp hội Toán học Mỹ
Arthur Rubinstein - chuyên gia piano
Edward Teller- nhà vật lí học nổi tiếng
