Dưới đây là chia sẻ của chị Thu Hương, 33 tuổi, tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Chính sách công Đại học quốc gia Australia. Chị định cư ở thủ đô Canberra, Australia từ năm 2009, kết hôn với một người dân bản xứ, hiện tại có 2 bé gái xinh xắn.
Là một người Việt Nam sống ở trời Tây, được chứng kiến sự giáo dục trẻ em ở cả hai nơi, hay nói cách khác, hai phương pháp khác nhau, mình có thể hiểu được phần nào nguồn gốc của mỗi cách giáo dục.
Đã nhiều năm nay, mọi người đều ca ngợi phương pháp dạy con kiểu Tây. Hầu hết đều ngạc nhiên và thán phục trẻ con Tây vì các bé có khả năng tự lập rất sớm. Nhưng không nhiều bài viết lý giải tại sao trẻ con Tây lại thế?
Câu trả lời ngắn gọn theo ý kiến chủ quan của mình là: tự lập là kỹ năng sinh tồn (survival skill) để các em bé tồn tại và phát triển ở một đất nước phương Tây (hay nói nôm na là do "hoàn cảnh xô đẩy").
Đây là những ví dụ và lý giải cụ thể của mình.
1. Tại sao trẻ con Tây biết tự ăn rất sớm?
Ở Tây hầu hết các em bé đều biết tự ăn tầm 1 tuổi (có bé sớm hơn hoặc muộn hơn một chút). Các bé ăn chủ yếu ăn bằng cách bốc thức ăn: lúc đầu thì đa số rơi ra ngoài - 10 bốc thì có khi được một bốc vào mồm; hoặc cầm gặm chơi, không thích nữa thì ném xuống sàn nhà. Tức là vừa ăn vừa khám phá vừa chơi, tóm lại ăn được bao nhiêu là tùy. Dần dần các bé sẽ ăn thạo hơn, biết cách thưởng thức các món ăn hơn, ăn theo nhu cầu và quan trọng nhất là thích thú với việc ăn.
Vì ở đây chỉ có bố mẹ và các con nên không thể có thời gian ép con ăn hoặc uống sữa. Bố mẹ đi làm cả ngày rất mệt nên không thể có sức lẽo đẽo chạy theo các bé bón thức ăn. Chính vì thế phụ huynh tạo cho các bé thói quen tự cầm ăn từ rất sớm, tầm 7 - 8 tháng trở đi. Như thế bố mẹ cũng nhàn hơn và các bé cũng thích hơn. Đôi bên cùng có lợi. Vậy là chính sự bận rộn của cuộc sống, sự thiếu người phụ giúp và sự gò ép của thời gian khiến các bé phải tự ăn.
Ở Việt Nam, nuôi một em bé thì ngoài bố mẹ có thêm nhiều người trợ giúp như ông bà, người giúp việc. Chính vì thế các bé được chăm sóc rất kỹ, được ép ăn và uống một lượng sữa rất lớn. Mục đích cuối cùng là lên cân nên việc ăn đối với các bé là nghĩa vụ, các bé không có cơ hội được tập cách tự ăn. Kết quả là nhiều bé rất sợ ăn và cũng không biết cách tự lập trong việc ăn uống.
 |
| Giống như nhiều bé khác ở nước ngoài, con gái chị Hương cũng có khả năng tự lập từ rất sớm. |
2. Tại sao trẻ con Tây biết tự ngủ từ rất bé, đi ngủ sớm và ngủ riêng phòng?
Ở bên Tây các bố mẹ có ý thức cho con ngủ ở phòng riêng từ rất sớm, nhiều gia đình cho con ngủ riêng ngay từ lúc bé vừa sinh ra. Như thế để tạo cho bé thói quen ngủ riêng từ bé và bố mẹ cũng có không gian riêng.
Ở đây rất nhiều em bé đi ngủ sớm, hầu hết là tầm 7h - 7h30 tối. Đi ngủ sớm để bé có thể phát triển tốt hơn, bố mẹ sau đó mới có thời gian dọn dẹp và nghỉ ngơi được. Như vậy suy cho cùng việc đi ngủ sớm cũng là một quy luật tự nhiên của xã hội Tây.
Các bé cũng được rèn kỹ năng tự ngủ từ nhỏ. Mỗi nhà có phương pháp khác nhau nhưng tựu trung lại đó đều là một quá trình rèn luyện gian khổ. Tự ngủ là một kỹ năng vô cùng quan trọng của các bé Tây vì bố mẹ không có quá nhiều thời gian để ru con, bồng bế, nhất là nếu gia đình còn các anh chị lớn khác.
3. Tại sao trẻ con Tây hay theo bố mẹ đi shopping hoặc đi nhà hàng/đi du lịch?
Nhiều người nghĩ bố mẹ Tây hay đưa con đi shopping để con mạnh dạn hơn nhưng thực tế ở nhiều gia đình là nếu không đưa các bé đi shopping thì các bé ở nhà với ai? Chính vì vậy, việc đưa con đi shopping hay đi nhà hàng với nhiều nhà là chuyện bắt buộc. Tất nhiên cũng nhờ có những lần đi như thế mà các bé trở nên dạn dĩ và biết nhiều thứ xung quanh hơn.
Cũng vì những lý do như vậy mà chuyện các bé Tây vài tháng đã đi du lịch với bố mẹ không phải là chuyện lạ. Bố mẹ muốn đi sẽ phải cho con cái đi cùng. Âu cũng là sự bắt buộc của cuộc sống.
Với tôi, cả hai phương pháp nuôi con của Tây - Ta đều không có gì sai và không có phương pháp nào là ưu việt hơn. Sở dĩ sự khác nhau là do môi trường sống, văn hóa và quan niệm của mỗi nơi. Các bé Tây phải tự lập sớm vì đấy là yêu cầu của cuộc sống ở nơi bé sinh sống. Nếu không tự lập thì bé sẽ không thể tồn tại được ở xã hội đó.
Thu Hương
