Khả năng quan sát, tiếp thu và bắt chước của trẻ nhỏ là một trong những lợi thế tuyệt vời để bố mẹ tạo điều kiện cho con phát triển. Tuy nhiên trong quá trình này, bố mẹ cần đồng hành để hướng dẫn trẻ. Bởi ở độ tuổi càng nhỏ, mặc dù năng lực bắt chước của con được bộc lộ mạnh mẽ, nhưng nhận thức chưa hoàn thiện nên sẽ không phân biệt được đâu là điều nên học theo và đâu là không.
Giống như tình huống bắt chước của một cậu bé 3 tuổi (Trung Quốc) được người mẹ chia sẻ trên mạng xã hội mới đây đã thu hút sự thích thú của đông đảo cộng đồng mạng. Cụ thể người mẹ này cho biết, dạo gần đây bà quan sát thấy cậu con trai có dáng đi rất kỳ lạ nên vô cùng lo lắng.
Mỗi khi Tiểu Cường bước đi, thân người lại nghiêng và hai tay duỗi thẳng về phía trước, hai chân sải bước dài, hoàn toàn không giống tư thế bình thường như trước đây. Người mẹ nghĩ con trai đang gặp vấn đề bất ổn, có thể đã mắc một căn bệnh nào đó nên liên tục theo dõi, chú ý đến mọi "nhất cử nhất động" của Tiểu Cường, tìm ra nguyên nhân trước khi đưa thằng bé đến gặp bác sĩ.
Điều bất ngờ là sau khoảng thời gian quan sát, người mẹ đã phát hiện ra nguyên nhân đằng sau. Hóa ra không phải con trai mắc bệnh mà sự thật là Tiểu Cường đang bắt chước dáng đi của một nhân vật hoạt hình mà cậu bé yêu thích, đó là Big Bear.
Big Bear là chú gấu lớn đáng yêu trong phim hoạt hình Tiểu Cường hay xem hàng ngày. Sau khi quan sát, tiếp thu thì Tiểu Cường đã có sự sao chép, học tập theo tư thế bước đi hài hước, độc lạ của chú gấu này. Biết được nguyên nhân của vấn đề, người mẹ "thở phào", bật cười.
Tuy nhiên một số cộng đồng mạng đã góp ý rằng, nếu nó là trò vui đùa của trẻ nhỏ thì không sao, vì ở độ tuổi từ 3 - 5, trẻ rất thích bắt chước điều mà chúng nhìn thấy xung quanh. Thế nhưng bố mẹ cần có sự hướng dẫn phù hợp và chú ý đến con, bởi khi Tiểu Cường cứ lặp đi lặp lại dáng đi này thì nó có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ và quá trình sinh hoạt bình thường của cậu bé về lâu về dài.
Vậy dáng đi sai, tư thế đi không đúng sẽ tác động như thế nào đến trẻ?
- Hệ thống cơ và khung xương: Dáng đi không đúng có thể tạo ra một tải trọng không cân đối, gây áp lực lên hệ thống cơ và khung xương của trẻ. Điều này có thể gây ra các vấn đề về sức khoẻ, chẳng hạn như đau lưng, đau vai, đau cổ và các vấn đề về cột sống.
- Phát triển cơ bắp: Dáng đi sai có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phát triển cơ bắp của trẻ. Một số nhóm cơ quan trọng như cơ chân, cơ mông và cơ bụng không được sử dụng một cách đồng đều, hiệu quả. Từ đó làm giảm sự phát triển và sức mạnh của các nhóm cơ này, ảnh hưởng đến khả năng vận động và cân bằng của trẻ.
- Rối loạn về tư thế và sự cân bằng: Dáng đi không đúng có thể gây ra sự mất cân bằng và không ổn định khi trẻ di chuyển, dễ dẫn tình huống té ngã, tai nạn. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ nhỏ, vì khả năng kiểm soát cơ thể của bé chưa phát triển hoàn thiện giống như người lớn
- Ảnh hưởng tới tâm lý: Dáng đi quyết định lớn đến ngoại hình, vẻ bề ngoài của trẻ. Nếu dáng đi của trẻ sai, không giống như nhiều người khác thì rất dễ phát sinh sự tự ti và cảm giác lạc lõng, khác biệt so với những bạn bè cùng trang lứa. Từ đó ảnh hưởng đến tâm lý, gây ra sự khó chịu và không thoải mái trong các hoạt động hàng ngày của bé.
Làm thế nào để bố mẹ giúp con phát huy khả năng bắt chước một cách phù hợp và đúng đắn?
Làm mẫu cho con
Hành vi của bố mẹ là một mô hình quan trọng cho con, vì con sẽ học từ bố mẹ và bắt chước những gì bố mẹ làm. Vậy nên bố mẹ cần đảm bảo rằng bản thân luôn thể hiện những lời nói, hành động tích cực và đúng đắn trước mặt trẻ.
Cung cấp môi trường phù hợp
Bố mẹ hãy tạo một môi trường giúp kích thích trí tò mò, học tập và bắt chước của con. Cung cấp cho trẻ các đồ chơi, sách vở, hoạt động phù hợp với độ tuổi cũng như sở thích của trẻ.
Đồng thời đảm bảo rằng môi trường gia đình luôn tích cực và đáng tin cậy, giúp con cảm thấy an toàn và tin tưởng để bắt chước mô hình hành vi.
Định rõ giới hạn và đưa ra lời giải thích
Xác định rõ những hành vi mà bố mẹ muốn con bắt chước, học hỏi và giải thích lý do tại sao chúng là quan trọng. Ví dụ, nếu bố mẹ muốn con học cách chào hỏi và cảm ơn, hãy giải thích rằng đó là cách giao tiếp lịch sự và tôn trọng người khác.
Đồng thời, hướng dẫn và giải thích những hành vi không phù hợp mà con không nên bắt chước. Như vậy trong quá trình học hỏi từ những điều xung quanh, trẻ sẽ biết cách chọn lọc các vấn đề mang giá trị tích cực và tránh xa những vấn đề tiêu cực.
Phản hồi phù hợp
Khi con bắt chước và thực hiện một hành vi đúng đắn, bố mẹ đừng kiệm lời khen mà hãy đưa ra phản hồi tích cực và khích lệ con tiếp tục phát huy. Ngược lại nếu trẻ có biểu hiện bắt chước những điều xấu thì có thể thẳng thắn phê bình, đồng thời góp ý một cách cởi mở, chân thành để trẻ sửa.
Hướng dẫn và luyện tập
Bố mẹ hãy hướng dẫn và luyện tập cùng con những hành vi mà bản thân muốn con bắt chước. Thể hiện, mô phỏng cách thực hiện chúng, và sau đó cho con thực hành theo cách riêng của chính mình. Bố mẹ cần kiên nhẫn và dành thời gian để con có thể nắm bắt, cũng như ghi nhớ điều này.
Tạo điều kiện cho con tìm hiểu và khám phá
Cung cấp cho con cơ hội tiếp xúc với những hình mẫu tích cực trong cuộc sống hàng ngày. Khuyến khích con tìm hiểu và khám phá thế giới xung quanh thông qua việc đọc sách, xem phim, tham gia các hoạt động xã hội, nghệ thuật hoặc thể thao. Điều này giúp trẻ phát triển sự sáng tạo và phát huy khả năng bắt chước một cách tối đa, hiệu quả.
