Đừng tưởng trẻ nhỏ không biết gì, trên thực tế chúng lại rất nhanh nhạy, tiếp thu và bắt chước vô cùng nhanh. Từ ba tuổi, con đã bắt đầu biết nhiều hơn và cảm nhận mọi thứ xung quanh một cách rõ ràng. Trẻ có thể quan tâm đến sắc mặt, hay hành động của người khác để quyết định hành động của bản thân, từ đó có những tình huống khiến người lớn "dở khóc dở cười". Giống như trường hợp của bé trai tên Tiểu Bảo (Trung Quốc) dưới đây.
Tiểu Bảo là con trai út trong gia đình có 2 anh em trai. Ngày hôm qua, vì chồng và con trai lớn mắc lỗi, làm vỡ đồ nên chị Cao đã đưa ra hình phạt để làm gương cho các con. Lúc trông thấy anh trai và bố bị mẹ mắng, bắt quỳ gối trên giường thì Tiểu Bảo đã có một hành động khiến ai cũng bất ngờ.
Mặc dù cậu bé không bị phạt, nhưng lại rất "nhiệt tình" khi "có phúc cùng hưởng, có hoạ cùng chịu" với bố và anh trai. Cậu bé cũng chủ động tiến đến chỗ giường, sau đó bắt chước dáng quỳ của bố và anh rồi thực hiện giống y chang như thế. Khi chứng kiến hành vi này của con trai, bà mẹ bật cười, không khỏi kích động nên đã quay phim và đăng lên mạng.
Cộng đồng mạng nhìn thấy hình ảnh này đã để lại rất nhiều bình luận, ai cũng tỏ ra thích thú trước hành động của cậu bé Tiểu Bảo. Mọi người đều đồng ý rằng, những "thiên thần nhỏ" này có khả năng quan sát và bắt chước "cực siêu". Có những điều trẻ bắt chước người lớn sẽ mang lại nhiều niềm vui, tiếng cười và tốt cho sự phát triển lành mạnh của trẻ.
Tuy nhiên ngược lại, có những điều mà trẻ nhỏ không nên học theo người lớn, vì nó thiếu chuẩn mực hoặc thậm chí có thể khiến cho đứa trẻ gặp một số tình huống tai nạn không mong muốn, nguy hiểm đến sức khoẻ, thân thể của bản thân trẻ. Đó là bởi vì ở độ tuổi dưới 5, trẻ còn chưa nhận thức được những hành vi đúng đắn nào cần được noi gương, và những hành vi nào nên tránh xa.
Đó là lý do, khi bố mẹ nhìn thấy đứa trẻ của mình bắt chước những hành vi sau đây, đừng vội vui mừng mà hãy can thiệp sớm và chỉ dạy bé phù hợp trước khi xảy ra hậu quả xấu:
- Hành vi xấu: Trẻ nhỏ không nên bắt chước những hành vi xấu như ăn cắp vặt, nói dối, hay bắt nạt người khác. Bố mẹ cần giảng dạy cho trẻ về tầm quan trọng của lòng trung thực, tôn trọng người mọi người xung quanh và tuyệt đối không gây hại cho người khác.
- Hành vi bạo lực: Trẻ nhỏ không nên bắt chước những hành vi bạo lực như đánh đập hay sử dụng vũ khí. Bố mẹ cần giải thích cho trẻ hiểu rằng, sử dụng lời nói và giải quyết xung đột một cách hòa bình mới là cách tốt nhất.
- Hành vi không an toàn: Trẻ nhỏ không nên bắt chước những hành vi không an toàn của người lớn như sử dụng dao kéo, sử dụng các vật liệu gây cháy nổ, hay tham gia vào các hoạt động nguy hiểm như leo trèo, bơi không có sự giám sát, và đi qua đường không quan sát an toàn. Bố mẹ cần hướng dẫn trẻ kỹ năng an toàn, và giải thích rõ ràng cho con biết về những rủi ro có thể xảy ra.
- Hành vi không lành mạnh: Trẻ nhỏ không nên bắt chước những hành vi không lành mạnh như nghiện game, xem phim không phù hợp với độ tuổi, hay sử dụng ngôn ngữ tục tĩu. Bố mẹ cần quan tâm và kiểm soát nội dung mà trẻ nhỏ tiếp xúc, hướng dẫn con về việc chọn lựa nội dung lành mạnh và phù hợp để học tập.
- Hành vi không tôn trọng: Trẻ nhỏ không nên bắt chước những hành vi không tôn trọng như không lắng nghe, không chấp nhận ý kiến của người khác, hay không giữ gìn vệ sinh cá nhân... Bố mẹ cần giảng dạy cho trẻ về tầm quan trọng của việc tôn trọng người khác, tạo môi trường sống tương tác tích cực, đồng thời trang bị cho con nhận thức và kỹ năng tự chăm sóc tốt bản thân.
Khi bố mẹ nhìn thấy con cái bắt chước những hành vi không phù hợp thì nên làm gì?
- Giữ bình tĩnh: Trước tiên, bố mẹ hãy giữ bình tĩnh và không phản ứng quá mạnh. Tránh truyền tải cảm xúc tiêu cực lên trẻ khiến con hoang mang, sợ hãi. Trong tình huống này, bố mẹ cần giữ một thái độ điềm tĩnh, nhẹ nhàng để từ từ tiếp cận vấn đề.
- Tạo một môi trường mẫu mực: Bố mẹ là tấm gương quan trọng nhất cho con cái. Trẻ sẽ thường học hỏi bằng cách quan sát và bắt chước mọi điều bố mẹ làm, vì vậy hãy đảm bảo rằng bố mẹ đang thể hiện những hành vi tích cực, tôn trọng người khác, và tuân thủ các quy tắc xã hội trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.
- Trò chuyện và giải thích: Hãy dành thời gian để trò chuyện với con về hành vi không phù hợp mà bố mẹ đã quan sát thấy. Đặt câu hỏi, sau đó lắng nghe và giải thích cho con hiểu rõ về tác động của hành vi không phù hợp. Bố mẹ nên sử dụng ngôn ngữ đơn giản, và ví dụ cụ thể để giúp con tiếp cận bài học sâu sắc hơn.
- Tìm hiểu nguồn gốc của hành vi: Bố mẹ cần cố gắng tìm hiểu nguồn gốc hành vi không phù hợp của con. Có thể con đã bắt chước từ một nguồn bên ngoài như bạn bè, hàng xóm hoặc các phương tiện truyền thông. Lắng nghe và hiểu những gì con đang trải qua, cố gắng giải thích tác động của hành vi đó. Đôi khi, con có thể không nhận thức được rằng hành vi đó không phù hợp, vì vậy hãy giúp con nhận biết và hiểu được điều này.
- Đề cao và khen ngợi hành vi tích cực: Khi trẻ thể hiện những hành vi tích cực và phù hợp, bố mẹ đừng kiệm lời khen ngợi cho con. Tạo ra một môi trường khích lệ và động viên để trẻ tiếp tục thể hiện những ứng xử chuẩn mực, thay đổi và phát triển bản thân tốt hơn mỗi ngày.
- Hỗ trợ và giám sát: Bố mẹ hãy cung cấp sự hỗ trợ và giám sát con trong quá trình thay đổi hành vi. Điều này bao gồm việc kiểm tra mức độ tiến bộ và đánh giá sự cố gắng của con một cách đều đặn, để đảm bảo rằng con đang tuân thủ các quy tắc và hành vi đã được thống nhất theo hướng tích cực hơn.
