Nấc cụt (hoặc nấc) là hiện tượng xảy ra khi có sự co thắt không tự chủ và ngắt quãng của cơ hoành và cơ liên sườn, kèm theo sự đóng đột ngột của thanh môn. Tần suất xảy ra là từ 4-60 lần/phút. Trên thực tế, phần lớn trẻ sơ sinh không bị ảnh hưởng nhiều bởi hiện tượng này.
Hiện tượng trẻ sơ sinh bị nấc cụt diễn ra khá phổ biến
Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị nấc
Đây là hiện tượng thường thấy ở trẻ sơ sinh, còn có những trường hợp bé nấc cụt từ khi còn ở trong bụng mẹ. Tuy nhiên, nhiều bậc cha mẹ đôi khi còn chưa nắm rõ tại sao trẻ sơ sinh bị nấc cụt. Có 7 nguyên nhân cụ thể như sau:
- Trào ngược dạ dày thực quản: Tình trạng này xảy ra khi bé có cơ vòng thực quản dưới phát triển chưa hoàn thiện. Cơ vòng thực quản là bộ phận nằm giữa thực quản và dạ dày, có tác dụng ngăn thức ăn từ dạ dày di chuyển ngược lên thực quản. Các tế bào thần kinh bị tác động bởi sự trào ngược thức ăn và axit trong dạ dày dẫn đến làm rung cơ hoành và nấc cụt.
- Trẻ bú quá no: Khi mẹ cho bé bú quá no, dạ dày của trẻ có khả năng sẽ to và dãn ra. Khoang bụng bị giãn nở đột ngột khiến cơ hoành bị co thắt, trẻ sẽ dễ bị nấc cụt.
Bú quá no cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị nấc
- Nuốt nhiều khí vào bụng: Thông thường, khi bú bình, trẻ sẽ dễ bị nuốt nhiều không khi hơn so với bú mẹ vì sữa trong bình chảy ra nhanh hơn. Điều này cũng làm cho dạ dày của trẻ to, giãn ra và có thể trẻ sẽ bị nấc.
- Dị ứng: rất có thể trẻ bị dị ứng với protein trong sữa công thức, sữa mẹ hoặc những thực phẩm do mẹ ăn dẫn đến viêm thực quản rồi bị nấc cụt.
- Hen suyễn: trong trường hợp bé bị hen, các ống phế quản phổi sẽ bị viêm dẫn đến việc hạn chế luồng không khí vào phổi. Bé sẽ thở khò khè làm cho cơ hoành bị co thắt - nguyên nhân làm cho nấc cụt.
- Hít phải khí ô nhiễm: Vì hệ hô hấp của trẻ sơ sinh còn chưa được phát triển hoàn chỉnh, nên khi hít phải khói, không khí ô nhiễm, bé sẽ rất dễ bị ho. Ho quá nhiều sẽ khiến cơ hoành tổn thương.
- Nhiệt độ cơ thể giảm: Khi trẻ bị giảm nhiệt độ cơ thể, các cơ sẽ co lại, trong đó có cơ hoành, sẽ làm cho bé nấc cụt. Không cần quá lo lắng khi trẻ xuất hiện tình trạng này.
Trẻ sơ sinh bị nấc phải làm sao?
Để chữa nấc cho trẻ sơ sinh, phụ huynh có thể áp dụng những cách sau đây:
- Cho trẻ ăn một ít đường:
+ Đối với trẻ trong giai đoạn ăn dặm: cho ít đường vào dưới lưỡi của bé.
+ Đối với trẻ còn quá nhỏ: cho ít siro lên núm vú giả hoặc ngón tay rồi cho bé ngậm. Lưu ý là ngón tay và núm vú giả phải đảm bảo sạch sẽ.
- Massage lưng cho trẻ:
Đây là cách có thể giải quyết trực tiếp những cơn nấc cụt ở trẻ sơ sinh. Đặt bé ngồi thẳng hoặc nằm trên bụng rồi nhẹ nhàng xoa lưng theo hình vòng tròn. Nên massage nhẹ nhàng để giúp bé cảm thấy thoải mái.
- Để bé ngồi thẳng sau khi bú:
Vì có trường hợp là trẻ sơ sinh bị nấc cụt sau khi bú nên người mẹ cần giữ người bé ngồi thẳng khoảng 15 phút sau khi cho bú xong. Việc này giúp cơ hoành của trẻ được thư giãn, giảm khả năng bị nấc.
Sau khi bú, giữ cho bé ngồi thẳng để tránh bị nấc
- Dùng tay bịt lỗ tai trẻ: Dùng 2 ngón tay để bịt vào 2 bên lỗ tai của bé trong nửa phút rồi bỏ ra ngay.
- Một vài cách đơn giản khác:
+ Dùng tay gãi nhẹ môi/mang tai trẻ khoảng 60 cái.
+ Thay đổi tư thế cho bé bú bình, kiểm tra núm vú bình sữa có bị thủng hoặc rách không để giảm bớt lượng không khí trẻ hít vào.
+ Cho trẻ ngậm kẹo gừng (nếu có thể), hoặc bôi chút dầu gió Phật Linh vào cổ tay, gáy, 2 dái tai của bé.
+ Có thể làm trẻ phân tâm bằng các trò chơi vận động hoặc lắc đồ chơi trước mặt bé.
Mẹo chữa cho trẻ sơ sinh bị nấc theo kinh nghiệm dân gian
- Dùng khăn quấn vào ngón tay trỏ, chấm chút mật ong rồi rơ lưỡi cho trẻ.
- Lấy cuốn chiếu, đuôi lá trầu không hoặc một mẩu giấy dán vào trán, vùng giữa đầu trong lông mày của bé.
- Dán bã lá trầu không lên trán trẻ.
Những điều tránh làm với trẻ sơ sinh bị nấc
Không nên áp dụng một vài biện pháp khắc phục nấc cụt cho người lớn vào trẻ em vì có thể gây những ảnh hưởng không tốt đến bé như:
- Làm trẻ giật mình hoặc dọa trẻ: hành động này sẽ có thể làm cho màng nhĩ của trẻ bị ảnh hưởng, thậm chí còn làm tổn thương đến cột sống.
- Cho trẻ ăn bánh kẹo chua: Vì hầu hết các loại kẹo chua đều có chứa axit nên không tốt cho sức khỏe của bé. Kể cả khi trẻ đã hơn 12 tháng tuổi thì cũng không nên cho bé ăn bánh kẹo chua hoặc các loại thực phẩm chua để giảm cơn nấc.
- Vỗ vào lưng trẻ: Tránh vỗ vào lưng bé để làm giảm nấc vì các dây chằng trong khung xương của bé vẫn còn mềm.
- Ấn vào nhãn cầu mắt: Dù chỉ là ấn nhẹ thì cũng không nên ấn vào nhãn cầu của trẻ vì các cơ giúp mắt chuyển động của bé vẫn trong giai đoạn phát triển, bé vẫn chưa thể tự điều khiển mắt của mình.
- Kéo lưỡi hoặc xương của bé: không nên làm những hành động này vì cơ thể trẻ sơ sinh còn rất yếu.
Khi nào thì cần đưa trẻ đi khám?
Thường thì tình trạng nấc cụt ở trẻ sơ sinh không đáng lo ngại. Tuy nhiên trong một vài trường hợp, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được thăm khám cụ thể.
- Khi trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản: nếu trẻ có những triệu chứng của trào ngược dạ dày như nấc kinh niên, thường xuyên ợ hơi ra chất lỏng kèm theo cáu kỉnh, cong lưng, khóc vài phút sau khi ăn... thì cần phải đưa đến bác sĩ khám ngay.
- Trẻ bị nấc cụt trong khi ngủ hoặc bú: trong trường hợp này thì tốt nhất trẻ nên được thăm khám vì sẽ gây ra khó chịu cho bé và cản trở hoạt động thường ngày.
- Khi cơn nấc cụt kéo dài nhiều ngày, nhiều giờ: Cha mẹ cần quan sát theo dõi tình trạng nấc cụt ở trẻ xem bé có bị thở khò khè không. Nếu có thì nên đưa bé đi khám ngay để có cách điều trị sao cho phù hợp. Để trẻ sơ sinh bị nấc nhiều sẽ ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày của trẻ.
Ngăn ngừa nấc cụt ở trẻ sơ sinh
Ngoài việc nắm được cách làm gì khi trẻ sơ sinh bị nấc thì cha mẹ cũng nên biết một số cách để ngăn ngừa hiện tượng này cho bé. Có thể thử áp dụng một số phương pháp sau:
- Nên cho trẻ ăn khi bé ở trạng thái bình tĩnh. Không để đến khi trẻ đói, quấy khóc mới bắt đầu cho ăn. Lúc ấy, trẻ sẽ khóc nhiều, nuốt nhiều hơi gây nấc.
Cho ăn khi trẻ ở trạng thái bình tĩnh, không quấy khóc
- Cho bé bú số lượng ít hơn nhưng bú thành nhiều bữa.
- Nếu trẻ bú bình, cần dùng bình sữa có van chống sặc và chống đầy hơi và để bé ợ hơi sau mỗi hai hoặc ba phút trong khi bú. Nếu trẻ bú mẹ, sau mỗi lần chuyển bên vú thì cho bé ợ hơi và ngậm quầng vú chứ không ngậm đầu ti. Sau khi bú xong, giữ cho trẻ ở tư thế thẳng đứng trong 20-30 phút.
- Khi trẻ đã bú xong thì tránh các hoạt động nặng với bé hoặc các trò chơi đòi hỏi vận động nhiều.
