babetta là dòng xe moped ( xe máy có bàn đạp) của nhà máy JAWA (Tiệp Khắc cũ). JAWA xuất phát từ sự hợp nhất của JAWA và một nhà máy sản xuất đạn thành lập năm 1928 có tên Ceske Municne a Korodelne Zavody Brno, sau chiến tranh thế giới thứ II, năm 1948 đổi tên thành Povazska Strojarne (PS).
Sản phẩm xe máy đầu tiên có tên Manet 90 sử dụng xi-lanh đơn. Sau đó đến năm 1955, chiếc scooter hạng nhỏ Pioneer 50 hộp số 3 tốc độ ra đời. Tiếp bước chân của Pioneer 50 là một loạt những Pioneer 550, 555, JAWA 20, 21 đều sử dụng động cơ 50 phân khối.
 |
| JAWA 20. Ảnh: Jawa. |
Babetta ban đầu ra đời để phục vụ nhu cầu xuất khẩu sang các nước cùng khối như Hungaria, Bulgaria, Romania, Đông Đức vẫn dưới thương hiệu Manet. Hai phiên bản gồm loại moped bánh 23 inch và loại 16 inch ra đời. Năm 1970, nhà máy sản xuất 100 chiếc chỉ để chạy thử và phục vụ cho các hoạt động marketing. Đến năm 1971, xe mới chính thức tung ra thị trường. Vào thời điểm này xe chưa có giảm xóc sau, nhưng đã xuất hiện hệ thống đánh lửa, yếu tố chỉ tìm thấy trên ôtô.
Nhưng cái tên Manet không được nhà máy sử dụng nữa và muốn thay thế bởi một cái tên khác. Quá trình tìm kiếm một cái tên thương mại thực sự không hề dễ dàng nhưng cũng khá thú vị. Ngày đó ở Tiệp Khắc có một bài hát rất nổi tiếng là "Babettasla do sveta" (Babetta bước vào thế giới), trong đó Babetta là tên cô gái được nhắc đến ở nội dung bài hát. Cái tên và nội dung bài hát có vẻ khá phù hợp trong hoàn cảnh JAWA đang muốn giới thiệu sản phẩm mới tới thị trường thế giới, và tất nhiên Babetta được lựa chọn và trường tồn cùng thời gian.
Những ngày đầu mới xuất hiện, lượng bán hàng của Babetta vành 23 inch không được như mong đợi, buộc nhà máy phải ra đời thế hệ thứ hai sử dụng vành nhỏ hơn, chỉ 16 inch có tên Babetta 206. "Cô gái" nhanh chóng chiếm cảm tình tại Mỹ và Đức, 18.000 xe bán ra tại Đức trong tổ số 60.000 chiếc đến tay người tiêu dùng trên toàn thế giới.
 |
| Babetta 207. Ảnh: Motorkari. |
Năm 1975, xe bổ sung hệ thống giảm xóc sau với cái tên Babetta 207. Thành công rực rỡ của chiếc moped phải kể đến năm 1976, với 100% số xe sản xuất ra đều dành cho xuất khẩu. Một thời gian dài sau, xe trang bị thêm đèn chiếu sáng "Green-Light", những mẫu xe ra xuất xưởng có tốc độ tối đa chỉ ở mức 40 km/h.
Năm 1983 là thời điểm đánh dấu sự đổi mới của Babetta. Với tên gọi babetta 210, xe có thiết kế hoàn toàn mới đồng thời nâng cấp động cơ với hộp số tự động 2 cấp. Đến năm 1986, PS chuyển toàn bộ quy trình và dây chuyển sản xuất tới vùng nông thôn Kolarovo gần biên giới Hungragaria. Việc không liên lạc thường xuyên giữa nhà máy mới và cũ khiến những sản phẩm ra đời ở Kolarovo phần nào không còn được tin tưởng như trước, nhưng vẫn rất nhiều thế hệ Babetta ra đời ở đây, đều phát triển trên nền tảng chiếc 210.
Sau khi khối liên kết các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu sụp đổ, hành trình của Babetta cũng bị xáo trộn. PS liên kết với Piaggio để ra mắt moped mới có tên Korado dựa trên nền tảng những chiếc Babetta. Còn về phần mình, thương hiệu Babetta tiếp tục với mẫu 225, sau đó về dưới trướng của một nhà máy sản xuất xe moped ở Riga, Latvia, ra đời mẫu Babetta 134. Sự xuất hiện của mẫu xe nhỏ hơn không giúp thương hiệu này tránh được cơn khủng hoảng mà chính trị mang tới. Năm 1997, Babetta chính thức ngừng sản xuất.
 |
| Babetta ngày nay vẫn được nhiều dân chơi moped sử dụng. Ảnh: Facebook. |
Tại Việt Nam những năm 80, 90 của thế kỷ trước, Babetta cùng sớm Simson là biểu tượng của sự sang trọng. Chỉ những gia đình khá giả hoặc có người nhà đi học tập làm việc tại Tiệp Khắc mới có thể sở hữu xe. Giữa một đất nước di chuyển chủ yếu bằng xe đạp thì chiếc moped Babetta quả thực rất hào nhoáng, đầy hãnh diện.
Hiện nay Babetta không còn được sử dụng nhiều vì hay hỏng vặt, lại không phù hợp với nhịp sống hiện đại. Thỉnh thoảng, hình ảnh sang trọng ngày cũ lại hiện ra trong vai trò những chiếc xe thồ hàng hóa bụi bặm, hoặc may mắn hơn, Babetta đến tay những người chơi moped, lại được xuất hiện bảnh bao tại những quán cafe trong các đô thị phát triển.
Đức Huy
