Kim tiền thảo còn có tên gọi dân gian là cây mắt trâu, vảy rồng, mắt rồng. Sở dĩ nó có tên như vậy có lá tròn, bầu và hơi to. Cây thuộc dòng thân thảo, bò sát đất, mọc thành bụi quanh các bờ tường, hàng rào.
Đặc điểm
Kim tiền thảo thuộc loại cây thấp, chỉ khoảng 40 - 80 cm, thân rạp xuống đất, khi đâm rễ dài thì mới mọc thẳng đứng. Cành có hình trụ, có khía và lông màu gỉ sắt. Mặt trên lá màu xanh, nhẵn, mặt dưới có lông trắng, mềm. Hoa mọc thành từng chùm ở nách lá hoặc ở ngọn, màu hủng đỏ, khoảng 2-3 hoa/chùm. Cây phát triển khoảng 6-9 tháng thì ra hoa, 9-10 tháng thì có quả. Quả có hình cung tròn, ba đốt.
Kim tiền thảo mọc nhiều ở khu vực Đông Nam Á, ở các vùng núi ở độ cao dưới 1000 mét. Ở Việt Nam, cây mọc ở khu vực vùng trung du Hà Tây, Lạng Sơn, Ninh Bình, Hải Phòng. Tất cả các bộ phận của cây đều được dùng chế biến thành thuốc, dùng tươi hoặc để khô dùng dần.
Công dụng
Công dụng lớn nhất của kim tiền thảo là làm thuốc điều trị các loại bệnh như: sỏi thận, sỏi bàng quang, sỏi túi mật, nhiễm khuẩn đường niệu, viêm thận, viêm gan vàng da, hạ đường huyết... Sở dĩ kim tiền thảo có thể chữa được các bệnh ấy do cây có vị ngọt, tính bình, có chứa các thành phần tốt như: flavonoid, soyasaponin I có công dụng thanh nhiệt, lợi thấp và được xem là một trong những thảo dược quý hiếm nhất. Cây được thu hoạch vào mùa hạ, cắt ngắn, phơi khô, sấy khô để dùng dần. Mỗi lần lấy ra từ 60 – 80g để dùng.
Tuy vậy, nếu bạn dùng quá nhiều kim tiền thảo sẽ gây tác dụng phụ như: mụn mủ, suy giảm chức năng gan, thận, tiêu chảy ... Việc dùng cây để chữa bệnh phải phụ thuộc vào đơn thuốc của bác sĩ để cắt thuốc có liều lượng phù hợp với bệnh của mỗi người.
Cách trồng
Cây kim tiền thảo dễ trồng, dễ sống, dễ chăm sóc, không đòi hỏi nhiều về nhiệt độ hay đất trồng. Tuy vậy, tránh không nên trồng cây ở nhiệt độ quá thấp, giá rét, vùng đất bị ngập úng, bí, không thoát nước, nhiễm mặn hoặc quá âm u, tăm tối.
Bạn chọn hạt giống kim tiền thảo to, tròn, chắc mẩy gieo thẳng xuống đất trồng đã chuẩn bị sẵn. Ngâm hạt trong nước ấm (từ 40 - 50 độ C hoặc pha theo công thức 3 sôi + 2 lạnh) từ 4 - 5 giờ đồng hồ, sau đó vớt hạt ra và để ráo. Bạn trộn hạt với tro, cát, đất mịn rồi mới gieo xuống đất.
Bạn có thể gieo xen với các cây khác trong vườn, tận dụng những không gian còn trống đất vì kim tiền thảo không phát triển theo độ cao. Chọn đất ở nơi có độ dốc, giữa các cây để hạn chế nước tụ gây ngập úng. Nhớ phủ trên cùng một lớp rơm để bảo quản hạt không bị sâu mọt, côn trùng phá hoại. Khoảng 4 - 5 tháng sau, cây sẽ phát triển tối đa và thời gian sau sẽ cho ra quả. Khi cây mọc từ 3 - 4 lá, bạn bắt đầu tỉa và dặm thêm vào những chỗ còn trống để mật độ cây được đồng đều. Khi cây được 5-10 lá nhổ cỏ xới đất vun gốc cho cây.
Bạn đợi đến vỏ quả có màu nâu thì thu hái, phơi khô rồi đập mạnh để lấy hạt. Phơi khô hạt dưới nắng nhẹ rồi cho vào túi nion buộc kín, để nơi thoáng mát để bảo quản. Vì hạt kim tiền thảo ngọt, có mùi thơm hấp dẫn nên dễ có kiến.
Bạn nên trồng vào vụ đông xuân khi có những cơn mưa để đất có đủ độ ẩm. Đất trồng cần được cày sới thường xuyên theo các rạch sâu, rộng khoảng 5 - 10cm. Nếu đất quá xấu, cằn cỗi, bạn có thể bón lót 1 - 1,5 tấn phân hữu cơ vi sinh trước khi gieo hạt để cung cấp dưỡng chất tốt nhất cho hạt nảy mầm, phát triển.
Cây kim tiền chỉ cần trồng 1 lần và có thể thu hoạch được nhiều vụ trong năm và thậm chí cây vẫn sinh trưởng, phát triển tốt trong 2 - 3 năm sau. Vụ mùa thu hoạch rơi vào khoảng vụ hè thu và vụ thu đông. Khi kết thúc thu hoạch, bạn cắt toàn bộ phần cành lá mọc trên mặt đất, chỉ chừa lại khoảng 4 - 5 cm phần thân để cây tái sinh chồi trong đợt tới.
