Hoa lan là họ thực vật có số lượng các loại lớn nhất và cũng là loài hoa được nhiều người lựa chọn trồng tại nhà để trang trí hoặc đơn giản như một thú vui. Trong đó, lan rừng có nguồn gốc tự nhiên nhất, biểu tượng cho nét vương giả, mang vẻ đẹp tinh tế và sang trọng hiếm thấy.
Lan rừng ưa sống trong môi trường ẩm, tự nhiên nên không dễ để có thể trồng và chăm sóc nếu không am hiểu từ những kỹ thuật đơn giản.
Tuy nhiên, đây lại là loại lan khó trồng và chăm sóc nhất, cần phải có kỹ thuật bài bản, am hiểu về môi trường sống, chế độ nước, ánh sáng, giá thể,… thì mới có thể trồng thành công được chậu lan đẹp, nở đúng như ý muốn. Dưới đây là một số kinh nghiệm, kỹ thuật cơ bản về cách trồng lan rừng cũng như cách chăm sóc lan mà những người mới học chơi lan có thể tham khảo.
1. Thiết kế vườn trồng lan rừng và cách chọn giống
Bất kể bạn muốn trồng lan để chơi, trang trí hay trồng để kinh doanh thì cây lan rừng luôn cần một vị trí trồng được bảo vệ chắc chắn, đủ rộng rãi.
- Nếu trồng trên ban công, mái hiên, sân thượng: Cần đặt thêm các chậu cảnh khác như cau, mai chiếu thủy, nguyệt quế… để giảm bớt sự khô nóng do ảnh hưởng của kết cấu bê tông, mái tôn… xung quanh.
- Giàn che ánh sáng: Nên dùng lưới màu xám hay xanh đen, tốt nhất nên thiết kế khung giàn cẩn thận đảm bảo độ bền và chống gió bão.
Nên làm giàn chắc chắn và che chắn cho lan rừng cẩn thận.
- Chọn giống lan rừng: Việc chọn giống cũng là một yếu tố khá quan trọng trong cách trồng lan rừng bởi giống lan rừng khá đa dạng,... Nếu trồng lan để chơi, trang trí nên trồng Vũ nữ, Hồ điệp vì đây là những loài dễ chăm sóc và ra hoa.
Lan hồ điệp là một trong số những giống lan rừng được lựa chọn trồng phổ biến vì dễ phát triển, ra hoa.
2. Giá thể trồng và môi trường sống cho lan rừng
Cách trồng lan rừng phải đặc biệt lưu ý đến giá thể trồng, phải chọn những loại phù hợp với lan rừng, gần gũi với môi trường thiên nhiên mà lan thường sống. 2 loại giá thể thích hợp nhất để trồng lan rừng là gỗ và dớn, trong đó dớn có dớn sợi (già, hóa mỗ) và dớn vụn (phần non của thân cây dớn).
Lan rừng nên được trồng trong giá thể như gỗ, dớn, xơ dừa,...
Hoa lan nói chung và lan rừng nói riêng là giống cây ưa ẩm, bóng mát bởi đặc tính sống trong rừng, vì thế môi trường sống của lan rừng cần thiết kế sao cho không có quá nhiều ánh sáng mặt trời trực tiếp, nên chọn nơi ít ánh sáng chói, thoáng gió.
3. Cách trồng lan rừng, chiết tách cây
- Cách chiết tách lan rừng: Khi cây mới mua về, nên quan sát bộ rễ, nếu trong bụi lan có cây con và đang có rễ non, nếu rễ còn tốt không bị bầm dập thì cố gắng giữ lại. Còn không bạn nên cắt sát gốc, chỉ chừa lại 1 phần rễ ngắn khoảng 1cm.
Thời điểm không nên tiến hành chiết hay ghép cành lan rừng đó là vào khoảng tháng 7 hay tháng 11 vì thời điểm này rễ lan phát triển chậm, kích thước của cây lan con cũng nhỏ hơn nhiều so với những cây được chiết tách vào mùa xuân.
Nếu bạn là người mới chơi lan hoàng thảo, tốt nhất không nên ham chiết tách nếu không biết mà hãy để nguyên bụi lớn trồng, bởi cây có thể bị mất sức, héo khi bạn không biết chiết hoặc chăm sóc.
Nếu không biết cách chiết tách lan rừng, tốt nhất bạn nên để nguyên bụi lớn trồng.
- Trồng trên luống: Làm luống rộng 80cm, dài tùy khổ đất, cho vỏ lạc vào dày 20cm. Hai đầu luống có thể dùng cột bê tông hay cột sắt để căng dây cáp, mỗi luống cần 3 hàng dây cáp nhỏ trên thanh ngang để định vị cho cây lan. Có thể điều chỉnh độ cao của dây cáp theo sự phát triển của lan.
Trồng lan rừng trong chậu cần chọn chậu có khả năng thoát nước tốt, thoáng.
- Trồng trên giàn, chậu: Khi lan mô đạt khoảng 4cm cần chuyển ra ngoài. Cây mô rửa sạch để trên miếng lưới hay rổ kê trên chậu nước để giữ mát cho cây con.
Giai đoạn trồng chung trên giàn lấy xơ dừa bó xung quanh cây lan cấy mô, dùng dây chun cuốn lại rồi đặt lên giàn. Sau khi trồng trên giàn được 6 -7 tháng thì chuyển sang chậu nhỏ. Khoảng 6 tháng thì chuyển sang chậu lớn.
Sau mỗi lần chuyển chậu khoảng 1 tuần mới được bón phân. Thay chậu còn tùy kích cỡ của cây, mức độ thối, mục rêu bám…
4. Chăm sóc lan rừng
Cây lan rừng nhà bạn có phát triển tốt, khỏe mạnh, cho hoa đúng như ý muốn hay không không chỉ phụ thuộc vào cách trồng lan rừng mà quy trình chăm sóc cây cũng vô cùng quan trọng.
4.1. Điều kiện ánh sáng
Vì đặc tính sống trong rừng nên lan rừng không ưa ánh sáng mạnh.
Lan hoàng thảo quen sống trong rừng nên cây không chịu được ánh sáng mạnh hoặc ánh sáng mặt trời trực tiếp gay gắt. Để khắc phục, bạn hãy làm giàn lưới che bớt sáng, thậm chí khi cây còn non nên làm 2 lớp lưới.
4.2. Chế độ tưới nước
Bất kể trồng loại cây nào, thì cây cũng cần nước để sinh trưởng và phát triển. Nếu thiếu nước cây sẽ khô héo, giả hành teo lại, lá rụng nhưng không chết. Thừa nước, cây dễ bị thối đọt nhất là với các giống lan có lá đứng mọc sát nhau. Sau khi trồng xong tưới nước luôn (tưới phun sương) và duy trì 2 lần/ngày.
Chỉ tưới nước đủ ẩm, nên tưới vào sáng sớm hay chiều mát, tránh tưới buổi trưa khi trời đang nắng nóng. Sau những trận mưa bất thường, nhất là mưa đầu mùa cần tưới lại ngay để rửa bớt các chất cặn đọng lại trên thân lá.
4.3. Phân bón cho lan rừng
Đối với lan, ta không bón cây vào đất mà áp dụng bằng cách phun qua lá. Phân bón cho lan phải chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng đa, trung và vi lượng với thành phần và tỷ lệ phù hợp với từng thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây, nhưng không nhất thiết phải là các loại phân bón vô cơ mà đơn giản chỉ là nước vo gạo, nước hồ ao…
Khi bón phân cho lan rừng, nên phun trực tiếp qua lá.
Sử dụng phân vô cơ pha thật loãng trong hầu hết các giai đoạn. Khi thấy đầu thân chuyển sang tròn, cây không mọc thêm lá mới thì nên pha phân đặc thêm giúp cây có đủ dinh dưỡng hơn để phát triển.
4.4. Phòng trừ sâu bệnh
Những người mới chơi lan nên tham khảo cách trồng lan rừng chi tiết để cây có thể lên tốt.
Trong điều kiện chăm sóc kém hoặc môi trường không phù hợp, lan rừng rất dễ mắc sâu bệnh, lúc này bạn cần xem xét lựa chọn thuốc trừ sâu tùy theo từng loại sâu bệnh. Ví dụ, lan bị rệp sáp, rệp trắng, rầy mềm nên dùng Supracid 40ED/ND, Suprathion 40EC, Bitox 40EC hay Ofatox 400EC,…
Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ sử dụng thuốc phòng trừ sâu bệnh cho cây theo đúng liều lượng và hướng dẫn ghi trên bao bì, tránh tình trạng lạm dụng gây chết cây.
