Các loại rau dại như rau dớn, bò khai, mì chính,… là những loại khá phổ biến, nhưng nếu xét về hương vị thì rau mầm gai có thể được xếp vào hàng đầu. Đây là một loại rau dại quý hiếm có nguồn gốc ở Trung Quốc.
Rau mầm gai chính là mầm non của cây gai, thân cây cao từ 1,5 đến 3,5 mét, nhiều gai và ít nhánh. Mỗi cây thường chỉ có 2 – 4 nhánh. Lá cây có hình bầu dục, viền răng cưa, hoa màu vàng nhạt với đường kính nhỏ.
Loài cây này sinh trưởng trong điều kiện khắc nghiệt, chủ yếu xuất hiện ở các sườn núi cao từ 250 đến 1000 mét so với mực nước biển, nơi đất đai khô cằn, nghèo dinh dưỡng. Tại Việt Nam, loại rau này mọc tự nhiên ở các vùng núi phía Bắc.
Chỉ khi thời tiết trở nên ấm áp và ẩm ướt, cây gai mới bắt đầu đâm chồi, ra những mầm non xanh mướt, thường là vào thời điểm đầu mùa xuân. Người dân địa phương gọi những chồi non ấy là mầm gai và thường hái về để chế biến thành những món ăn dân dã nhưng đầy hấp dẫn.
Rau mầm gai có thể chế biến thành nhiều món ăn như mầm gai xào, mầm gai chiên giòn, luộc,… Lưu ý, trước khi đem chế biến, cần lấy dao cạo bớt các ngọn gai cứng, cắt bỏ phần đầu của mầm gai, rửa sạch rồi đem trần qua nước sôi. Loại rau này có mùi thơm độc đáo, giòn, thanh mát và thoang thoảng vị đắng, ngọt của núi rừng.
Rau mầm gai không chỉ có vị ngon, tươi mát mà còn rất giàu dinh dưỡng. Theo nghiên cứu, trong 100g thân và lá non tươi của rau mầm gai có chứa 27 kcal, 4,2g chất đạm, 0,2g lipid, 4,3g cacbohidrat, 4,2g chất xơ. Đặc biệt, các nguyên tố như phốt pho, kali, canxi, magie, sắt trong rau mầm gai đều cao gấp nhiều lần so với rau thường. Không những vậy, rau mầm gai không chứa các chất béo và cholesterol xấu.
Không chỉ giàu chất dinh dưỡng, rau mầm gai còn giúp ổn định huyết áp, tăng cường sức khỏe tim mạch, cải thiện tiêu hóa, phòng ngừa tiểu đường và hỗ trợ chống oxy hóa, ngăn ngừa ung thư hiệu quả. Chính vì thế, loại rau này được mệnh danh là “vua rau dại”.
Mặc dù xưa thường bị chặt bỏ, nhưng giờ đây rau mầm gai đã trở thành đặc sản được nhiều người săn lùng. Loại rau dại này được thu hoạch vào mùa xuân, hiện tại khá hiếm trên thị trường nên giá rất cao. Tại Việt Nam, loại rau này có giá dao động từ 350.000 – 400.000 đồng/kg, cao hơn gấp nhiều lần so với rau thông thường nên có thể xem là một loại rau đắt đỏ.
Cách trồng và chăm sóc cây rau mầm gai
Rau mầm gai thường được trồng bằng phương pháp giâm cành, cây con. Bạn có thể tìm mua cây giống tại các cửa hàng cây rau giống hoặc các trang mạng điện tử. Thời điểm thích hợp để trồng cây gai là vào mùa xuân hoặc mùa thu.
Vốn là cây dại nên cây gai khá dễ trồng và chăm sóc, nhưng muốn thu được mầm non thì bạn nên trồng cây trong đất tơi xốp, màu mỡ, tầng đất dày trên 10cm. Trước khi trồng, cần cày sâu đất, đào hố, khi trồng cần đặt cây con thẳng đứng để rễ tỏa đều, sau đó lấp đất. Sau khi trồng xong, cần kịp thời làm cỏ.
Sau khoảng 2 - 3 năm trồng có thể thu hoạch rau mầm gai. Lá non của rau đầu cây được thu hoạch từ cuối tháng 4 đến cuối tháng 5. Khi chồi dài khoảng 6 - 10cm và chưa nở lá thì có thể thu hoạch. Tuyệt đối không thu hoạch chồi đực – chồi đực có màu tím, thon dài, có gai cứng và không ăn được.
Sau khi thu hoạch chồi non cần cắt tỉa để cây không mọc cao quá, gây khó khăn cho việc thu hoạch, đồng thời khuyến khích cây phân nhánh, tăng năng suất. Việc cắt tỉa nên tiến hành vào giữa hoặc cuối tháng 5, không nên quá muộn.
Từ năm thứ 4 - 5 sau khi trồng, cần thúc đẩy mọc chồi mới bằng cách cắt rễ quanh cây cũ vào mùa xuân, sau khi thu hoạch lá non thì có thể cắt bỏ cây cũ từ gốc.
