1. Nhà cổ hơn 200 tuổi của họa sĩ Bùi Hoài Mai
Ngôi nhà ở làng Na, Tiên Du, Bắc Ninh của họa sĩ Bùi Hoài Mai là một trong những ngôi nhà cổ truyền thống mang đặc trưng của làng quê Bắc Bộ vẫn còn cho đến bây giờ. Đây là một trong những ngôi nhà hiếm tồn tại đã hơn 200 năm và được họa sĩ Bùi Hoài Mai mua lại từ một gia đình đông con muốn phá đi để cho các con xây nhà ống, và phục dựng lại trên khoảng đất rộng 700m2.
Ngôi nhà được được họa sĩ Bùi Hoài Mai mua lại từ một gia đình đông con muốn phá đi để cho các con xây nhà ống, và phục dựng lại trên khoảng đất rộng 700m2.
Phía trước của ngôi nhà, họa sĩ Bùi Hoài Mai giữ lại hoàn toàn theo không gian truyền thống xa xưa. Bên trong là một ngôi nhà 3 gian 2 buồng và một ngôi nhà 5 gian. Sau lưng nhà là bếp 2 tầng khá thấp, phòng ngủ tương đối tiện nghi, hiện đại nhưng vẫn bảo toàn được giá trị truyền thống.
Nội thất bên trong nhà được sắp xếp, bày biện như những ngôi nhà Việt xưa.
Họa sĩ Bùi Hoài Mai chia sẻ: "Những ngôi nhà truyền thống mất đi nhanh quá tôi tiếc lắm. Tất nhiên ngôi nhà phương Tây cũng có cái hay của nó nhưng tôi lại muốn tìm lại những gì đã mất, sẽ mất."
Bên trong ngôi nhà chính, nội thất được sắp xếp, bày biện giống như những không gian nhà xưa, cũng có tủ chè, sập gụ, gian thờ, tràng kỷ,… Ngôi nhà này phần lớn được làm bằng khung gỗ xoan và gạch thông thường, còn tường rào bao quanh được đắp bằng đất.
2. Nhà cổ của ông Phạm Ngọc Tùng
Được xây dựng từ năm 1810, ngôi nhà cổ của gia đình ông Phạm Ngọc Tùng ở thôn Tây Giai, xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa là một trong những ngôi nhà cổ đẹp nhất Việt Nam với lối kiến trúc cổ nhất xứ Thanh.
Ngôi nhà được xây dựng với 29 cột mái, hai xà chính được làm bằng gỗ táu với những nét chạm trổ độc đáo, tinh xảo. Mái nhà được lợp bằng 16.000 viên ngói vảy cá, mang đến vẻ đặc trưng, cổ kính gợi nhớ không gian xưa rất đáng lưu giữ.
3. Ngôi nhà gỗ mít của nghệ nhân Võ Hiển Đạt
Ngôi nhà của nghệ nhân Võ Hiển Đạt ở thôn Tây xã An Hải, đảo Lý Sơn được xem là một trong những ngôi nhà gỗ mít cổ nhất Việt Nam.
Ngôi nhà gỗ mít rộng gần 300 m2 của nghệ nhân Võ Hiển Đạt ở thôn Tây xã An Hải, đảo Lý Sơn đã có niên đại gần 200 năm tuổi và vẫn lưu giữ được nhiều nét cổ kính. Đây được xem là một trong những ngôi nhà gỗ mít cổ nhất Việt Nam.
Ngôi nhà cổ rộng gần 300m2, lưu giữ được nhiều nét cổ kính. Kiến trúc, kết cấu của ngôi nhà vẫn vẹn nguyên như xưa.
Tủ thờ hàng trăm năm tuổi bằng gỗ mít đã lên nước bóng của thời gian.
Ngôi nhà được dựng lên nhờ hơn 30 mét khối gỗ mít đỏ, gồm 3 gian chính, với 24 cột gỗ có kích thước lớn và được làm theo kiểu “nhà rường đắp đất” cùng hệ thống cửa bàn khoa, cột kèo “rau muống” chạm hình đầu Rồng hoặc đầu chim Phụng, cùng với đó là các hoành phi câu đối, án thờ được chạm khắc hoa văn công phu, tinh xảo.
4. Nhà gỗ của quan Tổng đốc Sơn Tây Đào Trọng Kỳ
Ngôi nhà này tọa lạc giữa vùng đất Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng), được xây dựng từ những năm 1890 trên nền đất cổ của cha ông để lại, với 5 gian làm bằng gỗ lim, vàng tâm, lợp ngói mũi,...
Bên trong ngôi nhà là 4 hàng cột lim ngang, mỗi hàng 6 cột và 3 hàng cột lim dọc.
Tường nhà được xây bằng gạch đất nung bản mỏng, kích thước mỗi viên gạch dài tới 40 cm, rộng ngang 30 cm.
Toàn bộ công trình được xây bằng vôi, cát, mà không có xi măng, sắt thép. Tường nhà được xây bằng gạch đất nung bản mỏng, kích thước mỗi viên gạch dài tới 40 cm, rộng ngang 30 cm. Chống quanh nhà là hơn 30 cột gỗ lim có đường kính lên đến 40 cm, đỡ dưới chân là viên đá tảng lớn... Dù đã có tuổi đời hơn 100 năm, nhiều chi tiết gỗ đã ngả màu, nhưng ngôi nhà vẫn còn nguyên những giá trị văn hóa, lịch sử và kiến trúc.
5. Nhà cổ 200 tuổi ở làng Lộc Yên
Trong những ngôi nhà cổ ở làng Lộc Yên, ngôi nhà 200 tuổi của ông Nguyễn Đình Hoan thuộc hạng lâu đời nhất.
Ngôi nhà cổ lâu đời nhất ở làng Lộc Yên (xã Tiên Cảnh, Tiên Phước, Quảng Nam) của ông Nguyễn Đình Hoan đã có niên đại gần 200 năm. Ngôi nhà nổi tiếng không chỉ vì đẹp mà còn gắn với giai thoại 2 lần Ngô Đình Diệm hỏi mua nhưng không được.
Nhà rộng hơn 100m2, làm bằng hàng trăm mét khối lõi gỗ mít rừng do những người thợ mộc nổi tiếng làm trong suốt 12 năm.
Lối đi phủ đầy rêu phong dẫn vào ngôi nhà cổ lâu đời nhất làng Lộc Yên.
Nhà nằm trong khuôn viên rộng hơn 4ha, phía trước ngôi nhà có bể cá, vườn cây cảnh. Bên trong nhà là những vật dụng cũ kỹ, từ bàn, ghế, phản, tủ đến cánh cửa, cột nhà,... nhưng vẫn còn chắc chắn. Ngôi nhà cổ mát lạnh vào mùa hè và ấm áp khi mùa đông, là nơi che chắn mưa bão của thế hệ trước và được thế hệ sau giữ gìn, bảo vệ.
