Hoa phấn hay còn gọi là hoa bốn giờ, sâm ớt, yên chi,… có tên khoa học là Mirabilis jalapa, tên tiếng Anh là Marvel of Peru, thuộc họ Hoa giấy Nyctaginaceae. Đây vốn là cây mọc dại, có nguồn gốc từ Peru, Nam Mỹ nhưng nay có mặt khắp miền nhiệt đới và lan cả lên những vùng ôn đới.
Đây là cây thân thảo sống lâu năm, lá hình bầu dục hơi nhọn, cao từ 60 đến 90 cm. Hoa phấn nở quanh năm, mỗi lần nở cả trăm bông. Tuy nhiên, hoa chóng tàn. Hoa phấn thường nở vào khoảng 4 giờ chiều và tiếp tục nở cho đến sáng hôm sau, khi mặt trời lên thì héo tàn nên nó mới được gọi là hoa bốn giờ.
Loài hoa này có mùi thơm dễ chịu, nhất là về đêm. Hoa có nhiều màu sắc khác nhau như trắng, hồng, vàng, tím. Đặc biệt, hoa có thể đổi sắc theo thời tiết cũng như độ già non của cây.
Chẳng hạn như cây hoa phấn vàng khi đã có tuổi thường nở hoa sắc hồng, trong khi loại hoa phấn trắng sẽ đổi thành hoa tím. Hoa phấn hồng lúc mới nở gặp trời nắng đẹp sẽ có màu hồng tươi, nhưng nó sẽ có màu huyết dụ vào ngày mưa, trời không nắng.
Sau khi hoa phấn tàn, đài hoa sẽ phát triển một quả to bằng hạt đậu, có hình thù giống hạt hồ tiêu khô. Khi hạt rụng xuống, nó rất dễ nảy mầm và mọc thành cây con. Cho nên, hoa phấn không khéo kiểm soát có thể mọc lan khắp vườn.
Tại Việt Nam, loài hoa này được trồng làm cảnh và làm thuốc. Theo Y học cổ truyền, rễ cây hoa phấn có tính mát, vị nhạt, mùi nhẹ, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, khử thấp, hoạt huyết, giải độc, tiêu viêm… Ở Ấn Độ người ta cho rằng rễ kích dục, lọc máu; còn lá làm dịu, giảm niệu.
Trong khi đó, hạt có tính lạnh, bên trong chứa một loại tinh bột trắng tinh và đây chính là nguyên liệu để làm phấn cho các phi tần trong cung ngày xưa, nó có công năng làm đẹp, mát da, mịn da và láng da. Chính vì vậy, hoa phấn còn có tên khác là hoa “cung nữ”.
Hạt của cây hoa phấn.
Cách trồng và chăm sóc hoa phấn
Vốn là cây mọc dại nên cây hoa phấn rất dễ trồng, chỉ cần hạt chạm đất là sẽ nảy chồi, nở hoa. Nhưng muốn cây phát triển tốt, cho hoa nhiều thì bạn cần chú ý đảm bảo những yếu tố sau:
- Đất trồng: Chọn loại đất giàu dinh dưỡng, tơi xốp và thoát nước tốt với độ pH từ trung tính đến hơi axit để tạo điều kiện lý tưởng cho cây phát triển. Tuy nhiên, cây hoa phấn có thể sống trong nhiều loại đất khác nhau.
- Ánh sáng: Loài hoa này cần ánh sáng mặt trời đầy đủ, tức là nhận khoảng 6 giờ ánh sáng trực tiếp mỗi ngày. Chúng có thể chịu được bóng râm một phần, nhưng nếu trồng ở nơi quá tối, cây sẽ phát triển yếu và không ra hoa nhiều.
- Tưới nước: Cây thích môi trường ẩm ướt nên cần tưới nước thường xuyên. Tuy nhiên, tránh tưới quá nhiều nước, vì đất quá ẩm có thể gây thối rễ. Việc phủ lớp rơm quanh gốc cây sẽ giúp giữ ẩm cho đất. Cây trồng trong chậu thường cần tưới nước thường xuyên hơn so với cây trồng trên mặt đất. Trong thời tiết nóng bức, hãy tưới nước mỗi 2-3 ngày.
- Phân bón: Hoa phấn không yêu cầu bón phân nhiều. Nếu đất đã giàu dinh dưỡng, bạn có thể chỉ cần bón phân một lần vào mùa xuân cho hoa phấn là đủ.
- Cắt tỉa: Khi cây hoa phấn còn nhỏ, bạn nên cắt ngắn chồi chính để khuyến khích sự phát triển cành lá dày hơn và tăng cường khả năng ra hoa. Trong những ngày thời tiết khô hanh, nếu cây có dấu hiệu héo úa, hãy cắt tỉa khoảng 1/3 chiều cao của cây để giúp cây phục hồi sức sống.
