Hoa ly rượu là một loài hoa có cái tên khá đặc biệt, nghe qua tưởng chừng chẳng liên quan gì giữa "ly rượu" và "bông hoa", khiến người ta không khỏi tò mò. Cái tên này khiến nhiều người khó hình dung đây lại là một loài hoa đẹp.
Thế nhưng, thực tế hoa ly rượu lại sở hữu vẻ đẹp rất cuốn hút. Ai từng nhìn thấy hay có dịp trồng thử đều phải trầm trồ thán phục. Tuy nhiên, loài hoa này vẫn còn khá mới mẻ trong giới làm vườn, ít người biết đến và người từng trồng qua lại càng hiếm.
Hoa ly rượu có tên khoa học là Geissorhiza radians, tên tiếng Anh là Wine Cups, thuộc họ Diên vĩ (Iridaceae), là cây thân thảo sống lâu năm. Nó có nguồn gốc từ các sườn núi cát khô cằn ở miền Nam châu Phi – nơi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, nhờ vậy cây phát triển khả năng sinh tồn rất mạnh mẽ. Ngày nay, hoa ly rượu đã được du nhập và trồng rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới.
Cây cao khoảng 15–30 cm, lá dài và nhọn như lưỡi kiếm, mang nhiều đặc điểm của họ Diên vĩ. Loài hoa này thường được trồng làm cảnh trong sân vườn, bồn hoa, chậu ban công, hoặc dùng làm hoa cắt cành cao cấp trong các cửa hàng hoa.
Điểm đặc biệt khiến hoa ly rượu trở nên nổi bật chính là hình dáng và màu sắc độc đáo của nó. Hoa nở kiểu dáng hình ly, chỉ hé nở chứ không bung hết cỡ, trông như một ly rượu vang đỏ sang trọng.
Cánh hoa phối màu tinh tế giữa xanh lam và đỏ hồng, chuyển sắc nhẹ nhàng từ tím nhạt đến hồng rực. Ở giữa có một đường sọc trắng mảnh mai kết nối các cánh hoa, điểm xuyết bằng một đốm đen huyền bí ở trung tâm. Dưới ánh nắng, hoa tỏa sáng lung linh, rực rỡ đến mức khiến nhiều người tưởng là sản phẩm do AI tạo ra!
Hoa thường nở từ tháng 2 đến tháng 4. Mỗi năm chỉ nở một lần, nhưng số lượng hoa lại rất ấn tượng. Mỗi củ có thể cho 1–2 cành hoa, mỗi cành mang theo nhiều bông. Khi vào thời kỳ nở rộ, hoa nở dày đặc, tạo nên một cảnh tượng vô cùng mãn nhãn.
Mặc dù chỉ nở một mùa mỗi năm, nhưng hoa ly rượu lại có ưu điểm là mỗi bông nở rất lâu, khoảng 15-20 ngày mới tàn. Sau khi hoa nở, có thể cắt cành cắm vào bình nước sạch, tươi được hơn một tháng, cực kỳ lý tưởng để trưng trong nhà. Đây cũng là giống hoa cắt cành cao cấp nếu được chăm bón đầy đủ.
Hoa ly rượu là loài thực vật có củ, có sức sống rất mãnh liệt. Ở Châu Phi, môi trường khô cằn, khắc nghiệt mà cây vẫn sống tốt, thì khi được con người chăm sóc lại càng dễ phát triển hơn.
Việc trồng và nuôi dưỡng loài hoa này không khó, hầu như không gặp vấn đề về sâu bệnh, cách chăm sóc cũng rất đơn giản. Nếu có cơ hội trồng thử, chắc chắn đây là một loài hoa đáng để sở hữu.
- Đất trồng:
Nếu trồng trực tiếp xuống đất thì không cần yêu cầu khắt khe, đất ở bồn cây công viên hay ven đường đều có thể dùng. Tuy nhiên, nếu trồng chậu thì nên chọn loại đất tơi xốp, thoáng khí, lý tưởng nhất là đất pha cát hoặc đất trộn với các hạt thoát nước tốt, ưu tiên sự thông thoáng cho rễ.
- Chậu trồng:
Chậu có đường kính từ 15–30 cm là phù hợp, có thể trồng dày một chút. Dùng chậu cao hoặc chậu thấp, chậu to hay nhỏ đều được. Loại cây này không cần trồng sâu, chỉ cần lấp đất khoảng 2 cm là đủ. Đặt củ xuống đất sao cho phần rễ hướng xuống, mầm hướng lên, tưới nước đẫm một lần là xong, sau đó cứ để cây tự phát triển và ra hoa.
- Chăm sóc hàng ngày:
Cây có củ thường rất dễ chăm. Nếu trồng đất thì chỉ cần tưới khi lâu ngày không mưa. Với cây trồng chậu, nên tưới theo nguyên tắc khô thì tưới, ướt thì ngừng, tức đợi đất khô rồi mới tưới lại, thậm chí để khô thêm vài ngày cũng không sao. Điều quan trọng là không để chậu bị đọng nước lâu, tránh thối củ. Vào mùa mưa nên che chắn, tránh để mưa dội trực tiếp lên cây.
Khi vào mùa hè nắng gắt, nhiệt độ cao, nên chuyển chậu vào nơi mát mẻ, thoáng gió và có bóng râm, tránh để cây phơi nắng quá lâu. Nếu trồng trực tiếp ngoài đất thì không cần quá lo, cây vẫn có thể thích nghi. Còn vào mùa xuân và thu, nên đặt cây ở nơi có nhiều nắng để hoa phát triển mạnh và không bị vươn dài yếu ớt.
Khả năng chịu lạnh của cây ở mức trung bình, có thể chống chịu được nhiệt độ xuống đến khoảng -5°C nếu vẫn còn lấp trong đất. Tuy nhiên, ở miền Bắc hoặc nơi có mùa đông lạnh sâu, nên chuyển cây vào trong nhà hoặc nhổ củ lên cất nơi thoáng mát, khô ráo, có nhiệt độ ôn hòa để bảo quản.
Ngoài giống hoa ly rượu “rượu vang đỏ” kinh điển, còn có nhiều giống khác với cánh hoa màu lam tím, hồng nhạt pha trắng,... Mỗi giống lại mang một nét lãng mạn riêng. Tuy nhiên hiện nay, hoa ly rượu vẫn là loài cây hiếm, ít phổ biến. Các nhà vườn và đơn vị nhân giống trong nước vẫn chưa phát triển rộng rãi, vì vậy muốn có được chúng không phải đơn giản.
