Vanilla hay còn gọi là vani, là một loại hương liệu vô cùng quen thuộc, thường được dùng trong làm bánh, nấu chè hoặc kem. Vani có mùi hương ngọt ngào, giúp tăng thêm độ thơm cho món ăn. Đây là loại gia vị đắt thứ 2 thế giới, chỉ sau saffron.
Vani được chiết xuất từ loài lan thuộc chi Vanilla planifolia. Đây là loài lan dây leo, có nguồn gốc từ Mexico. Vì vậy loại cây này được gọi là cây lan vanilla hoặc cây vanilla.
Cây vanilla có thể dài từ 15-20m, lá xanh và dày. Hoa thơm, có màu vàng nhạt, mỏng manh và tinh tế.
Lan vanilla là loại cây thân leo, nên khi trồng cần làm trụ cho nó leo lên.
Phải mất 6-9 tháng mới thu hoạch được quả vanilla. Hoa lan vanilla chỉ nở một khoảng thời gian rất ngắn nên phải tiến hành thụ phấn bằng tay cho hoa thì mới có quả được.
Quả vanilla có màu xanh, mọc thành chùm trông giống như đậu cove. Quả có chiều dài từ 10-27cm, đường kính từ 8-15mm. Nó sẽ đạt kích thước tối đa sau 2 tháng, nhưng chỉ chín sau 8-9 tháng.
Sau khi hái, quả vanilla sẽ lập tức co lại và chuyển sang màu đen. Từ những quả vani khô, người ta mới chế biến, sản xuất và chiết ra tinh chất vani.
Hoa của cây lan vanilla.
Chính vì quá trình sản xuất phức tạp mà giá thành của loại quả gia vị này không hề rẻ. Theo Nông thôn Việt, giá bán quả vani thành phẩm (tức đã ủ, lên men và phơi) tại Việt Nam dao động từ 10 đến 20 triệu đồng/1kg, tùy chất lượng. Còn quả tươi thu về bán chỉ có giá dao động từ 1 – 1,5 triệu đồng/kg.
Quả vanilla khi còn xanh.
Quả vanilla khi khô.
Cách trồng và chăm sóc cây vanilla tại nhà
Lan vanilla là loài cây lâu năm, rất dễ nhân giống bằng thân. Đây là loại cây thân theo, theo thời gian, rễ sẽ hướng xuống đất và vùi mình trong đất, vì vậy cần phải có cọc leo cho cây.
Về ánh sáng, loại cây này ưa sáng, thích hợp với ánh sáng bán phần như dưới tán cây hoặc nhà lưới,… Chúng sẽ không phát triển tốt hoặc không ra hoa nếu đặt trong bóng râm.
Về nhiệt độ, vanilla phát triển tốt nhất ở nhiệt độ ấm áp (trên 15 độ C). Nếu quá lạnh, cây sẽ phát triển chậm.
Về đất trồng, tốt nhất nên chọn những loại đất tơi xốp, thoáng khí, thoát nước tốt để giúp bộ rễ phát triển khỏe mạnh. Có thể trộn giá thể trồng lan vanilla theo tỷ lệ vỏ đậu 30% + phân bò 30% + mụn dừa 30% + đất 10%.
Đây là loại cây ưa ẩm nên bạn cần duy trì độ ẩm của đất ở mức 70-80%. 2-3 ngày tưới cho cây một lần là được, nên tưới vào buổi sáng là thích hợp nhất.
Về bón phân, ngoài việc chuẩn bị giá thể đầy đủ dinh dưỡng thì việc bổ sung phân bón trong quá trình chăm sóc cũng rất quan trọng. Giai đoạn cây còn nhỏ, nên bổ sung một số dưỡng chất như B1, trung vi lượng và siêu vi lượng phù hợp với giai đoạn phát triển ra đọt, bộ rễ. Khi cây lớn thì thay đổi chế độ phân bón, lúc này nên tập trung vào những loại phân có hàm lượng lân và kali cao để thúc cây ra hoa.
Khi cây vanilla đã trưởng thành, nó sẽ bắt đầu ra hoa, nhưng hoa chỉ tồn tại được 1 ngày nên cần được thụ phấn bằng tay để tạo quả.
Cây vanilla có sức đề kháng cao, ít sâu bệnh nhưng vẫn dễ bị ốc sên tấn công. Nói chung, trồng cây vanilla tuy cho hoa đẹp, quả có giá trị kinh tế cao, nhưng đồng thời cũng đầy thử thách.
Nguồn:
