Nông dân làng Chánh Trạch 1 và Chánh Trạch 2 (xã Mỹ Thọ) nổi tiếng cả nước vì trồng được giống bí đao “khổng lồ” có trọng lượng trung bình 60kg/ quả, có quả nặng gần 100kg.
Bí đao là loại cây nhiều vùng trong cả nước đều có thể trồng được nhưng trồng bí đao cho ra quả gần 1 tạ chỉ có ở Bàu Chánh Trạch. Nhiều người bảo nhau rằng, bí đao khổng lồ của nông dân nơi Bàu Chánh Trạch trồng ra phải sức lực sĩ mới khiêng nổi.
“Điều kỳ lạ, giống bí đao được trồng ở làng có kích thước rất lớn. Đến nỗi, một vườn bí cả làng ăn không hết phải mang đến các chợ vừa bán, vừa cho”, nông dân Nguyễn Văn Trung (xã Mỹ Thọ) cho hay.
Theo bà Nguyễn Thị Đảm (68 tuổi, thôn Chánh Trạch 1), giống bí đao này chỉ khi trồng trên đất Bàu Chánh Trạch thì mới cho ra quả to như vậy. Đưa hạt giống đến ươm trồng ở nơi khác thì quả lại có kích thước bình thường.
Người dân cho hay, bí đao đã có từ lâu đời và để có loại nông sản đặc hữu này, phải nhờ vùng đất với thổ nhưỡng kỳ lạ tạo nên. Tại đây, ba bề núi bao bọc, hướng mặt ra biển, đặc biệt bên dưới có được mạch nước ngầm tốt.
Ngoài thu hoạch quả, nước từ thân bí dùng để thanh nhiệt, mát gan trị các loại bệnh thông thường như lang ben, hắc lào.
Bình hoặc bao ni lông sẽ được đặt ở nơi thân cây bí để lấy nước. Để tạo ra bí đao “khổng lồ”, mỗi dây bí nông dân chỉ để duy nhất 1 trái và “thúc” chúng lớn bằng cách đầu tư mạnh chất dinh dưỡng có sẵn từ địa phương như: phân chuồng, xác bánh dầu (xác ép dầu phộng) trong vòng 5 tháng liền.
Ngoài bí đao, Bàu Chánh Trạch có một loại đặc sản khác cũng khá nổi tiếng là nếp 3 tháng. Cái tên này xuất phát từ việc nếp chỉ làm một vụ trong năm, thường bắt đầu từ tháng 5 và kéo dài đến đầu tháng 8 (âm lịch). Đến nay, nếp 3 tháng của Bàu Chánh Trạch đã theo chân người dân sang đến tận trời Tây, Hoa Kỳ, Australia, Nhật Bản.
Bàn về độ thơm ngon của nếp Chánh Trạch, nhiều người bảo: “Chỉ một nhà nấu xôi, cả làng đều thơm nức mũi”.
“Trồng nếp 3 tháng rất tốn công, việc làm mạ và cấy, đòi hỏi người nông dân phải kỹ lưỡng thì nếp mới mang lại hiệu quả cao. Ngoài bón phân hợp lý, phải thường trực theo dõi, xử lý kịp thời khi có sâu bệnh. Nhờ sự cần cù của nông dân cộng với thổ nhưỡng thích hợp đã sản sinh ra loại đặc sản thơm ngon”, bà Nguyễn Thị Hà (45 tuổi) chia sẻ.
Bí đao “khổng lồ” ở Bàu Chánh Trạch có lẽ là đặc sản “độc nhất vô nhị” ở Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay đến nay vẫn chưa có một chỗ đứng thương hiệu, để khích lệ người dân phát triển và gìn giữ giống bí kỳ lạ này. Nông dân đang lo lắng, nếu bí đao có giá thành rẻ thì họ sẽ chuyển sang trồng cây trồng khác.
“Vợ chồng tôi già rồi nên không còn sức để khiêng những quả bí đao đó vào nhà được. Vụ rồi, bí cho quả lớn quá, ông nhà tôi phải thuê nhiều người về để chuyển bí vào nhà”, bà Trương Thị Nguyệt (60 tuổi) cho hay.
Vì trọng lượng quá “khủng” nên bí đao được nông dân ở Bàu Chánh Trạch níu giữ bằng võng tự chế.
