Ngày nay bên cạnh nén hương, chén nước, mâm cơm, đĩa hoa quả,... bàn thờ của các gia đình Việt không thể thiếu được những bình hoa đẹp. Với người Việt, trong thờ cúng tổ tiên, lễ chạp, các ngày sóc, vọng (ngày Rằm, mùng Một) và thờ phụng tâm linh… việc dâng hoa cúng lên bàn thờ gia tiên một cách thanh khiết, thể hiện tâm thành rất quan trọng (hương, hoa, trà, quả).
Dâng hoa cúng có ý nghĩa dâng những điều thiện lành, tốt đẹp đã làm được trong cuộc sống, như là những đóa hoa tươi thắm, thơm tho dâng cúng chư Phật, Thánh, gia tiên, là hành động thành kính, bày tỏ tâm biết ơn dù giá trị vật chất không nhiều.
Tuy nhiên, mỗi loại hoa lại có một ý nghĩa khác nhau, cho nên không phải loại hoa nào cũng có thể cắm trên bàn thờ.
Cúng hoa trên bàn thờ cần chú ý những gì?
Các nhà tâm linh cho rằng, không nên dùng hoa nhựa, hoa giả để dâng cúng trên bàn thờ vì kém trang nhã, tươi mát. Hoa cúng cũng biểu hiện tấm lòng, do đó không nên dùng lễ giả để biểu thị tấm lòng chân thật.
Dù đồ giả tuy không mất trang nghiêm, bất kính, hay có lỗi, nhưng chỉ nên trưng ngày thường, còn các tiết lễ tết, sóc, vọng thì nên dâng cúng hoa tươi. Hoa cúng nên chọn loại hoa thơm và có tên đẹp, hoa còn tươi và độ nở đang vừa tới.
Loại hoa nào nên cúng trên bàn thờ?
Về cơ bản loại hoa dâng cúng bàn thờ gia tiên và hoa dâng cúng bàn thờ Phật là như nhau. Tuy nhiên, hoa cúng lễ Phật nên chọn hoa có màu vàng hoặc đỏ là những màu tượng trưng cho nhà Phật như cúc vàng, hồng đỏ (hoa hồng không chọn hồng phơn phớt hoặc màu khác).
Hoa huệ thường được cắm vào bình lớn và cúng trên bàn thờ.
Mỗi mùa đều có muôn vàn loài hoa khác nhau, cho nên tùy mùa mà chọn loại hoa để dâng cúng. Những loại hoa cơ bản nhất vẫn là hoa cúc, hồng, huệ và sen,...
Với những loại hoa trên, cần chú ý những điều như sau:
Hoa cúc, hoa hồng không nên chọn những bông nở quá to mà nên lựa cẩn thận từng bông.
Hoa huệ có nhiều loại, nhiều màu, nhưng để cúng thì nên mua huệ ta, trưng được lâu và chỉ nên cúng một màu để tạo sự trang nghiêm cho bàn thờ gia tiên.
Hoa sen là loài hoa vô cùng thích hợp cúng trên cả bàn thờ gia tiên và bàn thờ Phật.
Ngoài ra, hoa mẫu đơn cũng thích hợp cúng trên bàn thờ Phật.
Những loại hoa cấm kỵ cúng trên bàn thờ
Hoa phong lan đẹp, bền được nhiều người mua cắm ban thờ, nhưng dâng Phật không nên dùng phong lan, vì có nhiều màu rực rỡ, chữ “phong” gần nghĩa với chữ phong tình, phóng túng.
Hoa lan móng rồng (phía Nam gọi là lan cua) tuy thơm nhưng không dùng để thờ cúng bởi cánh hoa giống móng rồng và tên gọi cũng không đẹp.
Hoa đại (sứ, chămpa) thơm, màu đẹp, nhưng không dùng cúng trên bàn thờ vì theo tích Lào thì là chuyện tình yêu trai gái nên cũng không dùng.
Ngoài ra, có những loại hoa không được đem vào cả lễ Phật, thánh và gia tiên, ví dụ, hoa nhài tuy là biểu tượng trong sạch, tinh khiết nhưng trong dân gian là loại hoa không đứng đắn.
Hoa nhài đẹp và rất thơm nhưng cũng không nên cúng trên bàn thờ.
Hoa cúc áo (hoa phân lợn), tuy bông hoa xinh xắn, màu đẹp, chữa bệnh rất tốt, nhưng chỉ cắm chơi được chứ không thể đặt lên ban thờ nơi có thần linh và gia tiên bởi cái tên của nó không đẹp.
Cúc vạn thọ tên hay, màu vàng, ở miền Trung hay dùng vì dễ trồng dễ sống, có màu vàng tươi tắn, sự may mắn và thịnh vượng. Nhưng ở Hà Nội, Sài Gòn và nhiều địa phương lại không đưa lên ban thờ vì họ cho nó có mùi hôi.
