Cây nghệ có tên khoa học là Curcuma longa L., đây là loài cây thân thảo lâu năm, thuộc họ Gừng, cao khoảng 0,6–1m. Thân rễ mọc ngầm, phân nhánh thành nhiều củ hình bầu dục, có ngấn, màu vàng cam đến đỏ sẫm, có mùi thơm hắc và vị cay nhẹ đặc trưng.
Lá nghệ lớn, hình bầu dục thuôn dài, mép lượn sóng, mọc từ thân rễ và ôm nhau tạo thành thân giả. Hoa mọc thành cụm ở giữa tán lá, có hình trụ hoặc trứng, màu sắc đa dạng từ vàng, trắng đến pha hồng. Hoa có mùi thơm dịu nhẹ, dễ chịu, mang nét đặc trưng của họ nhà gừng, mang lại cảm giác dễ chịu, thư thái. Tuy nhiên, nghệ ra hoa khá hiếm vì cây chủ yếu tập trung phát triển phần củ.
Với cây nghệ, bộ phận quý giá nhất của cây chính là phần củ, nó được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực và y học. Cụ thể, củ nghệ chứa nhiều dưỡng chất như vitamin C, E, K, sắt, kali, canxi và đặc biệt là curcumin – hợp chất có khả năng chống oxy hóa, kháng viêm mạnh mẽ.
Curcumin giúp hỗ trợ điều trị viêm khớp, đau dạ dày, cải thiện trí nhớ, ngăn ngừa các bệnh tim mạch,… Đặc biệt, hoạt chất này còn được xem là "khắc tinh" của ung thư nhờ khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và bảo vệ các cơ quan quan trọng khỏi tác nhân gây hại. Theo Đông y, củ nghệ còn có tác dụng giảm đau, tiêu mủ, liền sẹo, mụn nhọt, lở loét ngoài da,…
Trong ẩm thực, củ nghệ được sử dụng để tạo màu và hương vị đặc trưng cho nhiều món ăn như cá kho, thịt kho nghệ, lòng xào nghệ, lươn xào nghệ,… Không chỉ vậy, lá nghệ cũng có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon và hấp dẫn, đặc biệt là các món xào, kho hoặc dùng để lót khi hấp. Một số món phổ biến như xào với lòng, bún, lươn, ếch, cá kho lá nghệ,…
Chính vì những lý do kể trên mà nghệ được mệnh danh là nữ hoàng gia vị, gia vị vàng hay siêu thực phẩm.
Ý nghĩa phong thủy khi trồng cây nghệ trong nhà
Không chỉ trồng để lấy củ, cây nghệ còn mang nhiều giá trị tốt lành về phong thủy. Theo đó, trồng cây nghệ trong vườn nhà mang ý nghĩa thu hút tài lộc, may mắn và sự khởi đầu mới.
Cây nghệ thường nở hoa vào mùa hè, từ tháng 3 đến tháng 5, nhưng rất hiếm gặp. Vì thế, cây nghệ nở hoa được xem là điềm báo tốt lành, mang năng lượng tích cực, giúp cân bằng âm dương và thu hút may mắn, tài lộc đến cho gia chủ.
Hoa nở rộ trên cây là biểu tượng của sự thành công, sự đền đáp xứng đáng cho những nỗ lực và mở ra những cơ hội, khởi đầu mới tốt đẹp.
Thông thường, cây nghệ phải đạt tới một độ tuổi nhất định mới có khả năng ra hoa. Ngoài ra, để cây nở hoa cần phải đáp ứng được một số điều kiện môi trường như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm… đạt mức tối ưu.
Cách trồng và chăm sóc cây nghệ tại nhà
Nghệ có thể trồng quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa mưa, khi khí hậu ẩm và đất đủ nước. Nghệ là cây sinh sản vô tính, được trồng từ củ. Khi trồng, nên dùng củ từ cây khỏe, không sâu bệnh, đã trải qua giai đoạn sinh trưởng và ra hoa. Củ không quá non cũng không quá già, chắc, không dập nát.
Khi trồng, nên tách nhánh có 2-3 mắt mầm rồi đem ủ trong cát ẩm. Sau khoảng 5 - 7 ngày, củ sẽ nảy mầm.
Trong quá trình trồng nghệ, bạn cần chú ý tới những yếu tố sau:
- Đất trồng: Cây nghệ thích hợp trồng trên đất có khả năng thoát nước cao, giàu chất dinh dưỡng và tơi xốp như đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất rừng, để đảm bảo cây có thể phát triển tốt.
- Ánh sáng: Cây nghệ cần nhiều ánh sáng mặt trời, vì thế bạn nên trồng ở nơi có nhiều ánh nắng, đảm bảo cây nhận được ít nhất là 6 – 8 giờ mỗi ngày. Tuy nhiên, tránh trồng ở nơi có ánh nắng quá gay gắt để tránh việc cây bị cháy nắng, héo lá.
- Tưới nước: Nghệ tuy không phải là cây ưa nước, nên bạn chỉ cần giữ ẩm cho đất là được. Có thể phủ lên bề mặt đất một lớp rơm để giữ ẩm, tránh việc thoát hơi nước làm đất bị khô.
- Bón phân: Khi cây nghệ được 2-3 lá, nên bón phân hữu cơ như phân chuồng, phân gà,... cho cây. Cứ 20 ngày lại bón thúc tiếp để cây có đủ dưỡng chất.
