Diếp cá có tên khác là dấp cá, ngư tinh thảo,… tên khoa học là Houttuynia cordata, thuộc họ Lá giấp, được biết đến như một loại rau – dược liệu phổ biến ở các vùng nông thôn Việt Nam.
Cây ưa ẩm, mọc hoang ở bờ ruộng, mương nước, những nơi đất ẩm và giàu mùn. Đây là cây thân thảo, sống lâu năm, cao khoảng 20 - 40 cm, thân nhẵn mọc với màu đỏ hoặc xanh lục. Lá diếp cá hình tim hoặc đầu nhọn, xép so le với nhau, có mùi tanh đặc trưng và đây cũng là lý do cây có tên gọi “diếp cá”.
Từ tháng 5 đến tháng 7 hàng năm, diếp cá thường ra hoa. Hoa diếp cá thường nhỏ, gồm 4 cánh màu trắng với phần nhụy màu vàng nhạt.
Rau diếp cá thường được ăn như một loại rau sống, có thể ăn cùng các món cuốn, ăn cùng thịt luộc, cá kho,… hoặc ép nước để uống.
Không chỉ là một loại rau gia vị dân dã, diếp cá từ lâu đã được ví như một loại “kháng sinh tự nhiên” nhờ chứa tinh dầu có khả năng kháng khuẩn, kháng virus và chống viêm mạnh mẽ. Từ cảm cúm thông thường đến các bệnh lý hô hấp như viêm phế quản, viêm họng, ho dai dẳng, diếp cá luôn là một trong những cái tên đầu tiên được người dân tìm đến như một “thần dược bổ phổi”.
Y học hiện đại đã chứng minh tinh dầu trong diếp cá có thể ức chế nhiều loại vi khuẩn, virus và vi nấm nguy hiểm như: liên cầu khuẩn, tụ cầu vàng, virus cúm, trực khuẩn lỵ... Đặc biệt, các nghiên cứu tại Trung Quốc còn ghi nhận chiết xuất diếp cá có khả năng hỗ trợ ức chế virus SARS – loại virus gây hội chứng viêm đường hô hấp cấp từng gây chấn động toàn cầu.
Ngoài ra, các hợp chất flavonoid và quercitrin trong rau diếp cá còn giúp thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, hỗ trợ tăng cường chức năng gan thận và giảm triệu chứng dị ứng. Với đặc tính mát, lành và an toàn, diếp cá không chỉ là món rau ăn hàng ngày mà còn là bài thuốc phòng bệnh hiệu quả.
Cách trồng và chăm sóc rau diếp cá, không cần mát tay vẫn lên xanh tốt
Rau diếp cá được bày bán nhiều tại các khu chợ dân sinh, siêu thị, giá chỉ khoảng 5.000 – 10.000 đồng một mớ to. Sau khi mua về, bạn hãy ngắt phần lá non để ăn và có thể tận dụng phần gốc để nhân giống rau diếp cá. Ngoài ra, bạn cũng có thể trồng rau diếp cá bằng phương pháp gieo hạt.
Với phương pháp giâm cành, hãy chọn phần gốc già khỏe mạnh, mập mạp, cắt thành từng đoạn dài khoảng 3 – 4 cm. Dùng tay hoặc que nhỏ chọc lỗ sâu 3 – 5 cm, đặt cành xuống rồi lấp đất lại, ấn nhẹ cho chắc gốc. Khoảng cách trồng giữa các cây khoảng 10 x 10 cm. Có thể trồng theo hốc hoặc theo hàng đều được. Lưu ý, nên trồng vào chiều mát, tránh ánh nắng gay gắt.
Với phương pháp gieo hạt, bạn không cần ngâm ủ trước, cứ rắc hạt trực tiếp vào khay trồng rồi phủ một lớp đất mỏng lên trên là được.
Rau diếp cá không cần chăm sóc cầu kỳ, nhưng muốn cây phát triển tốt, lá to, xanh non mơn mởn và thu hoạch được quanh năm thì bạn cần chú ý tới những yếu tố sau:
- Đất trồng:
Diếp cá phát triển tốt trên đất giàu mùn, tơi xốp và giữ ẩm tốt. Bạn có thể trộn đất theo công thức 2 phần đất sạch + 1 phần xơ dừa + 1 phần tro trấu + 2 phần phân trùn quế. Nếu không có thời gian tự trộn, bạn có thể mua đất hữu cơ trộn sẵn ngoài tiệm cây.
Dụng cụ trồng có thể tận dụng thùng xốp, chậu nhựa, khay trồng rau cũ. Nên chọn khay có chiều cao từ 20 – 25 cm, đục lỗ thoát nước dưới đáy.
Sau khi cho đất vào khay, tưới nước làm ẩm trước khi trồng.
- Ánh sáng:
Diếp cá không chịu được nắng gắt trực tiếp. Nên đặt chậu cây ở nơi có ánh sáng nhẹ hoặc bán râm, có thể làm mái che nếu để ngoài sân.
Vào mùa mưa nắng thất thường, cây dễ bị vàng lá hoặc rụng, chỉ cần loại bỏ lá hỏng, bón thêm phân trùn quế, cây sẽ hồi phục nhanh chóng.
- Tưới nước:
Diếp cá là cây cực kỳ ưa ẩm. Tuy nhiên, cũng rất dễ úng nếu bị ngập nước lâu.
Tưới 2 – 3 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều mát khi thời tiết khô hanh. Vào những ngày nắng gắt, có thể tưới 4 – 5 lần/ngày. Không để úng, luôn đảm bảo nước thoát tốt dưới đáy chậu. Trời mưa nhiều cần kiểm tra và che chắn.
- Bón phân:
Giai đoạn đầu sau trồng cây còn yếu, có thể vàng lá do thiếu dinh dưỡng. Pha loãng 1 muỗng cà phê phân Urê với 2 lít nước, tưới vào chiều mát sau 10 – 15 ngày trồng. Lặp lại 2 lần/tháng.
Giai đoạn sau khi cây ổn định nên hạn chế dùng phân hóa học. Chỉ cần bổ sung phân trùn quế mỗi khi thu hoạch, rắc lớp mỏng 1 – 2 cm là đủ duy trì độ ẩm và dinh dưỡng.
- Phòng trừ sâu bệnh:
Diếp cá rất ít bị sâu bệnh. Nếu trồng ở diện tích nhỏ, bạn chỉ cần bắt sâu bằng tay vào sáng sớm hoặc chiều. Ngoài ra, có thể dùng chế phẩm sinh học từ tỏi, gừng, ớt, tinh dầu neem để xịt phòng bệnh. Tránh dùng thuốc hóa học vì rau được ăn thường xuyên.
Sau khoảng 4 – 6 tuần từ khi trồng, bạn có thể thu hoạch đợt rau diếp cá đầu tiên. Lúc này hãy dùng kéo sắc cắt hết phần thân trên mặt đất, chừa lại 1 – 2 cm gốc để cây tiếp tục ra nhánh mới. Sau thu hoạch, bổ sung lớp phân trùn quế, tưới nước như cũ, khoảng 3 tuần sau là có thể thu tiếp.
Khi cây mọc dày, bạn có thể tách bụi hoặc giâm cành từ nhánh già, sang các chậu mới. Lặp lại quá trình trồng, chăm sóc như ban đầu. Sau vài tháng, bạn sẽ có vườn rau diếp cá xanh mướt, ăn không xuể.
