Rau càng cua còn có tên gọi khác là rau tiêu, đơn kim, cúc áo, quỷ châm thảo, tên khoa học là Peperomia pellucida, là loài thuộc họ Hồ tiêu. Đây là loại cây thân thảo, cao khoảng 20–40 cm, có thân nhớt, lá hình trái tim, ưa ẩm và bóng râm.
Tại Việt Nam, rau càng cua mọc nhiều ở nơi ẩm thấp như bờ ruộng, vườn chuối, ven ao hay dưới các tán cây.
Dù từng bị coi là rau dại, không mấy ai để ý, nhưng nay rau càng cua đã trở thành đặc sản được dân thành phố săn lùng với giá từ 100.000 đến 150.000 đồng/kg. Sở dĩ loại rau này được ưa chuộng là nhờ hương vị lạ miệng và dễ chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, từ món gỏi (gỏi rau càng cua thịt bò, gà xé, tôm, cá hộp, tai heo…), xào (xào tỏi, thịt bò, trứng…), đến nấu canh thịt băm thanh mát.
Gỏi rau càng cua.
Không chỉ ngon, rau càng cua còn được biết đến như một “kho dinh dưỡng” tự nhiên. Theo phân tích, trong 100g rau càng cua có đến 92% là nước, chứa các khoáng chất và vitamin thiết yếu như kali (277mg), canxi (124mg), magie (62mg), sắt (3.2mg), vitamin C (5.2mg)… cùng các chất chống oxy hóa và chất xơ.
Chính vì vậy, người Nhật và Trung Quốc gọi rau càng cua là “rau trường thọ” – loại rau giúp duy trì sức khỏe toàn diện, đặc biệt cho người lớn tuổi. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, rau càng cua có khả năng hỗ trợ tim mạch, điều hòa huyết áp, ngừa tiểu đường, giảm axit uric (nguyên nhân gây gout), chống viêm, kháng khuẩn và thậm chí có thể phòng ngừa ung thư.
Theo Đông y, rau càng cua có vị đắng, tính bình, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khu phong, hoạt huyết. Dân gian thường dùng rau này để chữa các chứng cảm sốt, đau đầu, ho khan, viêm họng, tiêu hóa kém, nhức xương khớp, rắn cắn, lở loét ngoài da. Với vết thương hở nhẹ như ghẻ lở, chỉ cần giã nát rau với muối rồi đắp lên sẽ giúp sát khuẩn và mau lành.
Trong y học hiện đại, các công trình nghiên cứu đã xác định rau càng cua chứa hoạt chất có thể so sánh với aspirin trong giảm đau, chống viêm. Đặc biệt, một chất quý có tên patuloside A trong rau càng cua cho thấy tác dụng kháng khuẩn rộng với nhiều vi khuẩn và nấm gây bệnh.
Một nghiên cứu ở Bangladesh còn chỉ ra chiết xuất từ rau càng cua có thể điều hòa hệ thần kinh, hữu ích với người bị chứng hưng phấn, kích thích quá mức. Ngoài ra, beta-carotene trong rau giúp cải thiện thị lực, còn lượng sắt dồi dào rất tốt cho người thiếu máu.
Cách trồng và chăm sóc rau càng cua tại nhà
Dù là rau dại, nhưng rau càng cua có thể dễ dàng trồng tại nhà trong thùng xốp, chậu cây hoặc xen kẽ trong các chậu cây cảnh. Chỉ cần mua một gói hạt giống, ngâm nước ấm vài giờ, rồi gieo vào đất tơi xốp đã được trộn phân hữu cơ (phân bò, trùn quế, mụn dừa...), bạn sẽ có vườn rau xanh mát sau 30 - 45 ngày.
Loại rau này ưa ẩm, thích bóng râm và không cần nhiều ánh nắng trực tiếp. Vì thế, người trồng nên chọn nơi có ánh sáng khuếch tán như ban công, dưới mái che hoặc gầm cây cảnh. Khi cây còn non, nên tưới nước nhẹ ngày 2 lần. Khi cây trưởng thành, chỉ cần tưới mỗi ngày một lần vào buổi sáng.
Rau càng cua gần như không cần bón phân hóa học. Thay vào đó, bạn chỉ cần bổ sung định kỳ phân hữu cơ hoặc phân bón lá từ đạm cá, rong biển 2 tuần/lần. Sau khi bón, nên tưới lại bằng nước sạch để tránh gây cháy lá.
Một ưu điểm nổi bật của rau càng cua là khả năng sinh trưởng nhanh và thu hoạch nhiều lần trong năm. Sau 30 - 40 ngày, rau đã có thể cắt tỉa để dùng. Khi cắt, nên chừa lại gốc khoảng 3 - 4 cm để rau tiếp tục đẻ nhánh. Với cách cắt tỉa luân phiên, một lần trồng có thể cho thu hoạch liên tục suốt cả năm.
Cây không chỉ dễ trồng mà còn ít sâu bệnh, phù hợp với người bận rộn hay mới bắt đầu làm vườn tại nhà. Đặc biệt, với những gia đình quan tâm đến thực phẩm sạch, rau càng cua là lựa chọn lý tưởng, vừa cung cấp dưỡng chất vừa không lo thuốc hóa học.
Xem thêm: Rau má - Vị thuốc Đông y thanh mát, giúp giải nhiệt mùa hè
