Tủ lạnh nổ do đồ có gas
Mùa hè nóng bức, những người thích uống đồ lạnh thường hay để nước ngọt vào trong tủ đá. Nhưng ở đây xin nhắc nhở mọi người rằng, đối với đồ uống có ga thì không thể làm như thế, bởi vì các đồ uống có ga khi bị đông lạnh, có thể phát nổ gây nguy hiểm.
Cháu Nguyễn Văn Minh (Hà Nội) được bố sai đặt lon bia vào tủ lạnh cho mát. Vì bố không nói rõ ngăn nào nên cháu đã cho vào ngăn đá. Khi đang ngủ, cả nhà bỗng thấy tủ lạnh bị nổ, vào bếp thì thấy cửa ngăn đá bị tung ra, hộp bia vỡ tung, đá và thức ăn rơi vương vãi khắp nơi. Sau khi tắt nguồn điện, rút phích cắm, tìm ra nguyên nhân mới hay do lon bia đặt trong tủ lạnh bị đông đá dẫn đến nổ.
Hay trường hợp năm 2012, một cậu bé bật lon coca được lưu trữ trong ngăn đá của tủ lạnh ra, chiếc lon đột nhiên phát nổ, miệng của cậu bị các mảnh vỡ kim loại bay ra làm rách một vết dài, phải khâu tới 38 mũi. Năm 2013, một cánh cửa ngăn đá tủ lạnh trong phòng chơi bài bỗng dưng phát nổ và bật ra, khiến hai người đàn ông đang chơi bài bị thương ở thắt lưng. Sau khi kiểm tra, nguyên nhân là do lực tác động của đồ uống có ga trong tủ lạnh phát nổ gây ra.
Các đồ uống có ga khi bị đông lạnh, có thể phát nổ gây nguy hiểm.
Một trường hợp khác là cậu bé người Thượng Hải (Trung Quốc) gặp nạn khi mở lon pepsi lấy ra từ ngăn đá. Lon nước phát nổ, khiến các mảnh vỡ văng vào mặt, làm cậu bé phải khâu 31 mũi.
Theo ocard.info, sự việc này là lời cảnh báo "Không nên cho các lon nước có gas vào trong ngăn đá tủ lạnh, nó sẽ phát nổ". Tuy nhiên, với nhiều người có thói quen thích uống nước từ ngăn lạnh, đây là lần đầu tiên họ biết tới điều này.
Một nhóm nhà báo sau đó đã thử đặt 12 lon nước ngọt vào ngăn đá. Kết quả cho thấy, 3 lon đã nổ tung, do sự nở ra của khí gas. Những người thực hiện thí nghiệm cho rằng, mọi người nên cẩn trọng vì các lon nước ngọt có gas rất nhạy cảm với nhiệt độ, nóng hoặc lạnh đều sẽ biến nó thành "bom".
Thực tế, trên bao bì sản phẩm, nhà sản xuất Pepsi đã lưu ý người sử dụng bằng câu: "không đốt nóng hoặc đóng đá lạnh 0 độ C", tuy vậy, không mấy ai chú ý đến những lưu ý này.
Để đồ uống có ga đóng hộp vào ngăn đá, cần xem xét hai yếu tố:
Đầu tiên, khi nhiệt độ nước giảm, khối lượng sẽ tăng lên. Vì vậy, sau khi nước coca bị đông đá, khối lượng của nó sẽ tiếp tục tăng lên, khiến chiếc lon bị biến dạng và cuối cùng sẽ phát nổ.
Thứ hai, khi chất lỏng đóng băng (hoặc đóng băng một phần), độ hòa tan khí sẽ thay đổi, khí carbon dioxide trong đồ uống có ga sẽ được giải phóng ra, làm tăng áp lực trong lon. Cùng với sự gia tăng về khối lượng của chất lỏng, lon đựng nước sẽ phải chịu áp lực rất lớn. Lúc này khi mở lon nước giải khát có ga ra, rất dễ phát sinh nguy hiểm.
Khi nước ngọt có ga bao hàm khí carbon dioxide được cho vào ngăn đá tủ lạnh dưới 0 độ C, sẽ không nhanh chóng bị đóng băng vì điểm đóng băng của nước ngọt đã bị khí carbon dioxide làm giảm bớt.
Như vậy, trong một phạm vi nhiệt độ nhất định dưới 0 độ C, nước ngọt có ga vẫn là thể lỏng, và khối lượng sẽ liên tục được tăng lên, gây áp lực lên phần bên trong lon nước. Nếu đồ uống có ga trước khi đông thành đá hết, vẫn còn ở trạng thái lỏng, thì khi mở ra, áp lực sẽ đẩy phần nước ngọt chưa bị đóng băng ra ngoài; áp lực trong đó đương nhiên sẽ giảm, lượng carbon dioxide hòa tan sẽ được phóng thích ra ngoài. Hỗn hợp của nước ngọt và khí phun ra từ miệng lon sẽ lớn, quá trình này quả thật rất mạnh mẽ, nên thường xảy ra những sự cố đáng tiếc.
Tủ lạnh có thể thành bom nếu dùng không đúng
Cuối năm 2013, một biệt thự 3 tầng ở khu đô thị Pháp Vân (Hà Nội) bất ngờ bốc cháy dữ dội và nguyên nhân được cho là nổ bình gas tủ lạnh. Theo các chuyên gia, nguy cơ cháy nổ tủ lạnh không nhiều nhưng vẫn xảy ra.
Ngoài vụ cháy nhà tại khu đô thị Pháp Vân, Hà Nội trên, nổ bình gas tủ lạnh còn là nguyên nhân của một số vụ việc khác khiến chủ nhà bị thương, gây sập tường, hư hỏng đồ đạc ở Bình Chánh (TP HCM), Lâm Đồng...
Tiến sĩ Nguyễn Đức Tiến, Viện Khoa học công nghệ Việt Nam cho biết, cấu tạo của tủ lạnh gia đình gồm dàn lạnh, dàn nóng, bình gas, máy nén, các ống dẫn... Trong đó bình gas có chức năng bơm gas lên dàn lạnh phục vụ quá trình làm lạnh, máy nén giúp gas lưu thông trong tủ lạnh. Khi tủ lạnh hoạt động, máy nén sẽ chuyển gas ở dạng khí sang dạng lỏng và đưa gas tuần hoàn làm lạnh khắp máy.
Theo các chuyên gia, nguy cơ cháy nổ tủ lạnh không nhiều nhưng vẫn xảy ra.
Nguy cơ nổ tủ lạnh thường gặp ở những tủ đã quá cũ hoặc do sửa chữa hàn xì, thay gas nhiều lần nên có cặn bẩn gây tắc ống mao nối từ dàn ngưng đến dàn bay hơi, giảm khả năng làm mát, dẫn đến áp suất hệ thống quá cao, dễ cháy nổ. Ngoài ra, do máy nén là loại kín nên các cuộn dây điện có thể bị chập, chạm, gây ra tia lửa điện và làm gas bắt lửa…
“Có trường hợp do điện áp tăng đột ngột, máy nén liên tục đưa hơi gas vào dàn nóng, làm tăng áp suất của gas, dẫn tới cháy nổ”, ông Tiến cho biết thêm.
Theo tiến sĩ Phan Tuấn Anh, thành viên cộng đồng Kỹ sư cơ điện lạnh Việt Nam, gas sử dụng trong tủ lạnh chủ yếu là gas truyền thống CFC (Chloro Fluoro Carbon) và gas LPG (Liquefied Petroleum Gas). CFC có ưu điểm không bắt lửa, không gây cháy nổ, nhưng chứa một số chất độc hại gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng tới tầng ozone. LPG có thành phần chính là propane và butane, khí gas tự nhiên nhưng có nhược điểm dễ cháy, dễ gây nổ...
“Các trường hợp tủ lạnh cháy nổ nhiều khả năng là sử dụng gas thân thiện môi trường. Khi có sự cố xảy ra như máy nén chập điện, gas sẽ dễ dàng bắt lửa”, tiến sĩ Tuấn Anh nói. Cũng theo ông, do bình gas tủ lạnh có vỏ bằng thép bao bọc khá chắc chắn nên khả năng tự cháy nổ khó xảy ra, chỉ trừ trường hợp gas bị xì (hở mối hàn, xì ống dẫn…) lại tiếp xúc với tia lửa điện (dây điện bị chập từ nhiều nguyên nhân) mới gây cháy.
Để phòng tránh cháy nổ tủ lạnh, theo tiến sĩ Nguyễn Đức Tiến, điều quan trọng nhất là phải sử dụng tủ lạnh theo đúng thời hạn khuyến cáo của nhà sản xuất, không dùng tủ lạnh quá “già nua”, từng hư hỏng, gỉ sét, nạp lại gas nhiều lần... Ông khuyến cáo, nếu gia đình chưa có điều kiện đổi ngay tủ lạnh mới thì với tủ lạnh cũ, không nên chạm vào các thiết bị bên trong hay tự ý nạp gas.
Nên mời thợ có chuyên môn về nạp gas hoặc hàn xì các bộ phận hư hỏng, bởi nếu nạp gas, hàn xì không đúng kỹ thuật sẽ gây cặn dẫn tới tắc ống, gây nổ. Muốn vệ sinh dàn ngưng vì bụi bám nhiều cũng nên mời thợ về xử lý. Nếu tủ lạnh không đông đá, hoặc đá đóng tràn cả ngoài khay, hoặc tủ không có hơi lạnh, cần đưa đến những cơ sở sửa chữa có uy tín.
Còn tiến sĩ Tuấn Anh lưu ý, khi mua tủ lạnh nên chọn sản phẩm có thương hiệu uy tín, có giấy kiểm tra chất lượng và giấy bảo hành. Khi sử dụng, đặt tủ lạnh tránh xa các nguồn sinh nhiệt (bếp, bình gas, lò nướng, hoá chất) 1-3 m; cách xa tường 10 -15 cm, tránh để ánh nắng mặt trời rọi trực tiếp vào tủ; tránh môi trường quá ẩm (phòng tắm, vòi phun nước)... Tủ lạnh cần được bảo dưỡng mỗi tháng một lần.
Một số dấu hiệu nhận biết tủ lạnh có vấn đề: máy nén chạy liên tục không ngắt; sờ hai bên hông tủ thấy nóng bất thường; có tiếng lạ phát ra từ máy nén, máy nén toả hơi rất nóng; phin lọc phình to và có hiện tượng đọng sương… “Trong những tình huống đó, tốt nhất nên ngắt nguồn điện tủ lạnh và kêu thợ có chuyên môn đến sửa chữa kịp thời”, ông Tuấn Anh lưu ý.
