Giữa ngày 30 (hoặc 29) tháng Chạp và ngày Mồng 1 tháng Giêng, giờ Tý (từ 23 giờ hôm trước đến 1 giờ hôm sau), Trong đó, thời điểm bắt đầu giờ Chính Tý (0 giờ 0 phút 0 giây ngày Mồng 1 tháng Giêng) là thời khắc quan trọng nhất của dịp Tết. Đánh dấu sự chuyển giao năm cũ và năm mới, được gọi là Giao thừa.
Cúng giao thừa
Thông thường, người ta thường làm hai lễ cúng trong và ngoài trời. Lễ cúng trong nhà ngay tại bàn thờ gia tiên, ngoài trời là mâm cúng thiên địa ở khoảng sân trước nhà. Ngoài ra, có một số gia đình còn có thêm 1 mâm dành cúng chúng sinh, những cô hồn lang thang không nơi nương tựa.
Cúng Giao thừa ngoài trời
Theo quan niệm của người xưa, việc cúng ngoài trời sẽ giúp “lễ trừ khử tà ma” linh thiêng hơn.
Cúng Giao thừa được tổ chức nhằm đón các Thiên binh (12 vị Hành khiển). Lúc đó họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được.Nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Hết một năm, vị Hành khiển cũ đã cai quản Hạ giới trong năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành khiển mới đi xuống sẽ cai quản Hạ giới trong năm mới. Mỗi năm có một vị, sau 12 năm thì các vị Hành khiển sẽ luân phiên trở lại.
Mười hai vị Hành khiển và Phán quan
- Năm Tý: Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn Hành Binh chi Thần, Lý Tào Phán quan.
- Năm Sửu: Triệu Vương Hành Khiển, Tam thập lục phương Hành Binh chi Thần, Khúc Tào Phán quan.
- Năm Dần: Ngụy Vương Hành Khiển, Mộc Tinh chi Thần, Tiêu Tào Phán quan.
- Năm Mão: Trịnh Vương Hành Khiển, Thạch Tinh chi Thần, Liêu Tào Phán quan.
- Năm Thìn: Sở Vương Hành Khiển, Hỏa Tinh chi Thần, Biểu Tào Phán quan.
- Năm Tỵ: Ngô Vương Hành Khiển, Thiên Hải chi Thần, Hứa Tào Phán quan.
- Năm Ngọ: Tấn Vương Hành Khiển, Thiên Hao chi Thần, Nhân Tào Phán quan.
- Năm Mùi: Tống Vương Hành Khiển, Ngũ Đạo chi Thần, Lâm Tào Phán quan.
Lễ vật gồm:
- Thủ lợn hoặc con gà
- Bánh chưng,bánh tét
- Mứt kẹo, trầu cau.
- Hoa quả, rượu nước và vàng mã,
- Đôi khi có cỗ mũ của Đại Vương Hành Khiển.
Lễ thì “quý hồ tinh bất quý hồ đa”. Nhà nghèo chỉ cần chén rượu, nén hương là tất dạ lòng thành. Sau khi cúng Giao thừa xong, các gia chủ khấn Thổ Công, tức là vị thần cai quản trong nhà (thường bàn thờ tổ tiên ở giữa, bàn thờ Thổ Công ở bên trái) để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết. Ở Nam bộ, Thổ Công được thay bằng Ông Địa và thờ ở dưới đất.
Sau khi cúng xong, xem như Tết thực sự đã đến với gia đình
Cúng Giao thừa trong nhà
Cúng Giao thừa trong nhà là lễ cúng tổ tiên.Vào chính thời khắc giao thừa vừa tới sau khi cúng ngoài trời. Nhằm cầu xin Tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình mình gặp những điều tốt lành trong năm mới.
Mâm lễ gồm:
- Các món ngày Tết được chế biến tinh khiết, trang nghiêm:
- Cỗ mặn:
- Bánh chưng
- Giò - chả
- Thịt gà
- Xôi đậu xanh
- Các món ăn mặn khác tùy theo nhu cầu của gia đình.
- Cỗ ngọt và chay:
- Hương, hoa, đèn nến
- Bánh kẹo
- Mứt Tết
- Rượu trà
Dịch Linh
