Miền Bắc đang vào đợt rét kỷ lục trong lịch sử, nhiệt độ ở những nơi cao như Sa Pa, Mẫu Sơn xuống tới âm độ. Trong điều kiện này, nhiều ôtô mà phần lớn là xe khách, xe tải chạy diesel không thể khởi động, nguyên nhân do nhiệt độ quá thấp khiến diesel đông đặc.
Chuyên gia của Isuzu cho biết, ở Việt Nam diesel cung cấp ra thị trường thường là loại áp dụng cho điều kiện thời tiết nóng của vùng nhiệt đới, với nhiệt độ đông đặc cao. Khoảng dưới 4 độ C, các hydrocarbon trong diesel bắt đầu có hiện tượng chuyển sang dạng gel, thấp hơn nữa sẽ đóng băng.
Bản chất hoạt động của động cơ diesel khác động cơ xăng vì diesel không dùng bugi châm tia lửa điện để kích nổ. Dưới áp lực nén cao khoảng 20:1, hỗn hợp khí và dầu sẽ tự phát nổ. Bên cạnh đó, xăng có nhiệt độ đông thấp hơn nhiều so với diesel nên động cơ xăng thường không "hề hấn" gì với trời lạnh.
 |
| Tài xế xe khách "đốt đuốc" làm nóng nhiên liệu trước khi khởi động xe. |
Khi nhiệt độ thấp, có thể dầu không thể phun được vào buồng đốt. Hoặc nếu dầu phun tới buồng đốt thì áp lực nén cũng không sinh được lượng nhiệt cần thiết để phát nổ. Do đó gây ra hiện tượng động cơ diesel không khởi động được trong mùa đông.
Để khắc phục hiện tượng này, các xe chạy diesel thường có thêm bộ phận cơ bản nhất là bugi sấy hoặc sấy khí nạp. Bugi sấy tương tự như bugi đánh lửa bên động cơ xăng, nhưng tác dụng là cung cấp nhiệt lượng để làm nóng hỗn hợp, tạo điều kiện cần thiết kích nổ.
Nhưng nguyên nhân lại không chỉ nằm ở buồng đốt khi nhiên liệu đã được phun vào. Nếu nhiệt độ thấp quá dầu hóa đông, bơm cao áp, kim phun thậm chí không thể phun được dầu vào động cơ. Lúc này, cần sấy cả động cơ, hệ thống dẫn, bình đựng nhiên liệu cũng như những bộ phận liên quan đến quá trình khởi động.
Ở những nước có thời tiết khắc nghiệt thường xuyên như châu Âu, nhà sản xuất cũng như những công ty cung cấp bên ngoài bán nhiều lựa chọn cho khách hàng nếu cần có thể lắp đặt thêm như làm ấm khối động cơ, làm ấm ắc-quy, làm ấm dầu... Đồng thời ở những nước này diesel bán ra là loại đã thêm những phụ gia cần thiết để hạ thấp nhiệt độ đông.
Nhưng ở Việt Nam, nhiệt độ quá thấp không thường xảy ra trong năm nên hệ thống sưởi nhiên liệu, động cơ không phát triển. Các tài xế thường xuyên chạy vùng núi lạnh dùng cách đốt bằng củi, than hoặc khò ga để làm nóng dầu trong bình, giúp hóa lỏng để phun vào buồng đốt.
Theo chuyên gia kỹ thuật của Isuzu, rủi ro lửa bắt cháy trực tiếp nhiên liệu trong bình là khó xảy ra, bởi lẽ diesel rất khó cháy ở nhiệt độ thông thường, thậm chí nếu cầm mồi lửa như tàn thuốc ném vào bể chứa diesel, tàn thuốc cũng tắt lụi. Ngược lại, xăng bay hơi nhanh hơn nên nếu ném tàn thuốc, lượng hơi xăng sẽ bốc cháy ngay.
 |
| Biểu tượng bugi sấy trên các xe chạy diesel. |
Tuy nhiên, khi làm nóng bằng lửa, than hay khò ga, tài xế không thể xác định được nhiệt độ dầu ở mức nào. Rủi ro ở đây là khi đốt nóng, lượng khí bay hơi trong bình giãn nở tạo áp suất lớn, kết hợp bình đóng kín có thể gây ra nổ. Trong bình có đường ống thoát lượng hơi nóng, nhiên liệu bay hơi nhưng không thể chắc chắn bộ phận này đáp ứng đủ khi bình bị đốt nóng.
Để an toàn, người chạy xe diesel ở vùng núi lạnh nên thường xuyên khởi động xe giữa quãng nếu xe không chạy. Những vùng lạnh ở Nga xuống tới -40, -60 độ C, thậm chí tài xế còn để xe nổ trong garage cả đêm.
Nếu đã áp dụng cách trên mà xe không thể nổ trở lại, có điều kiện nên xả bình cũ thay bằng nhiên liệu mới. Khi bắt buộc phải làm nóng bình, nghĩ tới những nguồn có nhiệt nhưng không phát lửa như nước sôi rồi tới than, khò ga và củi. Khi đốt, nên mở nắp bình để giải phóng bớt khí bay hơi, tránh gây nổ bình.
Với xe cá nhân chạy diesel, dội nước sôi lên cốc lọc dầu, đường dẫn dầu là cách hay được sử dụng. Nhưng nếu không có việc cần kíp, tài xế nên có lộ trình thích hợp để di chuyển ở những vùng lạnh, tránh để xe chết máy khi đang ở những vùng hẻo lánh, núi cao.
Minh Hy
