Chợ phiên Nga My, một tên gọi tưởng chừng giản dị, lại ẩn chứa một sức hút mãnh liệt đối với du khách và người dân bản địa. Nằm sâu trong lòng bản Bay, xã Nga My, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An – một trong những địa bàn vùng sâu vùng xa còn nhiều khó khăn nhất của tỉnh, phiên chợ này không đơn thuần là điểm giao thương hàng hóa mà còn là bức tranh sống động về văn hóa, nơi tinh hoa bản sắc các dân tộc thiểu số vùng cao được gìn giữ và lan tỏa.
Nga My, một xã từng đối mặt với muôn vàn thử thách về kinh tế và xã hội, nay đang dần thay da đổi thịt. Những năm gần đây, nhờ sự quan tâm sâu sát của Đảng và Nhà nước thông qua các chính sách dân tộc hiệu quả, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây đã có những chuyển biến tích cực. Thu nhập được cải thiện, diện mạo nông thôn khởi sắc, và chợ phiên Nga My chính là một minh chứng rõ nét cho sự vươn mình của vùng đất này, trở thành một điểm nhấn quan trọng trong hành trình phát triển bền vững.
Chợ họp định kỳ mỗi tháng một lần, vào Chủ nhật cuối cùng của tháng, tại bản Bay, cách trung tâm xã Nga My vỏn vẹn khoảng 1 km. Sự kiện này không chỉ là một ngày hội mua bán mà còn là dịp để cộng đồng tụ họp, giao lưu, chia sẻ những câu chuyện đời thường, từ đó củng cố thêm tình đoàn kết và gắn bó. Chính sự đặc thù về thời gian và địa điểm này đã tạo nên nét độc đáo riêng có của chợ phiên Nga My, biến mỗi phiên chợ thành một ngày hội văn hóa thực sự, nơi du khách có thể hòa mình vào không khí náo nức, đầy màu sắc.
Khi đặt chân đến cổng chợ phiên Nga My, du khách sẽ ngay lập tức cảm nhận được sự khác biệt so với những phiên chợ miền xuôi. Không gian nơi đây bỗng chốc trở nên sống động với sự hòa quyện của đa sắc màu trang phục truyền thống và đa ngôn ngữ. Đây là nơi hội tụ của nhiều dân tộc anh em, mỗi người mang theo nét văn hóa riêng, tạo nên một bức tranh tổng thể vô cùng phong phú và hài hòa. Điều đáng nói là, dù đông đúc và nhộn nhịp, không khí chợ phiên không hề xô bồ hay hỗn loạn mà ngược lại, luôn tràn ngập tiếng nói cười rộn rã, sự yên vui và náo nức. Đây là một minh chứng rõ nét cho sự giao thoa văn hóa đầy bản sắc, nơi sự khác biệt được tôn vinh và hòa quyện.
Chợ phiên Nga My không chỉ thu hút bởi không khí mà còn bởi sự đa dạng, phong phú của các mặt hàng được bày bán. Đây là nơi những sản vật do chính tay đồng bào làm ra hoặc thu hái từ nương rẫy, núi rừng được mang xuống để trao đổi, mua bán. Các gian hàng được bố trí khoa học, đặc biệt có nhiều gian hàng giới thiệu đậm nét sắc màu văn hóa của dân tộc Thái – dân tộc chiếm đa số trong vùng.
Du khách có thể tìm thấy ở đây vô vàn sản phẩm độc đáo, từ những loại rau, củ, quả tươi ngon được trồng trên núi cao, cho đến các loại gia vị đặc trưng như hạt dổi, hạt mắc khén – những linh hồn của ẩm thực vùng cao. Bên cạnh đó, các sản phẩm tươi sống như gà bản, vịt bầu, cá mát, lạp xưởng thơm ngon cũng là những mặt hàng được ưa chuộng, mang đậm hương vị núi rừng. Điều đặc biệt là cách bán hàng của đồng bào vùng cao nơi đây cũng tạo nên nét độc đáo riêng: không có chuyện kỳ kèo ngã giá, mặc cả, mà thay vào đó là sự chân thật, mộc mạc trong từng giao dịch, phản ánh đúng tính cách hiền hòa, chất phác của người dân bản địa.
Ngoài các sản phẩm nông sản, chợ phiên còn bày bán những vật dụng gần gũi với đời sống miền núi như vĩnh (dụng cụ xúc cá), dao, liềm, ghế mây, mâm mây, v.v. Tất cả đều là những sản phẩm thủ công, thể hiện sự khéo léo và tinh tế trong lao động của đồng bào. Những món đồ này không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn là những kỷ vật mang giá trị văn hóa, giúp du khách hiểu hơn về đời sống thường nhật của người dân vùng cao.
Đến với chợ phiên Nga My, trải nghiệm sẽ không trọn vẹn nếu bỏ qua cơ hội thưởng thức những món ăn đặc sản vùng miền của đồng bào dân tộc Thái. Ngay tại các gian hàng trong phiên chợ, du khách có thể nếm thử các món ăn hấp dẫn như mọc, ột, cá nướng, thịt nướng – những hương vị đặc trưng được chế biến từ nguyên liệu tươi ngon, đậm đà bản sắc núi rừng. Việc thưởng thức ẩm thực tại đây không chỉ là trải nghiệm vị giác mà còn là cách để khám phá văn hóa ẩm thực truyền thống của người Thái.
Không chỉ dừng lại ở mua bán và thưởng thức ẩm thực, chợ phiên Nga My còn là không gian của âm nhạc và điệu múa. Một nét nổi bật khác của phiên chợ là du khách và người dân có thể cùng nhau tham gia nhảy múa, hát vang những làn điệu dân ca mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Tiếng cồng chiêng, khắc luống hòa cùng tiếng nói cười rộn rã tạo nên một không khí vui tươi, nhộn nhịp, gắn kết cộng đồng. Những điệu múa truyền thống, những bài ca cổ xưa được ngân vang tại phiên chợ chính là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa dân tộc, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.
Chợ phiên Nga My không chỉ là một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá và trải nghiệm văn hóa độc đáo của đồng bào vùng cao, mà còn đóng góp tích cực vào việc bảo tồn, phát huy và quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của cộng đồng dân tộc Thái. Dù cuộc sống hiện đại không ngừng thay đổi và phát triển, người dân nơi đây vẫn kiên cường giữ gìn những nét độc đáo, nguyên bản của chợ phiên, biến nó thành một kho tàng sống về văn hóa.
Chợ phiên Nga My thực sự là một điểm đến không thể bỏ qua, bởi nó không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa đơn thuần. Đây còn là nơi gặp gỡ, vui chơi, và quan trọng hơn cả, là nơi lưu giữ cả một kho tàng văn hóa đa dạng từ ẩm thực, trang phục cho đến tập quán sinh hoạt. Mỗi phiên chợ là một cơ hội để du khách đắm mình vào không gian văn hóa bản địa, hiểu thêm về đời sống và tâm hồn của đồng bào miền núi, từ đó cảm nhận được vẻ đẹp đích thực của một miền đất giàu truyền thống.
