Có dịp ghé phường Quảng Yên (Quảng Ninh) cách đây vài tháng, anh Nguyễn Thắng (Hà Nội) lần đầu được thưởng thức món đặc sản nổi tiếng nơi đây – sam biển.
Con sam (hay còn gọi là cua móng ngựa) được tìm thấy nhiều ở một số vùng biển thuộc TP Hải Phòng và tỉnh Quảng Ninh như Cát Bà, Hạ Long…
Trong đó, sam ở Quảng Yên (Quảng Ninh) phổ biến hơn cả với sản lượng khai thác lớn và thịt sam đạt giá trị thương phẩm cao. Các món ăn chế biến từ sam cũng trở thành đặc sản nức tiếng nơi đây, hút khách thập phương tìm đến và thưởng thức.
Sam là động vật giáp xác có thân tròn dẹt, thoạt nhìn giống chiếc mũ sắt, phần mai rất dày và cứng như vỏ cua. Chúng có 4 mắt và 16 chân ẩn giấu dưới bụng. Đuôi có gờ với đầu nhọn hình tam giác rõ nét. Ảnh: Nguyen Thang
Anh Thắng cho biết, tại Quảng Yên, sam thường được chế biến thành 7 món, bày biện đầy ắp như mâm cỗ, gồm canh tiết sam, thịt sam xào măng, chân sam xào chua ngọt, đùi sam chiên, chả yếm sam, trứng sam và miến sam.
Mỗi món mang một hương vị riêng, song anh thấy ấn tượng nhất với 2 món là canh tiết sam và thịt sam xào măng vì dễ ăn, phù hợp khẩu vị hơn và khá lạ miệng.
“Thịt sam ăn rất ngon, cảm giác gần giống thịt cua nhưng dai hơn. Các món cũng được chế biến đầy đặn, mâm 6 người nhưng ai nấy đều cảm thấy no căng, ăn không hết suất”, anh Thắng nhận xét.
Vị khách đến từ Hà Nội cũng khá bất ngờ khi thưởng thức thoải mái 7 món ngon từ sam chỉ hết 270.000 đồng/người.
4/7 món ăn từ sam mà anh Thắng thưởng thức ở Quảng Yên, gồm thịt sam xào măng, chân sam chua ngọt, đùi sam chiên và canh tiết sam. Ảnh: Nguyen Thang
Chia sẻ với PV VietNamNet, chị Trương Thị Vượng (SN 1967) – chủ nhà hàng lâu năm chuyên phục vụ các món ăn từ sam mà anh Thắng ghé thăm cho biết, sam được chế biến theo đôi.
Trung bình mỗi đôi nặng 3–4kg, có đôi tới 5–6kg. Sam cái thường to hơn (1,5–3,5kg), còn sam đực nhỏ hơn (dưới 2kg).
“Tùy thời điểm và trọng lượng mà 1 đôi sam được bán với giá từ 1,6 đến 1,8 triệu đồng. Chúng tôi chế biến thành 7 món, bày biện thành 1 mâm đầy đặn phục vụ bàn từ 2 đến 6 người”, chị Vượng nói.
Chả yếm sam là 1 trong những món ăn từ sam được nhiều thực khách yêu thích, gây ấn tượng từ thị giác đến vị giác. Ảnh: Nguyen Thang
Ngoài khách đi theo nhóm đông hay đi cùng gia đình, quán còn phục vụ cả khách lẻ theo mức giá trên (khoảng 300.000 đồng/người) với đủ 7 món ăn từ sam nhưng khẩu phần, định lượng ít hơn, phù hợp với suất ăn 1 người.
Sam được chế biến thành 7 món không chỉ thể hiện sự sáng tạo, khéo léo của người dân Quảng Yên mà còn giúp thực khách có trải nghiệm trọn vẹn từ thị giác đến vị giác
Chị Vượng chia sẻ, sam có quanh năm nhưng nhiều và ngon nhất là từ tháng 9 đến tháng 2 âm lịch. Lúc này, sam cái vào mùa sinh sản nên có nhiều trứng, thịt chắc và béo.
Để đảm bảo các món ăn được tươi ngon nhất, gia đình chị chỉ sơ chế sam khi khách đến và gọi món. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, kỳ công và cần nhiều kinh nghiệm của người đầu bếp.
“Con sam rất mỏng nên người làm phải có kỹ thuật và khéo léo. Quá trình sơ chế sam không được để vỡ mật vì dễ gây ngộ độc. Thịt cũng được lọc cẩn thận, tách riêng phần thịt trắng, sụn và thịt đen chứ không để chung như kiểu sam chặt”.
Với bàn 6 người, mỗi khách chỉ phải trả 270.000 – 300.000 đồng là có thể trải nghiệm đặc sản sam 7 món ở Quảng Yên. Ảnh: Đình Dũng
Vì thịt sam giàu chất đạm, có tính hàn nên khi chế biến thường được kết hợp với một số nguyên liệu, gia vị có tính cay, nóng như tỏi, sả, măng chua, ớt, lá lốt... để cân bằng món ăn.
Đặc biệt, tất cả các bộ phận của con sam (trừ phần mai cứng) đều có thể sử dụng làm nguyên liệu cho nhiều món ngon khác nhau.
Ví dụ, với thịt sam, người ta thường chế biến thành một số món như canh miến, nộm (gỏi) chua ngọt, xào măng. Hay trứng sam có vị bùi, béo, đem chiên hay nướng, xào lá lốt đều ngon.
Chân sam ngon nhất khi xào chua ngọt hoặc sốt me. Còn túi đựng trứng của sam sau khi tách hết phần trứng sẽ được nhồi với thịt băm, hành mỡ chiên giòn thành món chả yếm sam…
Ngoài ra còn có các món như đùi sam chiên, tiết canh sam trông lạ mắt và hấp dẫn.
Chỉ với 300.000 đồng/người, thực khách có thể trải nghiệm nhiều món đặc sản hấp dẫn từ sam ở Quảng Ninh. Ảnh: Dang Doan Sang
Mặc dù sam 7 món ở Quảng Yên nói riêng và Quảng Ninh nói chung là đặc sản nổi tiếng với hương vị thơm ngon độc đáo nhưng du khách cũng không nên ăn quá nhiều một lúc hoặc thưởng thức thường xuyên vì thịt sam rất giàu chất đạm.
Với những ai bụng dạ yếu, cơ địa dễ dị ứng thì cần cân nhắc trước khi ăn hoặc chỉ nên nếm thử một lượng nhỏ.
Tại Quảng Ninh, du khách có thể tìm và trải nghiệm đặc sản sam 7 món ở: Nhà hàng sam gia truyền Tin Vượng ở phố Đinh Tiên Hoàng (phường Quảng Yên); quán sam Bà Tỵ ở phường Hà Lầm (phường Cao Thắng, TP Hạ Long cũ); quán sam Cô Béo (phường Hà Tu)…
