Tháng 12/2001, Kelly nghĩ mình biết cái gì đã gây ra vấn đề: bộ phận ốc vít của đường dẫn nhiên liệu có kích thước không phù hợp. Ông có ảnh của 9 xe bị rò rỉ nhiên liệu. Tháng đó, ông gặp nữ điều tra viên về sản phẩm tên C.J. Martin, người đã bật lên vấn đề "sự cố chất lượng nghiêm trọng" trong bản thăm dò của mình, theo những gì Kelly cung cấp.
Kelly đẩy Martin vào vấn đề mà ông làm chứng. "Cô ấy trở nên quan tâm vì tôi đã quá tích cực trong việc sửa chữa các vấn đề", Kelly cho biết. "Phản ứng của cô ấy với tôi là 'Ồ, thế anh muốn chúng tôi làm gì, triệu hồi hết xe về đúng không?' 'Nếu đó là điều phải làm', tôi nói, 'vâng, đó là những gì chúng tôi nên làm'. Cô ấy cho rằng cách làm này quá tốn kém".
Martin, người đã nghỉ hưu ở GM từ đầu 2002, đến bây giờ khi nhắc đến Kelly, cô mơ hồ nhớ nhân vật này, nhưng phản đối ông nói rằng cô chống lại việc triệu hồi vì tốn kém. "Tôi không có chức năng cũng như khả năng để làm việc đó". "Chúng tôi không bao giờ được phép công khai chi phí của một chiến dịch triệu hồi an toàn".
Năm 2002, Kelly đạt được đà khi chính một người của GM gặp vấn đề rò rỉ nhiên liệu khi đang lái xe. Ngày 30/4/2002, GM gửi thư tới NHTSA về việc triệu hồi 60.044 chiếc Chevrolet TraiBlazer, GMC Envoy, và Oldsmobile Bravada theo hồ sơ của chính phủ. Kelly cảm thấy thoải mái như mình vừa được minh oan.
 |
| Hình ảnh tai nạn do lỗi bộ phận công tắc điện của GM. |
Giống như người tiền nhiệm McAleer, Kelly không còn nằm trong chương trình kiểm soát chất lượng từ 2002. Ông bị chuyển tới vai trò một quản lý chất lượng chi nhánh cho mẫu Chevrolet Cavalier và Pontiac Sunfire, những xe nhỏ ra đời trước Cobalt. Ông được nhận một nhân viên tên Steven Oakley, người làm việc cho GM từ 1990, để kiểm tra chiếc Sunfire.
Họ là người trung gian giữa các đại lý, và ở trong vai trò này Kelly biết được việc triệu hồi TrailBlazer không diễn ra đầy đủ. Đại lý than phiền những chiếc SUV không nằm trong dạng triều hội tiếp tục bị rò rỉ nhiên liệu. Kelly kết nối một trong những nhà điều tra sản phẩm của GM nhiều tuần liền. Ông nhận phản ứng thờ ơ. "Tôi đã làm tất cả những gì có thể, họ nói với tôi như thế", Kelly viết.
Kelly quyết định leo thang chiến dịch của mình. Ngày 17/6/2002, bản ghi nhớ gửi thẳng tới giám đốc chất lượng Keith McKenzie. "Tôi tin rằng GM vi phạm pháp luật vì giải quyết các vấn đề lỗi an toàn quá dai dẳng", Kelly viết. "Tôi dành nhiều năm để bảo vệ khách hàng và các cổ đông”.
McKenzie thật cứng nhắc, theo Kelley. Thay vì xem xét khiếu nại, McKenzie cảnh báo ông về một nhân viên khác của GM tự làm sụp đổ sự nghiệp của mình khi khiếu nại tương tự Kelly. Ông một lần nữa cho công ty 60 ngày để giải quyết, nếu không sẽ gửi tới "các cơ quan thực thi pháp luật phù hợp."
"Sáu mươi ba ngày sau đó, GM mở rộng việc thu hồi TrailBlazer lên 76.000 xe . Bốn ngày sau đó, Kelly cho biết ông được gọi vào một cuộc họp với McKenzie và Ron Porter, một luật sư GM. Kelly được nhắc nhở đừng quan tâm đến những vấn đề khác ngoài nhãn hiệu Cavalier mà ông đang quản lý.
Sau cuộc họp, những chiếc xe không an toàn được triệu hồi, nhưng ông bị chuyển xuống một vai trò khác, một "nhiệm vụ đặc biệt." Không hề có bản mô tả công việc, không có trách nhiệm gì.
Tại nhà riêng ở Owosso, Kelly vật lộn với những hỗn độn. Sau khi chúc hai con trai ngủ ngon, ông và vợ lại ngồi nói chuyện trên bàn ăn trong bếp đến khuya. Những người về hưu ở GM nói với họ rằng, không ai chống lại GM mà có thể yên ổn làm việc tiếp. Nhưng chồng tôi, anh ấy hỏi "em bảo anh phải làm gì? và, 'em có muốn làm việc đó không'. "Nếu anh ấy cảm thấy vấn đề đi quá xa, nhiều người có thể chết vì lỗi sản phẩm, thì chúng tôi cần phải làm gì đó". Chính bởi thế, ngày 9/1/2003, Kelly nộp đơn kiện GM.
Nhưng Kelly tiếp tục rơi vào khó khăn, GM dùng sức mạnh để thẩm phán bãi bỏ những cáo buộc liên quan đến công tắc đánh lửa. Trong suốt phiên toàn, luật sư mà GM thuê ngoài, Peter Kellett, ép Kelly thừa nhận rằng những mối quan tâm đang dấy lên không phải là một phần trách nhiệm công việc của ông.
"Công việc của tôi là chắc chắn rằng khách hàng được an toàn bằng bất cứ cách nào có thể. Đó là những gì tôi hiểu", Kelly nói.
GM: "Nhưng ông có trách nhiệm với những xe khác chứ không phải là loại xe nhỏ này?"
Kelly: "Tôi cảm thấy có trách nhiệm về mặt đạo đức...".
GM (ngắt lời): "Đó không phải là những gì tôi yêu cầu anh làm".
Kelly: "...để sửa chữa lỗi mà tôi phát hiện trên một chiếc xe"
GM: "đó có phải là một phần trách nhiệm công việc của anh không?"
Kelly: "Không".
Vụ kiện của Kelly không thể tiến xa. Hồ sơ tòa án cho thấy luật sư của ông không xuất hiện tại phiên điều trần vào tháng 4/2004, và vụ kiện bị đóng lại mà không có phản ứng gì từ phía luật sư. Luật sư của Kelley, Rose Goff, ốm yếu trong khoảng thời gian này, cuối cùng chết vì ung thư.
Vợ ông động viên rời khỏi GM. "Ông ấy ở lại vì gia đình", bà nói. "Ông ấy luôn nói rằng, 'Em biết đấy, nếu anh ở đây đủ lâu sẽ có chế độ lương hưu".
Tại GM, Kelley bị thả nổi từ vị trí này đến vị trí khác, McAleer, người bị GM sa thải vào năm 2004 vẫn giữ liên lạc. "Anh ấy vẫn còn có một công việc nhưng không có một sự nghiệp", McAleer ngao ngán. "Kelly không có khả năng thăng tiến."
Vụ kiện của Kelley dần chấm hết vào năm 2004, GM thay thế Cavalier bằng Cobalt. Các mẫu xe sản xuất từ 2005-2007 có nút công tắc khởi động có thể dễ dàng trượt ra khỏi "On" khi chạm đầu gối hoặc đơn giản từ sự rung lắc trên đường. Túi khí không bung trong hàng chục vụ tai nạn.
Amy Breen, 42 tuổi, giáo viên mầm non ở Ohio, bị giết chết trong một tai nạn năm 2007, mặc dù cô đã thắt dây an toàn. Marie Sachse, 81 tuổi, qua đời khi chiếc Saturn Ion của bà chạy ra lề đường và đâm vào gốc cây ở Missouri năm 2009, nó sử dụng công tắc đánh lửa của Cobalt. Tháng 6/2013, Dany Dubuc-Marquis, 23 tuổi ở Quebec, không thể kiểm soát Cobalt dẫn tới mất mạng.
Không thể biết những gì có thể đã xảy ra nếu Kelley vẫn là một thanh tra xe nhỏ của GM khi hãng thay Cavalier bằng Cobalt. Ông được thay thế bởi nhân viên của mình, Oakley. Những gì anh chàng này nói trong báo cáo Vakukas chính là điều khiến Kelly phát điên ở đầu bài viết.
Sau khi công khai báo cáo, Mary Barra thừa nhận GM đã không làm những gì hãng xe lớn nhất nước Mỹ phải làm. Bà cho biết, "những gì các điều tra Valukas phát hiện là một mô hình của sự bất lực và bỏ bê." Vấn đề còn đi sâu hơn với những gì mà tòa án lưu lại trong hồ sơ về vụ kiện và những cáo buộc của Kelly.
Ngày 16/6, GM triệu hồi thêm 3,16 triệu xe ở Mỹ với 7 mẫu xe, nâng tổng triệu hồi trong năm nay tại Bắc Mỹ tới 20 triệu xe. "Đợt triệu hồi mới nhất này đặt ra câu hỏi về vấn đề an toàn trong các sản phẩm của GM," Fred Upton (R-Mich.), Chủ tịch Ủy ban Năng lượng và Thương mại cho biết. "Đây không chỉ là vấn đề một chiếc Cobalt."
Ngày 17/6, GM đưa ra thông báo: "Chúng tôi đang tái kiểm tra những vấn đề mà ông Kelley nói, đó là một phần trong những nỗ lực của chúng tôi để đảm bảo an toàn cho hành khách"
Một tuần sau khi chồng hoảng sợ thức dậy vào giữa đêm, Beth Kelley ngồi trong nhà bếp, nhẹ nhàng nhìn con trai. Cậu bé dường như đã thay đổi ước mơ trở thành một kỹ sư sau khi chứng kiến khổ nạn của cha mình. Bà có ngạc nhiên rằng không có nhiều người dám đứng lên tại GM hay không?
Beth cười. "Tôi ngạc nhiên không có nhiều người đứng lên cho những gì họ tin", cô nói. "Nhưng tôi có ngạc nhiên vì họ không dám chống lại General Motors? Không!"
Đức Huy (theo New York Times)
