Địa hình dốc khiến xe ga thường không phải là lựa chọn ưu tiên để đi đường núi. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp đây là phương tiện duy nhất. Nếu xe số cho người lái cảm giác an toàn khi có thể sử dụng các số 1, 2, 3, 4... để ghìm tốc độ theo kiểu phanh động cơ, thì xe ga lại không có những lựa chọn đó. Vậy làm thế nào để đổ đèo xe ga an toàn?
Theo những người có kỹ năng và kinh nghiệm chạy xe tay ga nhiều ở đường đèo núi, xe ga hoàn toàn có thể phanh bằng động cơ như xe số. Thực chất, ở xe ga phanh động cơ là lợi dụng độ bám của côn để giữ xe ở một tốc độ nhất định, đủ an toàn. Các bước thực hiện như sau:
Bước 1: Nổ máy
 |
Điều đầu tiên cần lưu ý là không bao giờ được tắt máy khi đổ đèo. Bởi lẽ, nếu tắt máy, lúc này xe chỉ di chuyển dựa trên hai bánh, tức không liên quan gì tới cơ cấu hộp số, động cơ.
Xe trôi xuống dốc tương tự như thả chiếc lốp xe, viên bi, quả bóng lăn tự do từ đỉnh dốc xuống chân dốc. Với trọng lượng xe của và người ngồi trên xe càng lớn, quán tính càng lớn, do đó tốc độ trôi dốc ngày càng nhanh. Khi đó, phanh xe mất tác dụng, độ bám đường giảm, xe không thể giảm tốc như ý muốn khi gặp khúc cua hay phải dừng lại.
Bước 2: Mớm ga
Khi đổ đèo, an toàn quan trọng hơn tốc độ. Do đó, làm thế nào xe đổ đèo trong khả năng kiểm soát của lái xe là quan trọng nhất. Khi đã nổ máy, để xe tự trôi đến mức tốc độ khoảng 15-20 km/h. Sau đó rà phanh, mớm ga tiếp tục để côn bám, cuối cùng thả phanh và ga, xe sẽ tự phanh động cơ.
Lúc này, xe sẽ tiếp tục bị ghìm ở khoảng tốc độ như trước khi thả phanh và ga, bởi lẽ các lá côn đã bám, tạo nên ma sát, tạo ra "phanh động cơ". Như vậy dù lái xe không phanh xe vẫn duy trì được tốc độ hợp lý.
Ở bước này, nếu thả hết ga từ đầu, xe sẽ xuống dốc tương tự trường hợp tắt máy, không có lực nào hãm lại. Khi ở tốc độ quá thấp, khoảng 15 km/h trở xuống, cơ chế của xe ga là tự ngắt côn để xe trôi theo quán tính. Do đó, nếu từ đầu không mớm ga, xe sẽ cứ thế trôi.
Bước 3: Duy trì tốc độ
 |
Trên tác động của độ dốc và trọng lượng chở, xe sẽ bị đẩy dần tốc độ lên cao khi xuống dốc. Do đó, lái xe cần chú ý thỉnh thoảng rà phanh để đưa xe về mức tốc độ an toàn, thường ở khoảng 30-40 km/h tùy địa hình.
Khi gặp những đoạn cua tay áo cần phanh đến mức rất chậm như sắp dừng lại, thì sau khi thoát cua, lại tiếp tục thực hiện như ở bước 2 để thiết lập tốc độ an toàn trở lại.
Bước 4: Không rà phanh liên tục
Không thả trôi hoặc ga quá nhiều khiến tốc độ xe đẩy lên cao quá mức an toàn, khi đó lái xe phải rà phanh với áp lực lớn, liên tục để hãm tốc. Làm việc dưới cường độ lớn liên tục sẽ khiến má phanh và đĩa phanh mòn, mất độ bám thậm chí cháy phanh. Đây là trường hợp thường gặp ở những xe khách tai nạn trên đường đèo dốc.
Bước 5: Trang bị kỹ năng chạy đường núi
Bên cạnh 4 bước để kiểm soát tốc độ như ở trên, lái xe cần trang bị đầy đủ các kỹ năng chạy đường núi khác nếu muốn phượt bằng xe ga an toàn. Đó là kỹ năng đi đúng làn, vào cua, đi theo nhóm, quan sát...
Minh Hy
