Điều gì đáng nhớ nhất khi đi tàu? Đó làm cảm giác lắc nhẹ, tiếng kêu đều đặn của động cơ. Dù ăn uống hay chỉnh tư thế đều dễ dàng, thoải mái. Đoàn tàu như dính vào mặt đất, trơn tru bởi tất cả những gì nó sẽ đi qua đều được chuẩn bị kỹ lưỡng. Không có bất thường, mọi diễn biến đều được an bài. Khi đi máy bay, mọi thứ lơ lửng và không chắc chắn. Cảm giác lo âu, căng thẳng khi người ta nghĩ đến khoảng không giữa mặt đất và cơ thể.
 |
| Hệ thống treo gồm 3 phần tử chính: Lò xo, giảm chấn và thanh dẫn hướng. |
Ở giữa hai trạng thái trên là khi ngồi ôtô. Quay trở lại những mẩu quảng cáo 15 năm trước, người ta nói rằng hệ thống treo hoàn hảo mang lại thoải mái không giới hạn, tốc độ không giới hạn. Tuy nhiên sau chặng đường dài ngồi trên xe, hành khách vẫn gặp phải những tình huống nguy hiểm, như lúc vượt dốc, cua gấp hay phanh đột ngột.
Mục tiêu của các hãng là tạo ra những chiếc xe đáp ứng tốt nhiệm vụ trên đường. Họ tạo ra những gì thiết yếu nhất để tiết kiệm tối đa chi phí. Tất nhiên nếu khách hàng muốn sở hữu Aston Martin, Ferrari...sẽ chịu chi phí ngất ngưởng.
Nhiệm vụ của nhà thiết kế lúc này là chọn ra những phần tử phù hợp nhất theo nhu cầu khách hàng bằng kinh nghiệm thực tế, kiến thức và cảm nhận. Bí mật trong hệ thống treo bắt đầu từ việc phân tích tình huống và xem xét phản ứng trên đường. Sau đó là những thay đổi, cải tiến.
Với xe khách, ưu tiên số một là tạo ra cảm giác thư giãn thay vì cảm giác mệt mỏi, căng thẳng. Sự thoải mái giúp người điều khiển xe an toàn hơn. Trên đường đua, hệ thống treo cần thiết lập để tạo ra độ bám đường tối đa.
Trong hệ thống treo, bộ phận dẫn hướng xác định tính chất chuyển động tương đối của bánh, truyền lực dọc, ngang và mô-men tác dụng ngược từ bánh lên khung. Các thiết kế ngày nay đều cho phép bánh dịch chuyển lên xuống theo phương thẳng đứng. Nếu như hệ thống treo độc lập cho phép bánh phản ứng độc lập với điều kiện mặt đường thì treo phụ thuộc lại tạo ra sự tương tác giữa 2 bánh trên cùng một cầu để chống xoắn thân.
Một cú hẫng bất kỳ hay khi va phải vật cản, phần tử đàn hồi là chi tiết đầu tiên nhận năng lượng va đập và chuyển chúng thành thế năng. Biến động bất ngờ được hấp thụ và chuyển hóa dần, nhờ đó xe có được sự êm ái.
Trong nhiều tình huống, phần tử đàn hồi như lò xo hay nhíp cũng trở thành kẻ chiến bại trước hố sâu hoặc vật cản lớn. Cảm giác xóc là điều khó tránh khỏi. Ụ đỡ cao su trở thành là chốt chặn cuối cùng trước năng lượng va đập truyền lên thân. Phần tử đàn hồi hoạt động, giảm chấn cũng bắt đầu làm việc. Ma sát và lực cản thủy lực lấy dần thế năng của lò xo dần đưa xe về trạng thái ổn định.
Thế Hoàng
