1. Cơm gà Tam Kỳ
 |
Cơm gà Tam Kỳ là thương hiệu nổi tiếng của xứ Quảng. Chỉ là món cơm nhưng sự tỉ mỉ, khéo léo trong cách chế biến, nêm nếm gia vị đã tạo nên sự quyến rũ rất riêng của món ăn này. Ngoài phần thịt gà xé phay mềm, dai, ngọt thì phần cơm của món ăn cũng rất đặc biệt. Cơm là sự pha trộn giữa gạo tẻ và nếp, hai thành phần đó được trộn lẫn để tạo nên hạt cơm vừa mềm, dẻo lại thoang thoảng hương thơm rất hấp dẫn.
2. Mì Quảng
 |
Đây là món ăn nổi tiếng nhất của xứ Quảng ở Sài Gòn, bạn có thể thưởng thức mì quảng ở bất kỳ đâu, từ quán lề đường cho đến nhà hàng. Món ăn đươc chế biến từ sợi mì làm bằng bột gạo, ăn hơi mềm và dai. Ăn kèm thường là sườn non, gà, tôm... Nước lèo được nấu từ xương lợn, thịt gà, tôm, cá lóc... Phải nấu sánh và rất ít, chỉ đủ thấm quyện vào từng sợi mì, làm mềm những món rau ăn kèm.
Khi ăn mì, người ta ăn kèm với bánh tráng (bánh đa). Cùng với đó là các loại rau như xà lách, bắp chuối, diếp cá, húng, quế, cải, hành, mùi và một trái ớt sừng. Những nguyên liệu đó hòa quyện làm tăng thêm hương vị của tô mì Quảng.
3. Bánh bèo
 |
Có hình dáng và cách chế biến rất giống bánh bèo chén xứ Huế, nhưng điểm hấp dẫn của món ăn này lại đến từ phần nhân. Không phải là nhân tôm cháy như món bánh Huế, nhân bánh bèo của người Quảng được làm bằng tôm xay nhuyễn trộn với thịt heo ba chỉ cắt hạt lựu, hành lá… được nêm nếm gia vị vừa ăn.
Nước mắm ăn kèm là nước mắm ngọt được điểm xuyết thêm vài lát ớt sừng cay xé lưỡi. Trong những buổi chiều trở gió thì chén bánh bèo nóng hổi luôn có sức hấp dẫn đối với nhiều người.
4. Bún mắm nêm
 |
Đây là món ăn khá phổ biến ở các tỉnh miền Trung. Thành phần món ăn đơn giản với bún và mắm cùng một ít rau sống. Mắm nêm là thành phần chính, quyết định sự ngon miệng của món ăn. Mắm được làm từ cá cơm rửa sạch, ướp với muối theo một tỷ lệ nhất định, cho vào hũ đậy kín lại. Tùy theo thời tiết và nhiệt độ mà mắm có thể chín sau khoảng 7-9 ngày. Khi đó mắm hơi sền sệt, thơm ngào ngạt mà lại hơi khẳm rất đặc trưng. Khi ăn với bún, mắm được thêm vào nhiều gia vị như chanh, tỏi, ớt, đường và dứa bằm nhỏ để làm dịu vị mặn và dậy mùi thơm.
Một bát mắm đầy đủ với rau sống xếp dưới cùng, bên trên là bún tươi, rồi đến thịt heo quay, chả, nem, ít dưa leo. Chan mắm nêm vào tô bún và trộn đều để mùi mắm nêm thơm nức bốc lên, kích thích vị giác, tạo cảm giác muốn ăn ngay cho thực khách.
5. Bún cá ngừ um
 |
Bún cá ngừ um là món ăn quen thuộc của người dân ở dải đất miền Trung nắng gió nói chung và của người xứ Quảng nói riêng. Tuy không quá cầu kỳ nhưng lại là món ăn hấp dẫn mà những ai đã ăn một lần thì không bao giờ quên được cái vị đậm đà, cay nồng của nó.
Món cá ngừ um được chế biến rất đơn giản, vài lát cá tươi, một ít dứa thái lát hơi dày, củ hành thái mỏng, ớt bột. Cho tất cả vào nồi và đặt lên bếp, để lửa hơi lớn. Sau khi thấy nồi cá sôi thì cho nhỏ lửa để gia vị thấm đều vào từng thớ thịt cá. Một đĩa rau gồm xà lách, bắp chuối thái mỏng, vài cọng húng quế và một ít giá sống, đĩa bún tươi, chén ớt xanh, đặt bên cạnh bát cá ngừ um bốc khói sẽ là món ăn hấp dẫn mà bạn không thể cưỡng lại được, nhất là vào những ngày mưa.
6. Don
 |
Don có hình dáng tương tự con hến nhưng nhỏ hơn, vỏ màu vàng hoặc màu đen nhạt. Ở Quảng Ngãi, don sống tập trung ở sông Trà Khúc và sông Vệ, chỉ xuất hiện vào khoảng đầu năm cho đến hết hè. Món don đơn giản với một tô nước có một ít don, hành tây và một bánh tráng gạo nướng giòn cùng dăm trái ớt xiêm xanh. Đơn giản, bình dị là thế nhưng ai đã được thưởng thức một lần sẽ không bao giờ quên được.
7. Tép đồng um
 |
Trong những ngày nắng nóng, món tép đồng cuốn bánh tráng tuy bình dị nhưng luôn được ưa thích vì sự thanh mát, ngon miệng. Nguyên liệu làm món ăn này là tép đồng, gần giống con ruốc biển nhưng to hơn, khoảng bằng đầu đũa.
Chế biến món này không hề khó, tép đồng sau khu xúc về được cho vào rổ và xóc mạnh dưới nước sạch nhiều lần để tép rụng hết râu. Đặt chảo lên bếp, phi thơm dầu ăn với một ít hành tím. Cho tép vào xào chín nêm gia vị cho món ăn vừa miệng, nếu muốn ăn béo, bạn có thể cho vào ít bơ hoặc phô mai, khi đó tép sẽ mềm và có hương thơm rất hấp dẫn. Ăn kèm với tép đồng um là bánh tráng, rau sống như khế chua, xà lách, diếp cá, húng thơm, tía tô, húng quế, dưa leo... và dĩ nhiên là không thể thiếu chén nước mắm chanh tỏi ớt được pha hơi cay.
8. Cao lầu
 |
Khác với món mì Quảng nổi tiếng và được nhiều người ưa thích, cao lầu khá lạ và có rất ít quán bán món ăn này ở TP HCM. Cao lầu có sợi mì được làm từ bột gạo nhưng cách chế biến của nó thì phức tạp hơn rất nhiều. Bột gạo sau khi xay được ngâm chung với tro. Tro ở đây nhất thiết phải là loại được đốt từ loài cây sống ở Cù Lao Chàm. Vì ngâm chung với nước tro nên những sợi mì có màu sậm, hơi đục, ăn vào dai và cứng hơn sợi mì Quảng.
Một bát cao lầu đầy đủ gồm có sợi mì tươi, một ít sợi mì khô chiên giòn, thịt lợn thái lát và ít nước dùng. Nước dùng của cao lầu chính là nước tiết ra từ thịt lợn tẩm ướp gia vị, đun trên bếp, nước dùng có vị hơi ngọt, đậm đà và thơm ngon. Không như những món ăn của miền Trung khi ăn kèm với rất nhiều loại rau, đĩa rau sống của cao lầu đơn giản với cải non và rau đắng.
9. Gỏi mít non
 |
Gỏi mít non là món ăn thường xuất hiện trong bữa cơm của người dân quê xứ Quảng nói riêng và người miền Trung nói chung. Món ăn được chế biến từ mít non, các loại rau thơm, đậu phụng và nước chấm.
Ở Sài Gòn, món ăn tưởng chừng như bình dị đó lại trở thành món đặc sản, được biến tấu thêm rất nhiều nguyên liệu như tôm, thịt, mực... làm cho món gỏi mít thêm đa đạng và ngon miệng.
10. Bánh rò
 |
Được làm từ nếp, đậu xanh, thịt heo... bánh rò có thành phần không khác gì bánh chưng hay bánh tét. Bánh rò là món ăn bình dân trong cuộc sống hàng ngày, thường được thay thế cho bữa điểm tâm hay lúc xế chiều.
Bánh rò được gói bằng lá chuối. Những lá chuối tươi thường được phơi nắng cho héo, lau sạch. Bánh được gói thành hình tháp với mặt trên nhỏ hơn mặt dưới, mô phỏng theo hình những chiếc tháp của người Champa. Chiếc bánh rò bình dị nhưng thơm ngon, bóc lớp vỏ bên ngoài, phần nếp bên trong khô ráo và có màu xanh của lá chuối. Ăn một miếng bánh rò để cảm nhận cái mềm dẻo của hạt nếp còn thoang thoảng hương thơm của lá chuối, cùng với đó là cái bùi của đậu xanh, cái béo của dầu phộng (dầu lạc) cùng gia vị được ướp vừa ăn làm cho món bánh trở nên đậm đà và không ngán.
Khánh Hòa
