Theo phong tục cổ truyền Việt Nam, Táo quân là vị quan túc trực quanh năm để cai quản mọi việc ở hạ giới. Thần Táo quân gồm 3 người, 03 táo ông và 01 táo bà. Hàng năm cứ đến ngày 23 tháng Chạp (tháng 12 âm lịch), thần Táo quân cưỡi cá chép lên thiên đình để bẩm báo với Ngọc Hoàng mọi việc tốt xấu trong năm của từng người trong gia đình để có thưởng phạt công minh. Vì thế, ngày 23 tháng Chạp còn gọi là ngày Tết ông Táo.
Để "lấy lòng" các vị trọng thần này, dân gian thường bày cỗ cúng tiễn ông Táo về trời với những món ngọt hoặc các món ăn truyền thống cùng giấy tiền vàng mã, hia và áo mũ, cá chép giấy.
Theo chuyên gia phong thủy Phạm Cương (Giám đốc công ty cổ phần Nhà Xuân), lễ vật cũng như mâm cỗ cúng Táo quân đầy đủ nhất sẽ bao gồm mũ ông Công ông Táo, mâm cỗ mặn và cá chép (phóng sinh).
Chuyên gia phong thủy, KTS Phạm Cương
Lễ vật cúng ông công ông Táo thường bao gồm mũ ông công ông Táo, mâm cỗ mặn và cá chép để phóng sinh.
Theo chuyên gia phong thủy Phạm Cương, lễ vật đầu tiên để cúng ông Táo là ba chiếc mũ ông Công, ông Táo. Trong đó, hai chiếc mũ ông Táo có cánh chuồn, một chiếc mũ bà Táo không có cánh chuồn.
Để đơn giản hơn, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấy.
Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng năm theo ngũ hành. Những đồ này (mũ, áo, hia và một số vàng thoi bằng giấy) sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp.
Ngoài mũ ông Công, ông Táo, mỗi gia đình thường chuẩn bị một mâm cỗ mặn, bánh kẹo, trầu cau, rượu. hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi, tiền vàng và 3 con cá chép sống. Cụ thể sẽ được hướng dẫn bên dưới.
Theo chuyên gia phong thủy Phạm Cương, lễ vật cũng như mâm cỗ cúng Táo quân đầy đủ nhất sẽ bao gồm mũ ông Công ông Táo, mâm cỗ mặn và cá chép (phóng sinh) (Ảnh: Internet)
Mâm cỗ cúng Táo quân theo truyền thống của người Việt bao gồm rất nhiều món. Chuyên gia phong thủy Phạm Cương cho biết, "Một mâm cỗ đầy đủ nhất thường có: 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, 5 lạng thịt vai luộc, 1 bát canh mọc, 1 đĩa xào thập cẩm, 1 đĩa giò, 1 con cá chép rán (hoặc cá chép sống), 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa chè kho, 1 đĩa hoa quả, 1 ấm trà sen, 3 chén rượu, 1 quả bưởi, 1 quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa đào nhỏ, 1 lọ hoa cúc, 1 tập giấy tiền, vàng mã".
Tuy nhiên, ngày nay, mâm cỗ cúng Táo quân được đơn giản đi nhiều và không cần quá bắt buộc phải có đầy đủ tất cả các món ăn truyền thống. Mâm cỗ cúng Táo quân còn tùy thuộc vào hoàn cảnh cũng như khẩu vị của gia chủ, quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính.
Ngoài vàng mã thì tùy theo từng gia cảnh, người ta hoặc làm mâm cỗ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc...) để tiễn Táo Quân.
