Sở dĩ mơ hương tích được gọi là "nhị độ mai" bởi đó là loài mơ duy nhất một năm hai lần nở, hai lần cho quả. Lần đầu, trong khi những cây khác còn lưu luyến với gió mây thì loài mơ Hương Tích (Chùa Hương, Mỹ Đức, Hà Nội) đã chăm chỉ rụng lá, trơ lại cái thân xù xì, im lìm ngủ sớm.
Đến khi cái se lạnh về, vạn vật chìm vào giấc ngủ đông, còn mơ lại vươn mình đầy sức sống, nở bung một màu trắng tinh khiết phủ khắp miền núi đá vôi Hương Tích. Đến tiết đại Hàn, nó lại trổ bông một lần nữa đón xuân sang.
 |
| Sáng sớm trên các chợ lớn, chợ nhỏ ở Thủ đô đã bày bán loại mơ rừng Hương Tích. Ảnh: Phan Dương. |
Không ít du khách thắc mắc có phải mùa mơ kéo dài 3 tháng mà hội chùa hương cũng dài đến vậy hay bởi vì hội Chùa Hương dài mà mơ Hương Tích cho hai lần quả. Chỉ biết, "Nhị độ mai" cùng với rau sắng, củ mài đã trở thành 3 sản vật được tạo hóa ưu ái ban cho vùng đất chùa Hương.
Để rồi, đến đây vãn cảnh vào mùa mơ nở thì ngay đến người cục mịch cũng mang tâm hồn dậy ý thơ. Nếu chậm chân đi hội vào mùa này, thì bạn cũng mang được chút mơ rừng sót lại - thứ quà của đất trời đó giải nhiệt cả năm.
Vào mùa này khắp các chợ lớn, chợ nhỏ ở Hà Nội đều thấp thoáng gánh hàng mơ. Đừng tham mua những quả mơ to bởi đó là giống mơ đồng bằng, ít chua, không thơm, hạt rất to. Hãy chọn những gánh hàng mơ quả nhỏ, màu vàng au, hay chấm đỏ. Đó đích thực là mơ Hương Tích. Nhờ thổ nhưỡng đặc biệt của vùng núi đá vôi nên mơ nơi đây nổi tiếng khắp miền Bắc bởi hạt nhỏ, cùi dày, mọng nước, vị chua nhẹ, đặc biệt có mùi thơm dịu thoang thoảng trong gió.
 |
| Mơ Hương Tích có nhiều loại, trong đó loại mơ có màu vàng au, quả nhỏ, đầu nhọn như hạt thóc cho quả sai, chua, hạt nhỏ, có mùi thơm đặc biệt, được bán nhiều ở các chợ. Ảnh: Phan Dương. |
Một bình mơ ngon quan trọng nhất ở khâu chọn mơ. Hãy mua những quả mơ tươi vừa hái, đầu nhọn như hạt thóc. Cuống sâu sẽ cho thịt dày. Có thể ăn thử, nếu thấy đắng thì đừng mua.
Sau khi mua mơ về đem rửa sạch qua nước muối, loại bỏ hết cuống. Rửa qua một ít nước ấm, để mơ thật ráo. Bí quyết để quả mơ không bị tóp khi ngâm là bạn hãy chọc tăm vào quả mơ. Sau đó, cứ một lớp mơ, đổ một lớp đường theo tỷ lệ 1kg mơ với 1 kg đường. Lớp cuối cùng bạn có thể cho thêm một lạng muối tinh. Vặn kín lọ, để vào chỗ mát. Khoảng 2 tháng sau khi cái nóng hè gay gắt đến thì bạn đã có một bình nước mơ chua ngọt, mặn, thơm lừng giải nhiệt cho cả gia đình.
Phan Dương
