Cá ngần sống tự nhiên ở vùng lòng hồ sông Đà và chỉ xuất hiện nhiều vào độ tháng 5,tháng 6 mỗi năm. Lúc này, cá thường nổi thành từng đàn trên mặt nước. Người dân sinh sống khu vực ven sông Đà thường đem vợt ra vớt cá về ăn. Những năm gần đây, nhu cầu thưởng thức loài cá đặc sản này càng tăng cao, nhiều hộ dân còn sắm những chiếc thuyền để chèo ra sông bắt cá đem bán.
Cá ngần còn có tên gọi khác là cá thủy tinh, cá sữa, cá nến. Đây là loài cá nhỏ bằng đầu đũa, dài chừng 5-7cm, không xương. Cá có màu trắng đục như sữa, mềm như sợi bún. (Ảnh: IT)
Anh Lê Công Luyện, tiểu thương tại chợ 7.11 (TP.Sơn La) cho biết: “Gia đình tôi có 5 anh chị em chuyên buôn bán cá sông Đà. Vào mùa cá ngần, chúng tôi chia nhau vào Mường La và Quỳnh Nhai (2 huyện có sông Đà chảy qua) để thu gom. Ngày nào cũng vậy, cứ khoảng 1 giờ chiều là tôi chạy xe vào bến sông Quỳnh Nhai, đợi thuyền đi đánh bắt về tôi gom cá rồi chở ra thành phố nhập sỉ cho các nhà hàng và tiểu thương khác, số còn lại tôi đem bán lẻ. Cá này ăn ngon, không tanh, mỗi năm chỉ có một lần thôi nên nhiều người thích lắm. Hầu như ngày nào tôi cũng bán hết hàng.”
Khi được hỏi cung cấp với số lượng lớn thì anh Luyện thẳng thắn chia sẻ: “Muốn mua nhiều thì phải đặt trước. Tôi phải gom nhiều chỗ mới có đủ. Vì đây là cá tự nhiên chứ không có ai nuôi được cả”.
Cá ngần chiên giòn có mùi thơm và vị ngọt tự nhiên. Cá ngần rất dễ ăn và có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như chiên giòn, nấu canh chua, làm chả lá lốt hay làm gỏi…
Vị ngọt, thơm và mềm của cá dễ dàng mê hoặc bất kì ai lần đầu thưởng thức. Lạ ở chỗ, những con cá tuy bé và không xương nhưng lúc được nấu chín thì lại rất dai mà không hề nhũn nát. Do vậy, không chỉ người lớn mà trẻ con cũng rất mê loại cá này. Một số bà mẹ còn kì công tẩm ướp gia vị rồi chiên giòn giống như bim bim để làm đồ ăn vặt cho lũ trẻ.
Bà Dương Thị Hương ở tổ 1 (P.Quyết Thắng, TP.Sơn La) chia sẻ: “Năm nào cũng thế, cứ nhẩm tính sắp hết mùa cá ngần là tôi lại lo mua trữ thêm 1 ít để trong tủ lạnh ăn dần. Ấy vậy mà nhiều hôm muốn mua cũng không có đấy.”
Canh chua cá ngần giúp chống ngán và giải nhiệt ngày hè.
Giờ đây cá ngần sông Đà không chỉ được người dân quanh khu vực sông ưa chuộng mà còn được nhiều du khách gần xa biết đến và yêu thích. Ngày ngày, những mớ cá trắng phau được phủ đầy đá, nằm gọn gẽ trong thùng xốp vẫn rong ruổi trên các xe ô tô khách về với mọi miền.
