Trẻ nhỏ vốn suy nghĩ đơn giản và chúng có thể làm bất kì những điều gì mà chúng nghĩ. Và để mọi việc các con làm luôn là đúng và hợp lý cần sự giáo dưỡng của bố mẹ rất lớn. Thậm chí khi con mắc lỗi, bố mẹ cũng phải khéo léo xử lý.
Có thể nhắc đến một câu chuyện ví dụ của cặp mẹ con nữ diễn viên nổi tiếng Hồng Kong Ứng Thể Nhi và con trai - sao nhí của Bố ơi mình đi đâu thế Jasper.
Cụ thể khi Jasper cùng mẹ tham gia một chương trình tạp kĩ đã bất ngờ xảy ra tình huống không ai ngờ. Đó là Jasper sau khi xem lại hình ảnh của mình được quay, cậu nhóc cảm thấy những bức hình này không được đẹp cho lắm liền tự ý xóa hết những đoạn video trong máy quay đi.
Hành động nhất thời của cậu bé đã khiến tất cả mọi người bất ngờ bởi như thế mọi người phải thực hiện lại. Tất nhiên và mẹ Ứng Thể Nhi cũng ngay lập tức nổi giận với con trai. Trước mặt mọi người, Ứng Thể Nhi đã mắng con trai "Tại sao con lại xóa đoạn video trong máy?".
Jasper thấy được sự tức giận của mẹ qua câu nói và biểu cảm gương mặt liền chọn cách bình tĩnh ngồi một mình. Cậu bé đã nhận ra lỗi của mình và ngay lập tức có hành động khiến mọi người cũng bất ngờ.
Jasper dùng bộ đàm để gửi lời xin lỗi tới tất cả các nhân viên chương trình. Cậu nhóc đi lại từng máy quay trong nhà để gửi lời xin lỗi. Nhiều người dành lời khen ngợi cho Jasper đã biết nhận lỗi và xin lỗi. Đồng thời ai nấy đều cho rằng cách dạy con của Ứng Thế Nhi rất tốt khiến con trai biết lắng nghe. Thế nhưng số khác lại không đồng tình với Ứng Thể Nhi khi cô đã mắng con trai công khai như vậy, làm cậu bé bị xấu hổ xen lẫn tổn thương lòng tự trọng.
Trên thực tế khi con mắc lỗi, không chỉ Ứng Thể Nhi mà nhiều bậc cha mẹ khác cũng lựa chọn việc trách mắng và phạt con ngay tại chỗ. Tuy nhiên, cha mẹ có biết:
Phê bình trẻ công khai là không tinh tế, dễ làm con tổn thương
Khi một đứa trẻ làm điều gì đó sai, một số bậc phụ huynh vì nóng giận nên đôi khi chọn cách mắng mỏ con ở nơi công cộng. Thậm chí, một số bậc cha mẹ còn cố tình chỉ trích con mình trước mặt người thân, bạn bè để gây ấn tượng với con cái và tránh cho tter mắc phải những sai lầm tương tự.
Nhưng thực tế, trẻ con rất nhạy cảm, những lời khen có thể trẻ không nhớ hết nhưng nếu chỉ mắng một lần có khi trẻ sẽ nhớ suốt đời. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ làm trẻ mất tự tin, đặc biệt là đối với những trẻ đang ở lứa tuổi trưởng thành sẽ hình thành thói quen phản kháng, bố mẹ nói gì làm ngược lại, bởi chẳng ai muốn bị chỉ trích nơi công cộng, dù người lớn hay trẻ nhỏ cũng như nhau.
Đặc biệt với những đứa trẻ có cá tính mạnh, trẻ sẽ càng trở nên nổi loạn. Thậm chí, một số đứa trẻ vốn ngoan ngoãn nhưng thường xuyên bị phê bình có thể khiến trẻ tự ti, nhát gan, ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách về sau.
Thay vào đó, khi con mắc lỗi, bố mẹ nên:
Chọn thời điểm và không gian thích hợp
Nhiều phụ huynh có thói quen là hễ thấy con làm gì sai lập tức mắng mỏ, phê bình không tiếc lời mà chẳng quan tâm đến thời điểm, không gian.
Đó là một sai lầm, và theo nghiên cứu của các chuyên gia tâm lý, dù có cáu giận đến mấy bố mẹ cũng nên tránh phê bình con trong những trường hợp sau: vào sáng sớm, khi đang ăn, trước mặt bạn bè, ở nơi công cộng….
Ví dụ, trong lúc ăn cơm mà bố mẹ cứ cằn nhằn phê bình sẽ khiến trẻ ăn mất ngon, thậm chí vừa ăn vừa khóc hay bỏ bữa thì đều gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và sức khỏe của trẻ. Còn nếu chỉ trích bé vào sáng sớm, có thể sẽ làm hỏng tâm trạng tốt trong ngày của con bạn.
Đặc biệt việc phê bình trẻ ở nơi công cộng, trước mặt bạn bè trong lớp học hay trước mặt người thân thì càng nên tránh vì điều đó sẽ khiến trẻ cảm thấy xấu hổ, mất đi sự tự tin. Hơn nữa, điều đó còn có thể khiến trẻ không hài lòng, bực bội với cha mẹ, gây ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.
Giữ bình tĩnh, hạ giọng khi phê bình trẻ
Khi một đứa trẻ mắc lỗi, đặc biệt là khi chúng tái phạm nhiều lần một sai lầm, bố mẹ chắc chắn sẽ khó chịu, dao động về cảm xúc và có thể nói những điều không nên nói một cách bốc đồng hay tức giận làm những hành động không nên làm. Điều này có thể gây ảnh hưởng rất xấu đến bản thân và con cái họ.
Vì vậy, dù trẻ mắc lỗi gì, cha mẹ cũng nên buộc mình bình tĩnh, hạ giọng trước khi chỉ trích trẻ. Chỉ có bình tĩnh, chúng ta mới có thể có nhận định khách quan và công bằng về lỗi lầm của trẻ để giải quyết vấn đề, giúp trẻ tìm ra nguyên nhân sai lầm và phương pháp sửa chữa.
Ngược lại, nếu cả người lớn và trẻ em đều mất bình tĩnh, những lời chỉ trích có thể leo thang thành khóc lóc và đánh đập, và hiệu quả giáo dục sẽ bằng không.
Thay vì quát tháo giận dữ, bố mẹ nên phê bình con bằng giọng thấp hơn bình thường, giọng trầm và mạnh mẽ sẽ thu hút sự chú ý của trẻ, đồng thời dễ khiến trẻ nghe theo lời bạn nói.
Cho trẻ cơ hội giải thích
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ mắc sai lầm, có những sai lầm chủ quan của trẻ nhưng cũng có thể do những nguyên nhân khách quan không phụ thuộc vào ý muốn của trẻ. Theo quan điểm chủ quan, nó có thể là cố ý hoặc vô ý; nó có thể là vấn đề về thái độ, hoặc nó có thể là không đủ khả năng,...
Vì vậy, khi trẻ mắc lỗi, đừng tước bỏ quyền được nói của trẻ. Hãy cho trẻ cơ hội phản bác và để trẻ nói những điều trẻ muốn nói, để cha mẹ hiểu rõ hơn và toàn diện hơn về lỗi của trẻ.
Những lời phê bình sau đó sẽ “trúng” mục tiêu hơn, khiến trẻ chấp nhận lời phê bình mà tâm phục khẩu phục và sẵn sàng để sửa chữa khắc phục lỗi lầm.
Tạo cho trẻ tâm lý thoải mái, trao đổi thẳng thắn
Sau khi trẻ mắc lỗi thường thấp thỏm, sau khi bị phê bình thì càng buồn bực, tự ti. Nếu để tâm trạng này kéo dài và lặp lại thường xuyên chắc chắn tâm lý và các hoạt động của trẻ sẽ bị ảnh hưởng.
Vì vậy, bố mẹ nên tạo cho con cái tâm lý thoải mái kịp thời sau khi phê bình trẻ. Hãy an ủi con bằng những lời nói như: "Không sao đâu, con mắc lỗi sẽ sửa được", "Mẹ biết con là một đứa trẻ thông minh, và con sẽ biết cách làm",…
Hoặc bạn cũng có thể an ủi trẻ bằng những hành động thân mật như bắt tay, vỗ vai, hoặc mỉm cười, ôm,... Điều này sẽ khiến trẻ cảm thấy rằng dù chúng đã mắc lỗi nhưng cha mẹ vẫn luôn yêu thương và tin tưởng vào con.
Nhờ đó mà trẻ nhỏ không nhụt chí hay chán nản khi mắc lỗi, ngược lại sẽ biết ơn cha mẹ và tự tin hơn vào bản thân, lạc quan hơn trong cuộc sống.
