Trẻ chậm nói là nỗi lo của nhiều phụ huynh. Đặc biệt, khi công nghệ phát triển như hiện nay, việc sử dụng iPad, iPhone hay xem quá nhiều chương trình TV cũng khiến cho trẻ chậm nói hơn. Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh (nguyên Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi Đồng I, hiện là cố vấn cho khoa Tâm lý của bệnh viện) sẽ giải đáp một số câu hỏi của độc giả xoay quanh vấn đề này.
Bác sĩ ơi, con em 14 tháng tuổi rồi nhưng không có phản ứng gì khi mẹ gọi tên. Bé chưa đi được và cũng chưa biết nói. Em lo lắng nên có đưa bé đi khám thính lực rồi nhưng kết quả bình thường. Hiện bé nặng hơn 10kg và cao gần 80cm. Xin hỏi em phải làm gì để tập cho con biết nói? Bé có bệnh tật gì không?
Câu hỏi của độc giả Cao Thùy Dương (duongthuy...@...
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Không biết từ lúc sinh ra đến nay, cháu có bệnh gì không? Trong lúc mang thai, mẹ có ốm nghén và có bệnh gì không? Cân nặng của cháu lúc sinh là bao nhiêu? Cháu sinh đủ tháng hay sinh non? Cháu có bập bẹ nguyên âm(a,o,e...) và phụ âm(ba ba, ma ma, mum mum...) chưa? Cháu có hiểu một số lệnh đơn giản chưa? Vì câu hỏi của chị chưa rõ ràng nên tôi rất khó 'bắt bệnh' để đưa ra lời khuyên chính xác nhất. Tốt hơn cả, chị nên đưa cháu đến khoa Tâm lý của bệnh viện Nhi, xin hẹn bác sĩ chẩn đoán và hướng dẫn mẹ cách chơi cũng như nói chuyện với con. Đặc biệt, chị nhớ là tuyệt đối không cho trẻ dưới 2 tuổi xem tivi hoặc chơi với iPad/ iPhone.
Bé trai nhà em hiện được 20 tháng tuổi, nặng 13kg và cao 82cm nhưng chưa biết nói nhiều từ đơn. Nhìn bề ngoài con em rất thông minh, lém lỉnh nhưng không hiểu sao lười nói lắm. Bé đòi cái gì không được là sẽ hét toáng lên và nằm ra nhà ăn vạ, rồi chân tay bé lúc nào cũng liên tục hoạt động, không chịu ngồi yên một chỗ dù chỉ 5 phút. Con em liệu có vấn đề gì về thần kinh không? Em lo lắm!
Câu hỏi của độc giả ở địa chỉ email: hoa_hong_den...@...
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Cần biết lịch sử của cháu từ trong bụng mẹ và từ lúc sinh ra cho đến ngày nay. Cháu chưa nói nhưng có những kỹ năng trước lời nói, như tiếp xúc mắt tốt, biết chỉ đồ vật được yêu cầu bằng ngón trỏ, đáp ứng với tên gọi, đáp lại nụ cười của mẹ, biết chơi luân phiên và bắt chước... không? Cháu có hành vi gì hay lặp đi lặp lại không? Đề nghị mẹ đưa trẻ đến khám tâm lý ở các bệnh viện Nhi để bác sĩ chẩn đoán và hướng dẫn mẹ cách chơi và nói chuyện với con và tư vấn về cách can thiệp cho trẻ qua trò chơi.
Có nhiều nguyên nhân khiến bé chậm nói (Ảnh minh họa).
Xin bác sĩ cho hỏi, làm thế nào để tập cho bé biết nói sớm. Con gái em và con trai của chị họ em bằng tuổi nhau, 17 tháng tuổi, nhưng con của chị họ em nói khá sõi rồi còn con em mới chỉ bập bẹ. Con em có chậm phát triển không?
Câu hỏi của độc giả ở địa chỉ email: thuy_hoang...@...
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Mỗi đứa trẻ có một mốc phát triển khác nhau. Có đứa biết nói sớm, cũng có đứa chậm nói. Nuôi con, chị không nên so sánh rằng cùng độ tuổi mà bé này biết trò này sõi trò kia trong khi con mình lại ngu ngơ. Tuy nhiên, con chị 17 tháng tuổi mà mới chỉ bập bẹ thì cũng rất nên lo lắng. Để tránh những rủi ro đáng tiếc, chị cần đưa con đến gặp chuyên viên tâm lý để được tư vấn phương pháp hay. Ngoài ra, việc con chị chậm nói rất có thể là do cha mẹ lười chơi với con? Nếu đúng thế thì mỗi ngày chị nên dành cho con ít nhất 1 giờ. Hạn chế tối đa việc cho bé xem tivi hoặc trò chơi điện tử... Đưa bé ra môi trường có đông trẻ cùng độ tuổi để hòa nhập và bắt chước nhau nói chuyện...
Bác sĩ ơi, có phải trẻ xem nhiều tivi sẽ chậm nói? Em không cho con xem tivi nhiều và rất siêng nói chuyện với con nhưng tại sao đến bây giờ bé được 18 tháng tuổi rồi vẫn chưa chịu nói? Con em là con trai ạ.
Câu hỏi của độc giả gửi từ email: honganh_dang...@...
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Chậm nói đơn thuần không gọi là bệnh. Chính xác khoa học gọi chậm nói là tình trạng rối loạn phát triển ngôn ngữ. Xem tivi là một yếu tố khách quan khiến trẻ chậm nói. Khi xem tivi, trẻ chỉ nhận thông tin một chiều, không có sự phản hồi lại những thông tin nhận được nên trong một thời gian dài sẽ sinh chậm nói. Trung bình trẻ 1 tuổi có thể sử dụng được khoảng 10 từ ngữ; lên 1 tuổi rưỡi có khoảng 30-40 từ. Từ 1 tuổi rưỡi tới 2 tuổi, vốn từ của trẻ tăng lên rất nhanh: khoảng 300 từ; từ 2 tuổi đến 2 tuổi rưỡi: trên 500 từ. Cuối năm thứ 3, vốn từ có thể đạt tới 1.200-1.500 và trẻ có thể trao đổi được bằng lời nói những điều thông thường trong sinh hoạt. Con chị 18 tháng tuổi mà vẫn chưa chịu nói thì nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa Tâm lý. Tại bệnh viện, kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn cho chị cách can thiệp. Có thể thông qua đồ chơi, có thể thông qua giao tiếp giữa những người trong gia đình… để huấn luyện về mặt ngôn ngữ. 1 hoặc 3 tháng sau, chị có thể đưa con đi tái khám, tùy vào mức độ...
Xin hỏi bác sĩ có phải trẻ biết nói muộn là kém phát triển trí tuệ không?
Câu hỏi của độc giả gửi từ email: hoangquan...@...
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Tôi không nhận được thông tin về trẻ như tuổi, giới tính, lịch sử từ trong bụng mẹ cho đến ngày hôm nay hay mốc phát triển của trẻ từ 4 tháng tuổi đến giờ...Không thể dựa vào một dấu hiệu để kết luận trẻ kém phát triển trí tuệ.
Thưa bác sĩ, tôi có 2 bé sinh đôi (một trai, một gái). Tôi nuôi 2 con cùng chế độ như nhau nhưng không hiểu sao bé gái lúc nào cũng đạt được các mốc phát triển sớm hơn? Ngay cả việc biết nói, con gái cũng dùng từ linh hoạt hơn? Tại sao lại thế?
Câu hỏi của mẹ Chít & Pi
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Mỗi trẻ là một cá thể duy nhất cho dù hai trẻ sinh đôi cùng trứng hoặc khác trứng. Ngoài ra, trẻ gái phát triển ngôn ngữ sớm hơn trẻ trai vài tháng. Tuy nhiên, nếu phụ huynh lo lắng, nên đưa trẻ đến khám tâm lý để được chẩn đoán và hướng dẫn thêm.
Con tôi biết nói rất sớm nhưng thường xuyên nói những từ vô nghĩa hay không đúng ngữ cảnh. Ví dụ như khi nhìn thấy xe cộ đi trên đường, bé lại hỏi mẹ: “Cái ly đâu?”… Xin hỏi bé có vấn đề gì không? Hiện bé được 25 tháng tuổi, chiều cao và cân nặng phát triển bình thường.
Câu hỏi của độc giả gửi từ email: vu_nguyen...
Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh: Ngoài việc nói vô nghĩa hay không đúng ngữ cảnh đó là dấu hiệu trẻ chưa biết nói, trẻ còn có dấu hiệu nào khác không? Trẻ 25 tháng có được tập tự ăn uống, tự đi vệ sinh được chưa? Trẻ có được xem tivi hoặc chơi máy tính không? Trẻ đã có những kỹ năng gì trước lời nói không. Trẻ nên được dẫn đến chuyên viên tâm lý để được chẩn đoán và tư vấn cách can thiệp.
Xin cảm ơn bác sĩ đã giải đáp!
