Rau hẹ (tên khoa học là Allium odorum) là một loại cây thuộc họ hành tỏi, có thân thảo thấp, cao khoảng 20–25cm và mọc thành bụi, có rễ chùm. Mỗi thân thường có 4 - 5 lá xanh, dày, hơi tròn và thuôn nhọn ở đầu, hình dáng này khiến nhiều người dễ nhầm lẫn với cỏ dại mọc ven đường.
Vào mùa hè, khoảng từ tháng 6 đến tháng 8, hẹ bắt đầu ra hoa màu trắng, cánh nhỏ hình tam giác, mọc từ gốc giả hành dưới đất. Hoa sau đó kết thành quả nhỏ, dài khoảng 3 - 4cm, chứa các hạt đen có thể dùng làm giống. Điều thú vị là toàn bộ cây hẹ, từ lá, hoa, củ đến hạt, đều có thể sử dụng trong ẩm thực hoặc làm thuốc.
Hẹ có 2 loại. Một là loại lá to, dày và cứng, trông gần giống hành lá. Hai là hẹ lá mảnh, tuy cho ít lá hơn nhưng có hương vị thơm ngon, mềm và đậm đà hơn. Loại rau này có thể chế biến thành nhiều món ngon như xào trứng, rán trứng, nấu canh cà chua trứng, bánh canh hẹ, thịt bò xào hẹ,…
Hoa của rau hẹ.
Không chỉ là loại rau gia vị dân dã quen thuộc trong bữa ăn người Việt, từ lâu, rau hẹ đã được ví như “vua bổ thận”, “rau của thận”, “hàu thực vật” nhờ công dụng ôn thận, tráng dương và tăng cường sinh lực tự nhiên.
Với tính ấm, vị cay nhẹ và giàu dưỡng chất như allicin, flavonoid, vitamin A, C, K, kali…, hẹ không chỉ tốt cho chức năng thận mà còn có tác dụng hỗ trợ tim mạch, tăng miễn dịch, phòng chống cảm cúm và ung thư. Ngoài ra, hẹ còn giúp làm sạch gan, cải thiện giấc ngủ và bảo vệ mắt.
Trên thị trường, rau hẹ rất dễ tìm vì có mặt tại nhiều khu chợ. Nó có giá khá rẻ, chỉ khoảng 20.000 – 30.000 đồng/kg.
Cách trồng và chăm sóc rau hẹ tại nhà
Hẹ có thể trồng bằng hạt hoặc tách bụi từ gốc có sẵn. Nếu chọn trồng bằng hạt, bạn nên mua hạt giống tại các cửa hàng nông nghiệp uy tín, kiểm tra kỹ hạn sử dụng để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao.
Còn nếu trồng từ bụi (gốc củ), bạn có thể xin vài nhánh từ hàng xóm hoặc mua về, sau đó tỉa bỏ lá úa, rễ hỏng và cắt ngang phần thân sao cho cách gốc khoảng 5–7 cm trước khi trồng. Trồng từ bụi thường nhanh cho thu hoạch hơn và dễ thành công với người mới bắt đầu. Đây là lựa chọn phổ biến với các gia đình trồng rau tại nhà.
Bạn có thể trồng hẹ tại vườn nhà, hoặc tận dụng bất kỳ vật dụng nào có sẵn như thùng xốp, khay nhựa, xô nhựa hay chậu sành để trồng ở ban công, sân thượng. Điều quan trọng là phải đục lỗ thoát nước dưới đáy để cây không bị úng.
Trong quá trình chăm sóc hẹ, bạn cần chú ý tới những yếu tố sau:
- Đất trồng: Hẹ thích hợp với đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thông thoáng. Bạn nên trộn đất theo tỷ lệ 5 phần đất thịt + 3 phần giá thể (trấu hun, xơ dừa, viên đất nung) + 2 phần phân hữu cơ hoai mục hoặc phân trùn quế. Trộn đều hỗn hợp và phơi khô đất 1-2 ngày trước khi trồng để loại bỏ mầm bệnh.
- Ánh sáng: Trong 10 ngày đầu sau khi trồng, nên để chậu hẹ ở nơi râm mát hoặc che lưới đen tránh nắng gắt. Khi cây đã ổn định, bạn có thể đặt chậu ở nơi có nắng nhẹ buổi sáng (trước 10 giờ), tránh ánh nắng trưa gay gắt.
- Tưới nước: Hẹ chịu hạn khá tốt, nhưng lúc mới trồng cần giữ ẩm đều. Tưới nước 2–3 lần/ngày trong tuần đầu, sau đó giảm xuống còn 1–2 lần/ngày tùy thời tiết. Tránh tưới lúc nắng gắt và không để đất bị úng.
- Bón phân: Sau mỗi đợt thu hoạch, bổ sung phân hữu cơ hoai mục hoặc phân trùn quế để cây ra lá mới tốt hơn. Ngoài ra, bạn có thể rắc thêm phân NPK 15-15-15 với liều lượng vừa phải để bổ sung vi lượng. Nên bón vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, tránh nắng gắt.
- Làm cỏ và vun gốc: Định kỳ làm cỏ, vun gốc giúp cây phát triển khỏe mạnh. Nếu cây mọc quá dày, bạn nên tỉa bớt để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng.
Sau khoảng 55 - 60 ngày trồng, bạn có thể thu hoạch hẹ đợt đầu tiên. Cắt sát gốc khoảng 2 - 3 cm, chỉ để lại phần củ. Những đợt sau có thể thu cách nhau 30 - 35 ngày/lần.
Nếu muốn giữ giống, bạn có thể để lại gốc củ sau thu hoạch, chăm sóc tiếp với phân lân, tro bếp để củ to, chắc hơn. Khi cây bắt đầu tàn, nhổ lên, buộc thành bó rồi hong khô trong bóng râm, sau đó phơi ngoài nắng vài giờ mỗi ngày để bảo quản giống cho vụ sau.
Trồng một chậu hẹ nhỏ ở ban công không chỉ giúp gia đình bạn có nguồn rau sạch quanh năm mà còn là cách tận dụng không gian sống thông minh, thư giãn và tiết kiệm. Chỉ với vài bước đơn giản, bạn đã có thể “gặt” về một loại rau ngon – bổ – rẻ và tốt cho sức khỏe hơn cả thuốc bổ.
