Xáo tam thân còn gọi là đơn diệp đằng thích, tên khoa học là Paramignya trimera, thuộc họ Cam (Rutaceae). Vì thế, các bộ phận của cây, đặc biệt là rễ, chứa nhiều tinh dầu với hương thơm ngọt dịu dễ chịu.
Đây là loại cây thân gỗ, dạng leo, sống lâu năm, chiều dài thân có thể vượt quá 5m, đường kính khoảng 8–12 cm. Vỏ thân có màu nâu vàng, phần gỗ chắc, hơi cứng và có sắc vàng đặc trưng. Lá cây là lá đơn, hình bầu dục thuôn, mép lá hơi cong, mặt trên xanh đậm, mặt dưới nhạt hơn, tạo nên nét thẩm mỹ riêng biệt.
Thân và cành cây có nhiều gai nhỏ, giúp bảo vệ cây khỏi các loài động vật gây hại. Đặc biệt, rễ cây là bộ phận chứa lượng tinh dầu dồi dào nhất và bộ phận này cũng tích tụ các hoạt chất sinh học quý giá. Rễ cây có khả năng tái sinh tự nhiên thông qua việc mọc chồi, và thường được khai thác vào mùa khô để đảm bảo chất lượng dược tính cao nhất.
Theo y học cổ truyền, xáo tam thân có vị hơi chát, đắng nhẹ, hậu vị ngọt, mùi thơm dễ chịu. Cây được xếp vào nhóm dược liệu quý có tác dụng làm mát gan, thanh nhiệt, hạ men gan, giải độc, đồng thời hỗ trợ hiệu quả trong điều trị các bệnh lý về gan như xơ gan cổ trướng hay viêm gan mãn tính.
Không chỉ dừng lại ở đó, các nghiên cứu khoa học hiện đại, trong đó có công trình của Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Đại học Wonkwang (Hàn Quốc), đã chứng minh rằng rễ cây xáo tam thân có tác dụng chống viêm mạnh, đồng thời thể hiện khả năng tiêu diệt tế bào ung thư tuyến tụy.
Ngoài ra, tinh dầu từ rễ cây còn sở hữu đặc tính kháng khuẩn, chống virus và chống nấm, đặc biệt là với tụ cầu vàng và nấm Candida. Điều quan trọng là loại tinh dầu này không gây độc hại cho các tế bào lành, do đó rất an toàn khi sử dụng lâu dài.
Không chỉ có lợi cho gan và hệ miễn dịch, xáo tam thân còn được ứng dụng để hỗ trợ điều hòa nội tiết tố, cải thiện giấc ngủ, giúp ăn ngon, ngủ sâu. Một số tài liệu còn cho thấy cây giúp hỗ trợ điều trị u nang buồng trứng, u xơ tử cung, ung thư vú, ung thư gan và ruột kết. Với phụ nữ sau sinh, sử dụng xáo tam thân giúp phục hồi cơ thể.
Không chỉ mang lại lợi ích sức khỏe, xáo tam thân còn được nhiều gia đình lựa chọn làm cây cảnh phong thủy. Theo quan niệm dân gian, trồng cây trong nhà sẽ đem đến sự bình an, may mắn và chiêu tài tấn lộc. Gỗ cây chắc chắn, có vân đẹp, thường được các nghệ nhân chế tác thành tượng, vật phẩm trang trí hoặc tranh nghệ thuật mang đậm tính tâm linh.
Mỗi tác phẩm từ gỗ xáo tam thân không chỉ có giá trị thẩm mỹ mà còn là biểu tượng cho sức khỏe dồi dào, tài lộc suôn sẻ và gia đình an khang. Chính vì vậy, sở hữu xáo tam thân trong nhà là một lựa chọn vừa mang tính chữa lành, vừa giúp tăng cường năng lượng tích cực cho không gian sống.
Xem thêm: Hoa nhài vừa đẹp vừa thơm nhưng nhà ở 3 hướng, người thuộc 2 mệnh này không nên trồng
Cách trồng và chăm sóc cây xáo tam phân
Phương pháp phổ biến nhất để nhân giống cây xáo tam phân là chiết cành và ghép mắt, hoặc bạn có thể tìm mua cây giống tại các cửa hàng cây giống. Lưu ý, nên chọn những cây đã được ươm từ 6 tháng trở lên, nhiều rễ, cao khoảng 30cm.
Sau khi mua về, nên ngâm cây vào thuốc kích thích sinh trưởng vài tiếng để kích thích rễ. Trong quá trình chăm sóc, bạn cần chú ý tới những yếu tố sau:
- Đất trồng: Tốt nhất nên trồng xáo tâm phân trong đất tơi xốp, trộn thêm phân chuồng và phân kali để tăng cường dinh dưỡng cho đất. Ủ đất khoảng 1 ngày hẵng đem trồng cây.
- Ánh sáng: Xáo tâm phân ưa sáng, nên trồng ở nơi có nhiều ánh sáng để cây nhận ít nhất 6-8 tiếng ánh sáng mỗi ngày.
- Tưới nước: Nên duy trì việc tưới nước đều đặn để đất luôn giữ độ ẩm cần thiết, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Vào mùa khô, nên tưới 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều tối. Khi trời mưa, ngừng tưới nước kẻo ngập úng.
- Bón phân: Sau khi trồng khoảng 1 tháng, nên bón phân hữu cơ để cung cấp dinh dưỡng cho cây.
Ngoài ra, nên cắt tỉa cỏ dại xung quanh gốc cây, xới đất nhẹ nhàng để giúp rễ cây phát triển tốt hơn.
Cây xáo tam phân có chu kỳ sinh trưởng kéo dài từ 5 đến 7 năm. Sau khoảng 24 tháng kể từ khi trồng, cây bắt đầu cho phép thu hoạch từng phần nhỏ. Khi bước vào năm thứ 5, cây đạt đến độ phát triển ổn định và có thể thu hoạch toàn bộ để tái canh lứa mới.
