Cây duối tên khoa học Streblus asper Lour., thuộc họ Dâu tằm, phân bố chủ yếu ở châu Á như Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam,… Cây duối cao trung bình khoảng 4-5m, có mủ trắng, xưa thường mọc hoang hoặc được trồng làm bờ rào.
Cây thuộc dạng đơn tính khác gốc, mỗi cây thường chỉ cho hoa đực (màu vàng) hoặc hoa cái (màu lục), mọc thành chùm hoặc đơn lẻ. Lá cứng, mọc so le nhau, mép lá có răng cưa, màu xanh đậm.
Quả duối nhỏ như đầu ngón tay út, màu vàng, vị ngọt thanh, thường xuất hiện nhiều ở vùng cao và được bán với giá chỉ từ 20.000 – 25.000 đồng/kg. Nhưng ngày nay, loại quả này rất hiếm, có tiền chưa chắc đã mua được nên mới được gọi là “lộc trời”.
Không chỉ ăn được, cây duối còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Theo nghiên cứu hiện đại, cây duối chứa nhiều hoạt chất sinh học quan trọng như acid oleanolic, β-sitosterol, glycosid trợ tim và strebloside. Những hoạt chất này có khả năng kháng khuẩn, chống viêm, bảo vệ tim mạch và thậm chí hỗ trợ điều trị ung thư. Đáng chú ý, các chiết xuất từ vỏ và lá duối đã chứng minh hiệu quả trong việc ức chế vi khuẩn gây hại vùng mũi họng mà không làm tổn hại đến vi sinh có lợi.
Ngoài ra, chiết xuất từ cây duối còn cho thấy khả năng chống dị ứng, giảm sốc phản vệ, hỗ trợ điều trị sốt rét, và có tác dụng nhất định trong điều trị các bệnh về da, xương khớp và răng miệng. Đông y cũng dùng lá duối nấu nước tắm, giảm ngứa, quả ngâm rượu bổ thận tráng dương.
Ý nghĩa phong thủy khi trồng cây duối trong nhà
Từng được trồng phổ biến để làm hàng rào, cây duối ngày nay đã trở thành một trong những loại bonsai được giới chơi cây cảnh ưa chuộng. Nhờ dáng cây gân guốc, thân xoắn tự nhiên và tán lá dày, cây duối dễ dàng được tạo hình nghệ thuật, phù hợp để trang trí sân vườn, hiên nhà hay không gian nội thất theo phong cách cổ điển và phong thủy.
Không chỉ thu hút nhờ vẻ đẹp khỏe khoắn và thế cây độc đáo, cây duối còn mang nhiều ý nghĩa phong thủy tích cực. Theo quan niệm dân gian và các chuyên gia phong thủy, cây duối đại diện cho trường thọ, sức khỏe dồi dào và tài lộc hanh thông. Việc trồng cây duối trong khuôn viên nhà hay nơi làm việc được cho là có khả năng kích hoạt năng lượng tốt, thu hút vận may, từ đó mang lại thuận lợi trong công danh và cuộc sống.
Một trong những giá trị nổi bật của cây duối là khả năng tạo môi trường sống an lành. Cây giúp trung hòa năng lượng tiêu cực, mang lại cảm giác yên bình, đồng thời tăng cường sinh khí nhờ tính dương mạnh mẽ. Trong dân gian, cây còn được tin rằng có thể xua đuổi tà khí, bảo vệ gia chủ khỏi điềm xấu, tạo cảm giác an toàn và thư thái.
Cây duối đặc biệt hợp với người thuộc mệnh Mộc và Hỏa, thường được uốn theo các thế phong thủy như trực, huyền, hoành hay dáng bay. Mỗi dáng cây mang một ý nghĩa riêng, tượng trưng cho sự kiên cường, bền bỉ và không khuất phục trước nghịch cảnh.
Về vị trí trồng, cây duối có thể đặt trước nhà, ban công hoặc trong sân vườn nếu được cắt tỉa gọn gàng. Việc giữ cho cây luôn khỏe mạnh, thông thoáng không chỉ giúp duy trì thẩm mỹ mà còn hỗ trợ lưu thông năng lượng tốt. Những cây nhỏ có thể đặt trong phòng để lọc không khí và làm dịu không gian.
Một vài tin đồn cho rằng cây duối mang “âm khí”, nhưng điều này hoàn toàn không có cơ sở. Thực tế, cây duối là loài có sức sống mãnh liệt, đại diện cho tinh thần vươn lên, phù hợp với cả người chơi cây cảnh và người yêu thích phong thủy.
Xem thêm: Trồng cây khế trước nhà nhớ quy tắc “1 kỵ - 3 nên”, gia chủ ăn nên làm ra, con cháu đời đời giàu sang
Cách trồng và chăm sóc cây duối
Cây duối có thể nhân giống bằng cách gieo hạt, giâm cành hoặc chiết cành. Trong đó, chiết cành là phương pháp phổ biến nhất nhờ rút ngắn thời gian sinh trưởng và giữ được dáng thế của cây mẹ. Cành chiết nên chọn loại đã trưởng thành, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, vỏ không quá già để dễ ra rễ.
Mùa xuân là thời điểm lý tưởng để trồng hoặc thay chậu cho cây duối, do thời tiết mát mẻ, độ ẩm cao, giúp cây dễ bén rễ và phát triển ổn định. Ngoài ra, trong quá trình chăm sóc cây duối, bạn nên chú ý tới những yếu tố sau:
- Đất trồng: Cây duối không kén chọn đất, nhưng cây sẽ phát triển tốt nhất trong đất tơi xốp, thoát nước tốt. Hỗn hợp đất phù hợp thường bao gồm đất thịt pha cát trộn cùng xơ dừa, trấu hun và một lượng nhỏ phân chuồng hoai mục. Có thể bổ sung thêm phân hữu cơ vi sinh để tăng dưỡng chất cho cây.
- Ánh sáng: Cây duối phát triển tốt ở nơi có ánh sáng mạnh. Nếu trồng trong chậu, nên đặt cây ở vị trí có nhiều nắng, ít nhất 4–6 giờ/ngày. Cây thiếu sáng sẽ còi cọc, lá nhạt màu, giảm sức sống.
- Tưới nước: Là loài cây ưa ẩm, duối cần được tưới nước đều đặn, đặc biệt trong giai đoạn cây mới trồng hoặc vào mùa khô. Tuy nhiên, tránh để đất bị úng nước, vì rễ có thể bị thối. Tốt nhất nên tưới vào sáng sớm hoặc chiều mát, đảm bảo đất đủ ẩm nhưng không sũng nước.
- Bón phân: Hàng tháng nên bón phân hữu cơ hoặc phân NPK loãng để bổ sung dinh dưỡng. Tránh bón quá nhiều phân đạm, dễ làm cây mọc lá non yếu, giảm độ bền dáng bonsai. Khi cây bước vào giai đoạn ổn định, có thể giảm lượng phân xuống 2–3 tháng/lần.
- Cắt tỉa và tạo dáng: Cây duối có thân mềm, dễ uốn nên rất thích hợp tạo dáng bonsai. Mùa thay lá (thường vào cuối xuân – đầu hè) là thời điểm thích hợp nhất để cắt tỉa và định hình. Việc uốn nắn cần nhẹ nhàng, kiên trì để tránh làm gãy cành. Cắt bỏ lá già, nhánh thừa để cây thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.
