Mỗi dịp Tết đến xuân về, trên bàn thờ mỗi gia đình Việt đều xuất hiện mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả ngày Tết mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp (Ảnh: Internet)
Ý nghĩa các loại quả trong mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả có nguồn gốc từ đạo Phật, được nhắc đến trong kinh Ullambana Sutra với hình ảnh “trái cây năm màu”. Mâm ngũ quả thường có khoảng 5 loại trái cây với màu sắc khác nhau. Trong tâm thức người Việt, “ngũ” thể hiện ước muốn đạt được ngũ phúc lâm môn: phú (giàu), quý (sang), thọ (sống lâu), khang (mạnh khỏe) và ninh (bình an).
Mâm ngũ quả miền Bắc được bày theo thuyết ngũ hành (Ảnh: Internet)
Theo quan niệm của Phật giáo, 5 màu tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt). Theo đó, các loại quả được bày trên mâm ngũ quả ngày Tết cũng mang những ý nghĩa nhất định, chẳng hạn như:
Bưởi, dưa hấu: căng tròn, mát lành, hứa hẹn năm mới đầy ngọt ngào, may mắn. Hồng, quýt: rực lên màu sắc mạnh mẽ, tượng trưng cho sự thành đạt. Lê (hay mật phụ): ngọt, thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ. Lựu: nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống. Đào: thể hiện sự thăng tiến.
Mai: con gái phải có chồng, hạnh phúc, không cô đơn. Táo (loại trái to màu đỏ tươi): mang ý nghĩa phú quý. Thanh long: ý rồng mây gặp hội. Quả trứng gà có hình trái đào tiên: lộc trời. Dừa: có âm tương tự như là “vừa”, có nghĩa là không thiếu.
Sung: gắn với biểu tượng sung mãn về sức khỏe hay tiền bạc. Đu đủ: mang đến sự đầy đủ, thịnh vượng. Xoài: có âm na ná như là “xài”, để cầu mong cho tiêu xài không thiếu thốn.
Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết đã được thay đổi rất nhiều, mang ý nghĩa trang trí cho không gian xuân nhiều hơn là tâm linh. Hình thức cũng không còn câu nệ, cứng nhắc là bắt buộc phải có 5 quả, thay vào đó có thể bày đến 8, 9 hay thậm chí 10 quả, không kén chọn số chẵn hay lẻ.
Dù trái cây phong phú, đa dạng, mâm ngũ quả vẫn giữ vẹn nguyên ý nghĩa thể hiện lòng hiếu thảo đối với ông bà, tổ tiên của mình.
Dẫu vậy vẫn có một số nguyên tắc khi bày mâm ngũ quả mà chị em cần nhớ để có một năm suôn sẻ, hanh thông.
Một số sai lầm cần tránh khi bày mâm ngũ quả
1. Chưa hiểu đúng về ý nghĩa mâm ngũ quả
Trong quan niệm văn hóa phương Đông, số 5 ứng với thuyết ngũ hành – 5 yếu tố tạo nên sự sống trong vũ trụ. Mâm ngũ quả với 5 loại quả khác nhau cũng tương thích với thuyết ngũ hành này, mang ý nghĩa cầu mong sự sinh sôi, nảy nở, may mắn và tài lộc sẽ đến gia chủ. Bạn cần hiểu về thuyết ngũ hành để khi bài trí mâm ngũ quả tránh mắc phải những lỗi như không bày đủ 5 màu theo ngũ hành, hoặc tổ hợp trái cây không mang ý nghĩa.
Bạn có thể tham khảo cách chọn quả theo màu như sau:
Kim – màu trắng: Dưa lê trắng, lê trắng… Mộc – màu xanh lá: Dưa hấu, chuối xanh, xoài xanh, đu đủ xanh, mãng cầu, trái na, trái sung, trái dừa… Thủy – màu đen: Nho đen, vú sữa hay những trái cây có màu sậm tối Hỏa – màu đỏ: Táo đỏ, trái hồng, trái dừa lửa, thanh long… Thổ – màu vàng: Cam vàng, quýt vàng, dưa hấu vàng, dưa lê vàng, xoài chín, phật thủ
2. Rửa quả cho sạch để bày
Một số người thường rửa trái cây cẩn thận để quả bóng, đẹp khi chưng lên mâm. Tuy nhiên việc rửa quả sẽ làm quả nhanh bị héo, thối rữa nếu có chỗ đọng nước. Do đó bạn chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch trái cây là được. Với bưởi, bạn có thể hòa chút nước vôi, thấm vào khăn rồi lau đều lên vỏ bưởi để tránh tình trạng vỏ bị ố vàng, mốc xanh hoặc bị héo do đọng nước.
Để có mâm ngũ quả đẹp vào ngày Tết, bạn nên chọn những quả chưa chín hẳn (Ảnh: Internet)
3. Lựa chọn quả chín
Nhiều gia đình có thói quen mua sắm đồ Tết sớm từ ngày 27 – 28 Tết, thậm chí sớm hơn. Trong khi mâm ngũ quả chỉ dâng lên bàn thờ vào đêm 30 Tết. Do đó bạn không nên chọn ngay những quả đã chín đẹp vì khi bày mâm ngũ quả, trái cây có thể bị chín quá, lá héo và vỏ nhũn mềm. Thay vào đó bạn nên lựa những quả già nhưng chưa chín hẳn để khi bày mâm ngũ quả, quả chín tới và không bị thối.
5 loại quả tránh bày trên mâm ngũ quả
1. Những loại quả đã chín nẫu
Gia chủ không nên lựa chọn những loại trái cây đã chín nẫu như đu đủ chín, xoài chín, chuối chín vì mâm ngũ quả bày trên bàn thờ thường phải bày lâu ngày, nếu lựa chọn quả chín mà bàn thờ thường có không khí ấm hơn dễ khiến các loại quả này bị nẫu, thu hút ruồi muỗi, các loại bọ tới làm ổ, khiến nơi thờ cúng bị ô uế.
2. Những loại quả có mùi quá nồng
Lựa chọn hoa quả cần phải có quy tắc riêng, không phải cứ gia chủ thích loại quả nào thì sẽ cúng loại quả đấy. Khi bày trên bàn thờ, cần tránh những loại quả có mùi quá nồng mà chỉ nên chọn những loại trái cây có hương thơm nhẹ nhàng, thoang thoảng dễ chịu.
3. Những loại quả có gai nhọn
Theo quan niệm phong thủy, những đồ vật, loại quả có gai nhọn thường mang theo những nguồn năng lượng xấu, không nên bày lên bàn thờ để tránh việc chúng gây ảnh hưởng đến tài lộc, vận trình của gia đình. Vì vậy, ta cần tránh bày những loại quả như mít, sầu riêng.
4. Quả có hình thù dị dạng
Trái cây dùng để cúng trước hết phải đạt yêu cầu là có hình thù tròn trịa và đều đặn, vỏ mịn trơn láng vì chúng mang năng lượng tốt, tượng trưng cho sự suôn sẻ, thuận lợi. Ngoài ra, tròn tượng trưng cho trời (trời tròn đất vuông), thể hiện được tấm lòng thành kính của người cúng.
Những quả méo mó và có nhiều vết sẹo, gai góc, quả héo, hỏng,... là những quả sẽ mang đến nguồn năng lượng xấu, không nên bày trong mâm ngũ quả ngày Tết. Đồng thời những loại quả này cũng thể hiện sự không thành kính của con cháu với ông bà tổ tiên.
Những loại quả mọc sát đất hoặc những loại quả có họ hàng với rau như cà chua, me...
Những loại quả có vị cay, đắng như ớt, khổ qua... để tránh đến những đắng cay, vất vả mà gia chủ có thể sẽ gặp phải trong năm mới.
5. Trái cây giả
"Trần sao âm vậy", người trần đâu có "ăn" được trái cây giả, vậy thử hỏi người âm sao "hưởng" được?
Các chuyên gia phong thủy vẫn luôn khuyên rằng tuyệt đối không cúng bái các loại hoa quả giả bởi đó là hành động không tôn trọng ông bà, tổ tiên, và cũng không tốt cho phong thủy.
Ngoài những loại quả không nên bày trên mâm ngũ quả ngày Tết, bạn đọc nên tìm hiểu các loại quả dễ thu hút tài lộc nếu đặt trên ban thờ ngày Tết.
