Theo nghiên cứu của Viện Vật lý địa cầu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), thì trên thế giới có 3 tâm dông sét lớn nhất là châu Mỹ, châu Phi, châu Á. Việt Nam nằm ở tâm dông sét châu Á với cường độ hoạt động dông sét mạnh. Mùa dông ở Việt Nam bắt đầu từ tháng 4 và kết thúc vào tháng 10 hằng này. Số ngày dông trung bình khoảng 100 ngày/năm và số giờ dông trung bình là 250 giờ/năm.
Trung bình mỗi năm, Việt Nam có khoảng 2 triệu lần sét đánh xuống đất. Biến đổi khí hậu làm Trái đất nóng lên cũng được nhận định sẽ làm gia tăng tần suất và tính bất thường của hoạt động dông sét.
Việt Nam nằm trong tâm dông, sét của châu Á (Nguồn: internet)
Các nhà khoa học của Viện Vật lý địa cầu đã chỉ ra: những khu vực xuất hiện nhiều dông sét ở Việt Nam là: Cổ Dũng (Hải Dương), Sơn Lộc (Hà Tĩnh), Yên Thành (Nghệ An), Thăng Bình (Quảng Nam), Xuyên Mộc, Đất Đỏ (Bà Rịa-Vũng Tàu), Đồng bằng sông Cửu Long... Sở dĩ có sự khác biệt về tần suất dông sét giữa các địa phương là do điều kiện khí hậu có sự phân hóa. Vùng có nhiễu động khí quyển mạnh, có địa hình thuận lợi cho việc hình thành các dòng thăng luôn có nguy cơ về sét cao hơn.
Người dân sống ở một lãnh thổ nằm trong tâm dông sét châu Á như Việt Nam, cần phải làm như thế nào để tránh tối đa thiệt hại người và của?
Theo tài liệu nghiên cứu về dông sét của Viện Vật lý địa cầu thì có thể rút ra những cách phòng, tránh dông sét như sau:
- Khi người dân đang làm việc ngoài trời mà gặp dông lớn, để tránh sét, người dân tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, máy, hàng rào sắt... Bởi, sét thường chọn đối tượng cao nhất để đánh, bởi thế, giữa một cánh đồng trơ trụi, con người sẽ ở vị trí cao nhất, dễ bị sét nhằm vào. Tìm chỗ khô ráo, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm vị trí cây thấp. Người ở vị trí càng thấp càng tốt, tay ôm cổ sao cho phần tiếp xúc của người với mặt đất là ít nhất. Người đứng ở tư thế nhón chân, không được nằm xuống đất. Ra ngay khỏi những nơi chứa nước như bãi biển, ao, hồ, mương. Các vùng đỉnh núi hay sườn núi nhô cao cũng rất nguy hiểm. Nếu ở trong rừng thì tìm những nơi cây thấp hơn và thưa để tránh.
Khi gặp dông và sét, người dân đang lao động giữa đồng tuyệt đối không trú ẩn ở vị trí cao xung quanh (Ảnh: internet)
- Chỗ trú ẩn an toàn nhất cho người dân tránh sét là chính quyền địa phương phải xây dựng những nhà chống sét ngay trên cánh đồng để người dân có chỗ trú ẩn an toàn.
- Nhưng, hiện nay, ngay ở những địa phương được dự báo là nằm trong khu vực xuất hiện nhiều dông, sét thì việc xây nhà chống sét còn nằm trong…dự định thì người dân phải tự tiên lượng được hiểm nguy để bảo vệ mình. Những tháng mùa dông sét, người dân cần phải xem dự báo thời tiết, nếu dự báo là có dông, thì cần sắp xếp việc đồng áng vào thời điểm an toàn, hợp lý hơn.
- Khi trời sắp xảy ra dông thì biện pháp tránh sét tốt nhất là nên về nhà. Chỗ an toàn để tránh sét là toà nhà hay công sở có lắp đặt hệ thống chống sét. Khi ở trong nhà nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có dông.
- Với các đường dây điện thoại hay dây điện, vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Bởi vậy nên tránh xa các dây điện, vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m. Vô tuyến nối với dây anten để ngoài trời cũng rất cần rút ra khi có dông.
- Khi ở ngoài đường mà gặp dông lớn, không đứng thành nhóm người gần nhau. Nếu như cảm thấy tóc bị dựng lên thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Khi ấy, lập tức cúi ngồi xuống và lấy tay che tai. Đối với các vật có bề mặt kim loại như xe buýt, tàu hoả, ôtô... không được nhoài người ra ngoài và không chạm đến vỏ bọc. Sau khi nghe thấy không còn tiếng sét 30 phút thì có thể trở lại làm việc bình thường.
- Nếu chẳng may người bị sét đánh thì cần được cứu trợ ngay tức khắc. Nếu người bị sét đánh bị ngất (tim ngừng đập, tắt thở) phải thực hiện khẩn cấp các động tác hô hấp, trợ tim nhân tạo. Nếu nghi ngờ nạn nhân bị gãy cột sống, tuyệt đối không được di dời nạn nhân và tìm cách liên lạc nhanh nhất với nhân viên y tế.
