Giới thời trang chia sẻ câu nói: "Hễ cây cối cần bao nhiêu nước để phát triển xanh tốt, nước hoa của Hermes cần bàn tay tài hoa của jean-claude ellena bấy nhiêu". Ông trùm ngành hàng nước hoa cùng người tập sự và con gái đang nắm giữ những công thức lưu hương ngọt ngào nhất - bí quyết thành công của một thương hiệu lâu đời.
Sáng tạo nước hoa từ năm 17 tuổi với Van Cleef & Arpels, Bvlgari, Cartier... đến năm 2004 khi Jean-Claude Ellena đã ở tuổi 53, nhà mốt Hermes mới chiêu mộ được ông trong vai trò nghệ nhân làm nước hoa chính và độc quyền của hãng. Ellena đã mang đến bước đột phá khi lợi nhuận từ nước hoa của nhà mốt Pháp tăng lên gấp ba lần, trong đó doanh thu năm 2014 ước tính 5,8 tỷ USD.
Dòng nước hoa nam được ưa chuộng nhất tại Pháp và châu Âu dưới bàn tay sáng tạo của Ellena là Terre d'Hermes, ra đời năm 2006. Hai bộ sưu tập Hermessence và Un Jardin cùng nhiều kiệt tác như Elixir des Merveilles (2006), Kelly Caleche (2007), Jour d'Hermes (2012), Voyage d'Hermes (2012)... cũng mang đến cho Jean-Claude Ellena danh tiếng lừng lẫy.
 |
| Công việc của Jean-Claude Ellena chỉ là ngửi và suy nghĩ về các mùi hương. |
Jean-Claude Ellena sinh ra và lớn lên ở Grasse - thị trấn thơ mộng vùng French Riviera, miền đông nam nước Pháp - nơi được mệnh danh thủ phủ nước hoa. Ông sớm tiếp xúc với hương thơm từ những ngày thơ ấu vì cha và ông nội là nhà sáng chế nước hoa. Hơn nữa, ông thường phụ bà ngoại thu hoạch hoa nhài bán cho các nhà máy chưng cất tinh dầu trong thị trấn. Ngày ấy, cậu bé Ellena đặc biệt thích những mùi hương lẫn trong gió và mùi ẩm đặc trưng của vườn cây sau cơn mưa. Nó trở thành nguồn cảm hứng cho những kiệt tác của ông sau này.
Sự nghiệp điều chế nước hoa của Ellena tại Hermes ban đầu chịu ảnh hưởng bởi Edmond Roudnitska - người thầy và là một trong số nghệ nhân nước hoa lừng danh nhất thế giới. Roudnitska từng tạo ra hương thơm nền cổ điển, thanh thoát từ gió và vườn cây cho cả nước hoa Dior và Hermes vào thập niên 1950-1960. Cảm hứng này được Ellena thể hiện lại qua dòng sản phẩm Terre d'Hermes. Tuy nhiên, Ellena không chỉ đơn thuần bắt chước thầy mình. Hương thơm nam tính được ông miêu tả là "mùi hương của đất nung khô cằn thấm nhuần giọt mưa đầu tiên". Thành phần của nó qua bàn tay ông, không có nguồn gốc động vật như xạ hương mà là sự hòa quyện giữa mùi hương ấm nóng của gia vị hồ tiêu, kéo theo sự tươi mát của những cơn gió trong khu vườn cam chanh và sự nồng nàn của khu rừng gỗ tuyết tùng.
Bí quyết của bậc thầy Jean-Claude Ellena là sự tối giản, trong đó thành phần nước hoa ông điều chế dùng rất ít hương liệu tinh khiết để tạo nên mùi mới.
Ellena chọn cách tiếp cận tối giản nhưng chặt chẽ cho từng hương thơm. "Một phần công việc của tôi là tìm con đường kết hợp ngắn nhất để mùi hương có thể bộc lộ", ông nói. Chẳng hạn, fructone là phân tử mang mùi táo, ethyl maltol là phân tử mang mùi kẹo bông gòn. Khi nghệ nhân nước hoa vẩy hai mùi ấy cùng lúc, hương thơm tạo ra lại là mùi dâu tây.
Nghệ nhân xem mỗi chai nước hoa như một "tác phẩm nghệ thuật". Ông chia sẻ: "Khi mới bắt đầu, điều chế nước hoa với tôi là một công việc đầy rắc rối. Thời ấy mọi người tạo ra mùi hoa hồng hay hoa linh lan bằng những công thức phức tạp. Tôi cũng làm theo vậy. Và dòng First của hãng Van Cleef & Arpels ra đời tổng hợp từ 160 mùi khác nhau. Nhưng đến khi tạo ra Terre d'Hermès 30 năm sau, tôi chỉ sử dụng 30 mùi mà thôi. Trong niềm tin của tôi, việc sử dụng càng ít mùi hương để tạo ra nước hoa là một công trình nghệ thuật".
 |
| Những chai nước hoa nhà Hermes là sự pha trộn tinh tế của rất ít hương liệu. |
Ông kể thêm: "Tôi chỉ sử dụng năm loại hương liệu để vẽ ra ảo ảnh hoa dành dành đang nở, 8 loại để người ta ngửi thấy mùi đậu ngọt. Cũng như vậy, người ta tiêu tốn 500 phân tử mùi hương khác nhau để có được mùi dâu tây nhân tạo. Còn tôi chỉ mới trộn hai mùi hương liệu thôi".
Bộ sưu tập nước hoa Un Jardin bán chạy của Hermes được Ellena lấy cảm hứng từ những khu vườn nổi tiếng khắp thế giới. Le Jardin de Monsieur Li là sản phẩm mới nhất, cũng là cuối cùng của bộ sưu tập. Ra mắt năm 2015, nó có hương chủ đạo là hoa nhài và quất chín, kèm hương bạc hà the mát, mùi ẩm của sương sớm, nước hồ, đá cuội và những bụi tre xanh. Tất cả toát lên hình ảnh khu vườn thượng uyển cổ xưa của Trung Quốc - một cõi thiên thai để dạo chơi, thiền định và tìm sự bình an. Hương hoa nhài, ngôi sao sáng nhất trong kiệt tác, được Ellena sáng tạo chỉ với ba mẫu hương liệu có ưu điểm "thơm dịu nhẹ hơn hẳn" những mùi hoa nhài trước. Vì thế, Le Jardin de Monsieur Li trở thành tác phẩm nước hoa giành chiến thắng giải "Best of Beauty" của tạp chí Allure năm ngoái.
Ellena đã tiếp xúc qua hơn 1.000 mùi nguyên liệu khác nhau, cả tự nhiên lẫn tổng hợp, nhưng cuối cùng ông chỉ giữ lại 200 mẫu cơ bản nhất trong phòng làm việc của mình. Qua nhiều năm, bộ sưu tập ấy ngày càng giảm dần về số lượng. Công thức thật sự không ai biết, nhưng nhiều người cho rằng bí quyết của Ellena nằm ở việc điều chỉnh nồng độ và tỷ lệ của vài hương liệu căn bản.
Nghệ nhân nước hoa nhà Hermes có thể điều chế những thứ lạ tai nhưng gần gũi như "hương mặn của gió biển" hay "mùi gỗ khô thấm nước". Trong quan niệm của ông, mùi hương ngày nay không chỉ đơn thuần là hoa thơm cỏ lạ, là ấm nóng hay tươi mát mà còn được mở rộng ra như một vũ khí của khứu giác đánh thức giác quan và đưa tiềm thức của người dùng vào không gian thiên nhiên xung quanh.
Jean-Claude Ellena làm việc trong một ngôi nhà kính mang dáng dấp thập niên 1960, nằm ẩn dật và yên tĩnh giữa khu rừng thông Saltzmann. Ông cho biết công việc hàng ngày của mình chỉ là "ngửi, suy nghĩ, rồi lại ngửi". Ngay cả khi kinh tế thế giới khủng hoảng và người tiêu dùng dè dặt hơn khi mua những thứ xa xỉ như nước hoa, Hermes vẫn không áp đặt chỉ tiêu doanh thu như những nhà sáng chế nước hoa khác mà trao hẳn cho Ellena quyền tự do và tài chính để sáng tạo bất cứ những gì mình thích.
 |
| Hai nghệ nhân nước hoa Christin Nagel và Jean-Claude Ellena cùng thảo luận về các hương thơm trong phòng làm việc. |
Là một nghệ nhân sáng tạo nước hoa nhưng Ellena không có thói quen sử dụng nước hoa. Ông thích cảm nhận hương thơm trực tiếp từ thiên nhiên, thậm chí cả những mùi lạ. Với ông, điều đó sẽ tạo nên trải nghiệm hoàn hảo trong hành trình sáng tạo hương thơm. Tuy nhiên, Ellena thú nhận ông từng ba lần xịt Terre d'Hermès lên người, như cách để ông "trung hòa" những mùi hương khác sau ngày làm việc.
Ngoài nghề chính, Ellena được làng mốt mệnh danh là một "nhà văn của mùi hương" với nhiều cuốn sách viết về ngành công nghiệp này như tự truyện Perfume: The Alchemy of Scent, The Perfect Scent: A Year in the Perfume Industry in Paris and New York hay quyển nhật ký The Diary of a Nose: A Year in the Life of a Parfumeur. Những cuốn sách ấy đúc kết những kinh nghiệm từng trải, suy nghĩ và những bước đi trong nghề của một trong những tượng đài vĩ đại của ngành nước hoa hiện đại.
>> Xem tiếp:
Những chai nước hoa giúp nam giới lôi cuốn phụ nữ
Điều gì làm nên chai nước hoa cao cấp 5 tỷ đồng
Bí quyết chọn nước hoa chuẩn
Sao Mai
