Hôm nay, khi nói đến sàn catwalk thì thế hệ của những siêu mẫu dịu dàng như Cindy Crawford hay Claudia Schiffer đã mờ nhạt từ lâu, nhường chỗ cho những hình mẫu lý tưởng mới khá "gai góc". Cũng đúng thôi, mỗi thời đại có những chuẩn mực riêng của mình.
Vào thời mà các danh họa Paul Rubens hay Tizian say mê với cây cọ để truyền lại cho hậu thế những sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành thì thần Vệ Nữ hay các người đẹp khác thường phúc hậu tròn trĩnh. Hồi đó ăn uống đói kém, chuẩn mực đầu tiên của cái đẹp là phải béo khoẻ. Bây giờ thì, nhiều người mẫu thời trang toàn là da bọc xương và mắt thâm quầng vì nhịn đói.
Một loạt các tên tuổi mới như Lily Cole, Tanya Dziahileva hay Irina Lazareanu hôm nay thống lĩnh các trang bìa của Vogue hay Marie Claire. May mà họ được các tên tuổi nặng ký khác phát hiện như Lagerfeld hay Dior, chứ không thì còn lâu mới "lọt vào mắt xanh" của Ronald Henss. Ông đặt ra một loạt quy định, thường là theo dạng "không được thái quá".
 |
| Siêu mẫu Lily Cole mặt tròn như trăng rằm. |
Bởi vì theo ông, quả là vẻ đẹp tròn trịa như xưa đã lỗi thời, song mọi nét độc đáo không được thái quá, kẻo lại trở nên xấu xí. Người đẹp tóc đỏ của Anh quốc Lily Cole chẳng hạn: mặt tròn như mặt trăng, trông như trẻ con. Siêu mẫu tóc vàng từ Nga Tanya Dziahileva bị ông chê là mắt cách nhau xa hàng cây số và tai thì vểnh quá đáng. Còn cô gái Canada tóc nâu Irina Lazareanu, cao giá tại mọi cuộc trưng bày mốt ở New York và Milan thì có mũi quá dài.
Công thức của sắc đẹp
"Thái quá", ông Henss tổng kết. Dẫn đầu một nhóm đồng nghiệp ở ĐH Saarland, 20 năm trời ông chỉ cho mọi người xem ảnh các siêu người mẫu và nhờ họ chấm điểm theo thang từ 1 đến 10. Người được phỏng vấn không cần phân tích lý do, chỉ cần trả lời chung chung câu hỏi: "Khuôn mặt này đáng điểm mấy?".
Công thức trừu tượng và rất chủ quan của sắc đẹp được quy về một câu hỏi đặt ra để con người đánh giá vỏ ngoài của người khác. Kết quả là: cái đẹp là một mẫu số chung, nghĩa là nó phải hội tụ nhiều tiêu chí "vừa mắt" đa số mọi người, song sau đó phải cộng thêm một hay vài điểm rất "độc" nữa. Nhưng cái riêng ấy, như đã nói, không được "thái quá".
Karl Lagerfeld là một người không thèm để ý đến các quy tắc của Henss. Ông đưa "Lọ Lem" Irina Lazareanu từ Romania với cái mũi khá lõ và mái tóc rủ che cả mắt lên ngôi thần tượng mới của nhãn hiệu Chanel. Kết thúc buổi diễn mới đây ở Paris, Lagerfeld, ông hoàng của giới tạo mốt và chưa bao giờ giấu nét đồng tính của mình, còn phấn khởi dắt tay Lazareanu trong bộ váy cưới ra chào khán giả.
 |
| Người mẫu Irina Lazareanu mũi quá dài. Ảnh: Style. |
Không hiếm "khiếm khuyết"
Sư phụ Lagerfeld và "Vệ Nữ mũi lõ" của mình không phải hi hữu trong giới người mẫu vốn chịu nhiều săm soi. Lily Cole với khuôn mặt tròn xoe được Bella Freud chọn làm đầu tàu cho trào lưu những năm 60 mới khôi phục dưới nhãn "Biba", và chinh phục khán giả lẫn các nhà phê bình ở tuần London Fashion Week hồi tháng Chín vừa qua.
Tanya Dziahileva không thể nhận hết các đơn đặt diễn từ New York đến Paris. Thậm chí cô đã tạo ra một mẫu hình mới: những tháng vừa qua liên tục xuất hiện các người mẫu có tai vểnh và mắt xếch "ăn theo" đàn chị Tanya. Hye Rim Park chẳng hạn - tất nhiên với lợi thế bẩm sinh là dòng máu Hàn Quốc trong người và cặp mắt xếch bên trên lưỡng quyền "sát phu" vốn được phương Tây coi là đặc trưng cho những gì quý hiếm.
Chọn người mẫu theo sản phẩm
Thì ra tiêu chí của người mẫu khác xa chuẩn mực của cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ. Những nhà tạo mốt chọn người mẫu của mình để khuấy động thị trường cho những dòng sản phẩm nhất định. "Cốt lõi là phải tìm ra nét riêng biệt để gây hứng thú cho một nhóm khách hàng hay nhóm sản phẩm nhất định", nói cách khác là hình ảnh gây hiệu ứng lôi kéo cho một sản phẩm phải đi chệch những tiêu chí chủ quan của số đông, vì các nhãn mác cao cấp không dành cho quảng đại quần chúng bao giờ. Michael Ballack khoác áo Adidas, "Air" Jordan đi giày Nike, rồi mùa giải sau sẽ có người khác lên thay, vì đó là sản phẩm cho đám đông.
 |
| Người mẫu Tanya Dziahileva mắt cách xa nhau và tai vểnh quá đáng. Ảnh: Style. |
Tương tự như đồ lót cho hàng triệu phụ nữ phải được quảng cáo bởi những khuôn mặt khả ái như Claudia Schiffer hay Heidi Klum. Thị hiếu thay đổi thì tiêu chí chọn lựa cũng đi theo. Những năm 1970 xem quảng cáo thấy đầy rẫy những khuôn mặt Bắc Âu, tóc vàng mắt xanh da trắng.
Trong hai chục năm trở lại đây người ta mới bạo dạn sử dụng những người mẫu da màu hay các sắc tộc khác. Marie Helvin, một người mẫu lai Hawaii và Nhật được giới quảng cáo "vồ lấy" như Naomi Campell, mặc cho những bê bối thiếu văn hoá. Sau khi hàng rào Đông Tây sụp đổ, nay xuất hiện hàng loạt sắc đẹp mang hướng Slave có gò má cao...
Nhà nghiên cứu Henss cho rằng đã tổng kết được những đặc điểm khả dĩ đánh thức trong con người những cảm tình (thoạt tiên) vô thức, không khác mấy với Darwin trong đánh giá hành xử của giới sinh vật nói chung khi kiếm bạn tình: tỷ lệ cơ thể thuận mắt (không thái quá), tất cả các minh chứng cho sức khỏe, tuổi trẻ, nữ tính (hay nam tính).
Lạ thay, những tiêu chí chung ấy có vẻ như ít áp dụng được với giới trưng mốt. Giới này muốn thể hiện nghệ thuật, mà cái đẹp của nghệ thuật thì - như ta biết - đầy cá tính.
(Theo Thể Thao Văn Hóa)
